Jeroen Haverkort Nieuws 25 jan 2018, 17:32

Leestijd: 5 minuten

‘Voedingsindustrie lijkt veel op tabaksindustrie’

Er wordt gelogen over de oorzaken van overgewicht en hoe we kunnen afvallen. William Cortvriendt schreef hierover het boek Lichter.

Waarom worden we steeds dikker?
We eten verkeerd. In de jaren 50 en 60 heeft men in de Verenigde Staten bedacht dat als je minder vet zou eten het aantal hartaanvallen achteruit zou gaan. Vervolgens kregen we in de jaren 70 een hausse aan light- en vetvrije producten. In 1977 publiceerde de zogenaamde McGovern-commissie een rapport waarin werd geadviseerd om de hoeveelheid vet in onze voeding te beperken en de hoeveelheid koolhydraten te vergroten, met name om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen. In navolging van de Amerikaanse overheid werd dit voedingsadvies door nagenoeg alle overheden in de Westerse landen overgenomen, waarna in elk land de vetzucht explodeerde. Achteraf bezien een rampzalig besluit, gebaseerd op slecht onderzoek, dat nog steeds vele onnodige slachtoffers maakt.

Meer bewegen minder eten is dus onzin?
Wel als je af wil vallen. Laat ik met bewegen beginnen. Natuurlijk is bewegen gezond voor je, maar dat je ervan afvalt is flauwekul. Er zijn meer dan veertig studies die zeggen dat je van bewegen niet afvalt. En minder eten is gewoonweg onnatuurlijk. Ze zeggen vaak: ‘Minder eten is minder wegen.’ Dit klopt in eerste instantie, maar is niet van lange duur. Tien procent van de mensen houdt dit maar een jaar vol, de rest wordt juist dikker. Je hersenen schieten namelijk in een paniektoestand als je minder gaat eten. De hypothalamus is het gedeelte in je hersenen dat het autonome zenuwstelsel controleert en een cruciale rol speelt bij de organisatie van je gedragingen die zorgen voor je overleving. Hieronder vallen eten, vechten, vluchten en paren. Als jij vast, dicteert de hypothalamus ‘zodra we eten gaan we meer vet opslaan’. Je krijgt dan het jojo-effect. En die jojo-lijn is niet horizontaal, maar loopt schuin omhoog. Dit betekent bijvoorbeeld dat bij elke tien kilo die je afvalt er op de lange termijn vijftien bijkomen. Dus elke keer dat je afvalt komen er extra kilo’s bij.

Wat adviseer jij dan?
Eet voeding die niet bewerkt wordt. Eet volvette, verse producten en beperk de koolhydraten. Overgewicht verdwijnt dan als sneeuw voor de zon. Dat bleek ook uit mijn televisiereeks Hoe word ik 100 die bij Omroep Max werd uitgezonden. De zes deelnemers – die leden aan vetzucht, diabetes en hart- en vaatziekten – verloren binnen vijf maanden hun overgewicht en medicatie zoals insuline, middelen tegen hoge bloeddruk, pijnstillers en cholesterolverlagers kon worden afgebouwd of gestopt. We moeten weer terug naar onze ouderwetse Hollandse pot met vers vlees gebakken in roomboter en met een flinke scheut jus. Dat zorgt voor een natuurlijk verzadigd gevoel waardoor de drang om tussendoor te snacken verdwijnt.

Dieetgoeroes, het Voedingscentrum, de hartstichting en de Gezondheidsraad om er maar een paar te noemen hebben het dus allemaal bij het verkeerde eind?
Ja.

Maar dat is toch misdadig?
Bij veel artsen, en diëtisten is het vooral onkunde of onbegrip en zit er geen kwade wil achter. Uit eigen ervaring weet ik dat artsen het bijzonder druk hebben en geen tijd hebben om op de hoogte te blijven van allerlei wetenschappelijke onderzoeken. Daarbij is voedingsleer geen uitgebreid onderdeel van het medisch curriculum. Het zijn allemaal puzzelstukjes die een coherent verhaal vormen.

Oké, onkunde bij de artsen, maar hoe zit het met de voedingsindustrie?
Laat ik het zo zeggen: de voedingsindustrie vertoont gelijkenissen met de tabaksindustrie. Ooit werd er gezegd dat roken gezond voor je was. Toen uit wetenschappelijk onderzoek bleek dat dit niet zo was, kreeg je filtersigaretten en in een later stadium light sigaretten. De voedingsindustrie werkt ook zo. Want hoe krijg je minder vet in eten? Door er meer koolhydraten in te stoppen. Dat zijn de goedkoopste ingrediënten die er zijn. De kostprijs gaat dus omlaag, maar doordat je het als gezond bestempelt kun je de hoofdprijs ervoor vragen. Er was echter een minpunt: door de vetten weg te halen, viel ook de smaak weg. Dus wat gebeurde er? Het toevoegen van geur- en smaakstoffen, de beruchte E-nummers en suiker, waardoor je meteen een hoge suikerpiek krijgt. Die valt ook snel weer weg, waardoor je snel honger krijgt. Vroeger had je drie maaltijden: ontbijt, lunch en avondeten. Nu zijn er ‘snackmomenten’, omdat je normale maaltijd niet vult.

Dus de voedingsindustrie vindt het wel goed zo?
Natuurlijk. Google Fred Stare maar eens. Hij was in de jaren 60 dé voedingsexpert en werkte bij Harvard. Hij zei ooit dat Coca-Cola goed was voor de mensen. Later heeft hij bekend dat hij daar miljoenen voor heeft ontvangen. Hij was niet de enige die met fake-onderzoeken kwam waarin wordt gezegd dat ‘vetten slecht zijn en suiker goed’. Maar vetten kunnen juist goed zijn zoals een onderzoek naar verzadigde vetten in de British Medical Journal uitwijst. Die publiceerde een artikel over roomboter versus halvarine dat verrijkt is met linolzuur. In de groep die de zogenaamde gezonde halvarine eet komen twee keer zoveel hartaanvallen voor.

Je strijd is ook persoonlijk van aard toch?
Ja, dat heeft te maken met het overlijden van mijn zwager Bryan. Hij had obesitas en is uiteindelijk bezweken aan slokdarmkanker, een vorm die steeds vaker voorkomt bij mensen die kampen met overgewicht. Ik heb al eens tegen mijn vrouw gezegd: ‘Als ik tien jaar geleden had geweten wat ik nu weet, dan had Bryan nu nog geleefd.’ Ik zag hem van die kleine porties eten. ‘Ik doe toch wat de dokter zegt? Van hem moet ik minder vet eten?’, zei hij dan. Ik dacht als ik Bryan zo bezig zag: dit is niet goed. Maar de puzzelstukjes moesten nog op hun plek vallen.