Amarins de Boer Nieuws 18 jan 2018, 15:49

Leestijd: 3 minuten

‘Als je leest, stap je even in een andere wereld’

„Vannacht zat ik om 1.00 uur nog te lezen”, vertelt Edriënne Groenewoud (21) die jaarlijks honderden boeken per jaar verslindt. „Als je leest, stap je even in een andere wereld. Of dat nu in een fantasiewereld of een inspirerende biografie van een wereldreiziger is, je kijkt altijd verder dan je eigen leefwereld.” De boeken die Edriënne leest, leest ze deels in haar vrije tijd en deels voor haar werk. „Ik werk bij uitgeverij Boekscout en controleer de boekwerken op inhoud en spelling." Een droombaan voor haar, dus.

Boekenwurmen zoals Groenewoud zijn er steeds minder, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). In 2006 las bijna 90 procent van de jongeren minstens een keer per week, in 2016 was dat nog maar 49 procent. ,,Een zorgwekkende ontwikkeling”, aldus SCP-onderzoeker Annemarie Wennekers. En de ontwikkeling zet generatie op generatie door, ondanks alle nieuwe mogelijkheden om te lezen via de smartphone, computer of e-reader. „Jongeren lezen echt structureel minder.”

Social media

Voor het onderzoek is het lezen van mailtjes en social media niet meegenomen. „Je leest daarbij ongetwijfeld het een en ander, maar het gaat voornamelijk om afbeeldingen en video’s”, zegt Wennekers. Volgens Gerdien van Dalen, directeur van Stichting Lezen, is het terecht dat het lezen van social media niet wordt meegerekend in het onderzoek. „Je leest daar spreektaal, terwijl het bij lezen van artikelen en boeken gaat om schrijftaal”, legt ze uit. „Frequent is bijvoorbeeld zo’n woord. Dat hoor je in het dagelijks leven niet veel, maar lees je wel. En uit onderzoek weten we: een grotere woordenschat bevordert je schoolprestaties en dus je carrière.”

Hoe erg is het dat jongeren steeds minder vrijwillig de boeken induiken? De generatie krijgt toch genoeg nieuwe woorden mee via YouTube en social media? Nee, zegt taalwetenschapper Peter-Arno Coppen. „Hoewel het moeilijk te meten is of de woordenschat achteruitgaat, weten we wel dat lezen noodzakelijk is. Je kunt je niet alleen genuanceerder uitdrukken, lezen doet ook iets met je persoonlijkheidsontwikkeling. Het maakt dat je je beter kunt verplaatsen in andere mensen, en dat is goed voor je sociale verhoudingen.”

Hoe het komt dat jongeren steeds minder lezen? Volgens de deskundigen doordat ze het te druk hebben. Coppen: „Als je dan een moment vrije tijd hebt, wil je iets doen wat je leuk vindt. En dan wordt er niet vaak voor lezen gekozen.”

Mopperen

Lezen moet weer leuk worden gevonden, ziet ook Annet Twijnstra (26), mbo-docent Nederlands op het Deltion College in Zwolle. Om het leesplezier te bevorderen, laat ze haar leerlingen iedere eerste twintig minuten van de les vrij lezen. „Toen ik het project ‘vrij lezen’ bij mijn leerlingen introduceerde, werd er eerst behoorlijk gemopperd”, lacht ze. „Maar inmiddels klagen de leerlingen niet meer. En dat is vaak een goed teken.” Er hangen verder geen opdrachten aan het lezen vast. „Als je dat doet, wordt lezen een verplichting, en dat moet het juist niet worden.”

Lezen is misschien wel belangrijker geworden dan ooit, zegt Van Dalen. „Jongeren worden overspoeld met informatie. Willen zij echte en nep-informatie van elkaar scheiden, dan moet je begrijpend kunnen lezen. Dat ontwikkel je alleen maar als je meer leest.”

Twijnstra ziet dat ook en probeert haar leerlingen bewust te maken van de positieve effecten van lezen. „Al is er maar een die lezen leuk gaat vinden en in zijn vrije tijd daardoor ook eens een boek pakt.”