Sofie Smulders Nieuws 19 dec 2017, 14:12

Leestijd: 4 minuten

Vijf vragen over Pechtoldgate: onhandig op z’n minst

We hebben het er al een paar dagen over: Alexander Pechtold en het 135.000 euro kostende appartement, dat hij kreeg van een oude vriend, de Canadese ex-diplomaat Serge Marcoux. Volgens Pechtold een privékwestie die losstaat van zijn functie als politicus, volgens critici een kwalijke zaak: hij had het moeten melden in het zogeheten geschenkenregister. Vijf vragen over de kwestie, die inmiddels zijn eigen hashtag heeft gekregen met #Pechtoldgate.

Ten eerste, wat is eigenlijk het geschenkenregister?

In het geschenkenregister staan alle schenkingen aan het adres van politici. Denk hierbij aan flessen wijn, tickets voor toneelvoorstellingen en dergelijke cadeaus. Volgens de regels moeten alle schenkingen van 50 euro of meer gemeld worden, maar doen politici dit niet, dan zijn daar geen sancties aan verbonden. De regels over het aannemen van geschenken en het registreren hiervan, zijn niet wettelijk vastgelegd. Het zijn huisregels, stelt Wim Voermans, hoogleraar Staatsrecht aan de Universiteit Leiden. Kamerleden dienen alles netjes te registreren, maar of ze dat ook daadwerkelijk doen, is hun eigen verantwoordelijkheid.

Is Pechtolds verklaring ‘het gaat om een privékwestie’ genoeg?

Pechtold verweert zich door te zeggen dat het appartement ter waarde van 135.000 een privéschenking van een oude vriend is. Het heeft niets van doen met zijn functie en hij hoeft het dus niet te laten registreren. Volgens Voermans staat er in het Kamerreglement niets over een onderscheid tussen cadeaus voor de privépersoon of voor de functionaris. Dat is niet zo gek, want waar ligt die grens?

Voermans noemt het voorbeeld van VVD’er Anne Mulder, die een paar keer is uitgenodigd voor een voetbalwedstrijd van ADO Den Haag. Hij geeft netjes in het register aan dat hij kaartjes van de voetbalclub heeft gekregen. Dat speelt ook in de privésfeer, maar het is een relatie die ook gemakkelijk kan overkoken in een publiekelijke aangelegenheid. Daarom is het ook verstandig om dergelijke schenkingen te vermelden. Voermans: „In het geval van politici zijn er geen scherpe grenslijnen, daarom moeten ze dit soort zaken juist proactiever melden dan bijvoorbeeld rechters.”

Doet de band tussen Pechtold en Marcoux terzake?

Alexander Pechtold kent Serge Marcoux al tientallen jaren. Hun vriendschap begon nadat Pechtold Marcoux als studentchauffeur had rondgereden. De Canadees kocht een appartement in Scheveningen dat hij gebruikte als pied-à-terre, maar doet dat inmiddels al jaren niet meer. De D66’er mocht de flat gebruiken wanneer hij dat wilde en de ex-diplomaat besloot de woning begin dit jaar aan zijn vriend te schenken.

Vriendendienst 2016: Pechtold krijgt ten tijde van het Oekraïnereferendum gratis vliegticket naar Poroshenko. Vriendendienst 2017: Pechtold krijgt appartement cadeau van diplomaat van CETA-land Canada.
Hebben wij nu onze eigen Poroshenko? #Pechtold #Pechtoldgate

— Toon Sesink (@Toon_Sesink) December 18, 2017

Als #Pechtold een huisje krijgt voor zijn steun aan #CETA, wat zou de ambassadeur van #Oekraine hem dan ‘prive’ gegeven hebben?#Pechtoldgate

— Allard Kamermans ✏️ (@allardkamermans) December 18, 2017

D66 blokkeert referendum over het omstreden handelsverdrag CETA met Canada; en Pechtold ontvangt in dezelfde periode een cadeautje twv € 135.000,- van een Canadese topdiplomaat.

— Thierry Baudet (@thierrybaudet) December 19, 2017

Op social media gaat het over de periode waarin de schenking plaatsvond, er wordt een link gelegd met de Nederlandse stem voor het Canadese handelsverdrag CETA. Belangenverstrengeling? Dit is volgens Voermans niet van belang. „Ik denk dat Pechtold nog steeds heel goed kan uitleggen dat hij met Marcoux een buitengewoon onschuldige relatie heeft. Het zijn goede vrienden en het huis in Scheveningen is voor Pechtold handig, aangezien hij in Den Haag werkt, maar een stuk verderop in het land woont.”

Waarom had Pechtold de schenking wel moeten melden?

Het register moet juist zorgen voor transparantie naar de burgers toe, vindt Voermans. „Een werkelijk informatief Geschenken- en voordelenregister stelt burgers in staat om bij de overheid binnen te kijken, te weten wat er gebeurt.” Dat er vraagtekens gezet zouden worden bij een geschenk van een dermate hoog bedrag, mag geen verrassing zijn voor Pechtold, die zelf juist pleit voor meer transparantie van kostenposten, zoals die van het koningshuis. Voermans noemt het nalaten van de registratie „onhandig op zijn minst, ook in een situatie waarin er geen scheidsrechter is.”

En zeker ervaren politicus Pechtold had beter moeten weten. Voermans: „Stel dat het om minister Grapperhaus zou gaan, dan was het sentiment toch meer: ‘dit kan gebeuren’. Iemand als Pechtold weet echter van wanten en had dit toch wel aan moeten voelen, want dit zit op het randje.”

„Dat we het er nu al een dag over hebben, zegt heel veel over systeem. Dit moet juist vertrouwenwekkend zijn”, is Voermans van mening. „Het werpt een smet op het register, waar juist zoveel schenkingen in staan die nergens over gaan. De eerste de beste keer dat er melding over is, gaat het om een appartement van 135.000 euro. Je haalt met dit incident het hele register onderuit.”

Zitten er nog gevolgen aan voor Pechtold?

Voermans denkt van niet. „Als hij er een goede uitleg over geeft, is de kous wel af. Als de Kamer ook met een verklaring komt in de trant van ‘we vinden het wel heel verkeerd wat je gedaan hebt’, dan kan hij gewoon doorgaan met zijn werk.”