Els Anker Nieuws 12 nov 2017, 16:44

Leestijd: 4 minuten

Onrust in Libanon: wat is er aan de hand?

De rivaliteit tussen het sjiitische Iran en het soennitische Saudi-Arabië lijkt in Libanon tot een kookpunt te komen. De oplopende spanningen tussen de grootmachten doen de vrees voor een militaire confrontatie tussen de twee aartsvijanden toenemen. Wat is er gaande? Vijf vragen.

1 Wat is er aan de hand?
De strijd om de macht in het Midden-Oosten sluimert al jaren voort. Tot vorige week heerste er relatieve rust. De soennitische premier van Libanon, Saad al-Hariri, trad vorige week echter onverwachts af tijdens een bezoek in Saudi-Arabië. Daarmee lijkt er een einde te komen aan de broze politieke stabiliteit die het land de laatste jaren kende.

De Libanese premier Hariri zei na zijn aftreden in een televisietoespraak vanuit Saudi-Arabië voor zijn leven te vrezen, omdat hij in Libanon werd bedreigd door de sjiitische beweging Hezbollah. Hezbollah (Partij van God) is een politieke partij en militante beweging die door het sjiitische Iran wordt gesteund. De groepering wordt door veel landen als een terreurgroep gezien.

Iran en Hezbollah, beide sjiitisch, zijn aartsrivalen van het overwegend soennitische Saudi-Arabië. Libanon is al jarenlang een speelbal tussen Iran en Saudi-Arabië. Dat maakt het zo lastig om Libanon stabiel te krijgen. Volgens premier Hariri doet het huidige klimaat in Libanon hem denken aan het klimaat voorafgaand aan de moordaanslag op zijn vader, oud-premier Rafik Hariri, in 2005. Die moord wordt toegeschreven aan Hezbollah.

2 Hoe reageert Hezbollah op de beschuldigingen?
Hezbollah, dat zelf in de Libanese coalitie zit, verwerpt de beschuldigingen van de Libanese premier en houdt vol dat Hariri gevangen wordt gehouden door Saudi-Arabië. Volgens de sjiitische beweging heeft Saudi-Arabië Hariri gedwongen tot aftreden.

Hezbollah speelt een cruciale rol in de Syrische burgeroorlog. Ze vecht aan de kant van president Assad die geen soenniet en bondgenoot van Iran is. Hezbollah was 3 november ook cruciaal bij de val van het laatste bolwerk van betekenis van de extremisten van Islamitische Staat in Oost-Syrië, Deir al-Zor. Iran realiseert een droom door het land via een pro-Iraans Irak en Syrië, te verbinden met sjiitisch Libanon. Voor Saudi-Arabië is dit een nachtmerrie en een bittere nederlaag voor het Syrië-beleid.

3 Wat gebeurde er dit weekend?
Libanon heeft Saudi-Arabië zaterdag om opheldering gevraagd over waarom de Libanese premier Saad al-Hariri niet terug mag keren naar Beiroet. Libanon stelt dat al-Hariri door Saudi-Arabië is ontvoerd en tegen zijn zin in wordt vastgehouden. President Michel Aoun eist zijn terugkeer en beklemtoonde volgens Libanese media dat zijn land ,,niet kan aanvaarden dat de premier zich in twijfelachtige en dubieuze omstandigheden bevindt die in strijd zijn met het internationaal recht”.

4 Wat is het verschil tussen soennieten en sjiieten?  
De islam kent, net als het christendom, een grote diversiteit aan stromingen. De meest invloedrijke stroming binnen de islam is het soennisme. Zij vormen de grootste geloofsgroep (circa 90 procent). Vooral in Saudi-Arabië, Egypte, Jordanië en Turkije vormen soennieten de meerderheid. De stroming verplicht zich tot het naleven van de soenna (traditie) van de profeet Mohammed.

Bij de strijd wie profeet Mohammed na zijn dood moest opvolgen, kwam het al snel tot een splitsing. Het sjiisme is, anders dan het soennisme, vooral in Irak, Iran, Libanon en Bahrein te vinden. Binnen de islam zijn sjiieten een minderheid. Desondanks heeft Iran de afgelopen jaren steeds meer invloed gekregen in het Midden-Oosten. De religieuze groepering onderscheidt zich van de soennieten doordat ze de autoriteit van de eerste drie kaliefen niet erkent als overleveraars van de traditie van de islam en uitgaat van twaalf afstammelingen van Mohammed, twaalf imams, die als enigen in staat waren tot een dieper begrip van de Koran. Daar zijn soennieten het niet mee eens.

5 ​Hoe wordt er internationaal op de situatie gereageerd?
Het Westen maakt zich grote zorgen over het conflict tussen beide staten. Er wordt gevreesd voor escalatie. VN-secretaris-generaal António Guterres zei vrijdag dat ,,het noodzakelijk is om de vrede te bewaren in de regio”. Een nieuw conflict zou volgens hem ,,desastreuze” consequenties kunnen hebben. Guterres zei dat hij met beide landen ,,indringende gesprekken” heeft gevoerd om de rust te bewaren.

Ook de Verenigde Staten en Frankrijk hebben gereageerd. De VS vraagt partijen binnen en buiten Libanon om de integriteit en onafhankelijkheid van het land te respecteren. Frankrijk wil dat Al-Hariri de kans krijgt om zijn "essentiële rol" in Libanon te blijven vervullen.