Imre Himmelbauer Nieuws 16 nov 2017, 01:06

Leestijd: 2 minuten

‘Nepnieuws kan hele ernstige gevolgen hebben’

In een brief van de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren staat dat vooral vanuit Rusland geprobeerd wordt om de Nederlandse publieke opinie te beïnvloeden met nepnieuws. En daar moet snel wat aan gebeuren, want het probleem is ernstig, zo vertelt Ruurd Oosterwoud tegenover Metro.

Oosterwoud is oprichter van DROG, dat onder meer het spelletje Slecht Nieuws over nepnieuws maakte. „Het probleem hoeft in principe niet zo erg te zijn als we allemaal niet beïnvloed zouden raken door slechte informatie. Maar dat is natuurlijk niet het geval”, vertelt hij. „Daardoor heeft dit soms hele ernstige gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan honderden mensen die de straat opgaan omdat zij geloven in nepnieuws, maar ook een man die een pizzeria binnenloopt omdat hij door nepnieuws denkt dat er een pedofielennetwerk huist.”

Moeilijk? Welnee!

Het opzetten van zo’n alternatieve werkelijkheid is niet zo moeilijk, vertelt Oosterwoud. Dat wilde hij met de game ook aantonen. „Vooral als mensen weinig vertrouwen hebben in de mainstream media kun je ze heel makkelijk dingen voeden. Je creëert als het ware een aparte bubbel die ze heel fijn vinden. Berichten als dat de mainstream media dan dingen zouden verbergen werken bij dat soort mensen erg goed."

Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit Nijmegen en medeauteur van het artikel Kijk uit, nepnieuws!, vult hem aan met een voorbeeld: „Tijdens de Amerikaanse verkiezingen van vorig jaar was het nieuws in omloop dat de FBI-agent die de e-mailaffaire van Hillary Clinton onderzocht, dood gevonden was. Dat was complete onzin, maar als jij toch al denkt dat Clinton een bedrieger is, denk je „Oh, ze zal die agent met haar team wel vermoord hebben.” Dat nieuws bevestigt dus een bepaalde achterdochtige manier van denken over Clinton.”

Bewust, transparant, verantwoordelijk

Manieren om het probleem aan te pakken zijn er volgens Jacobs wel. „Ik denk wel dat het goed is als mensen gaan experimenteren met middelen om dit onder controle te krijgen. Het is goed als mensen zich ervan bewust zijn, maar sociale media als Facebook moeten ook transparanter opereren. Dus duidelijker aangeven wat de herkomst is van financiering van bepaalde campagnes. En zelf meer verantwoordelijkheid nemen voor de inhoud die ze brengen."

Oosterwoud benadrukt met name de bewustwording. Dat heeft hemzelf ook bijzonder veel geholpen, vertelt hij. „De hele reden dat ik me op dat nepnieuws heb gestort, is dat ik weer rust in me hoofd wilde. Dat ik me niet meer zo zou opwinden over het nepnieuws. Zodra je als het ware de schoonheid van de misleiding in gaat zien, waardeer je het gewoon als een mooi bewijs van iemand die zijn best heeft gedaan. Als je zo bewust bent, dan raakt het je niet meer. Als iedereen zo bewust is, is er geen probleem meer."