Amarins de Boer Nieuws 27 nov 2017, 16:56

Leestijd: 5 minuten

Nederlanders met hersenaandoening; meer dan je denkt

Op dit moment heeft een kwart van de Nederlanders een hersenaandoening, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het gaat daarbij niet alleen om mensen met dementie, een ontsteking of een tumor, maar ook om psychische aandoeningen zoals autisme, een gedragsstoornis of verslaving.

„Ze gooien hier wel alle hersenaandoeningen op een hoop, want een psychische ziekte is wat anders dan Parkinson”, zegt psychiater Bram Bakker. „Maar het is goed dat er aandacht voor wordt gevraagd”, vindt hij. „Vroeger hadden mensen last van hun rug, tegenwoordig hebben steeds meer mensen last van hun hoofd.” Dat komt volgens Bakker doordat we ingrijpender en anders zijn gaan werken. „We zitten de hele dag op een stoel en belasten onze hersenen veel te veel.”

‘Hij heeft mijn leven gered’

En dat brengt veel risico’s met zich mee, zegt hersenonderzoeker Dick Swaab. „Een hersenaandoening tast de persoon en daarmee het hele wezen aan. Het werk, de relaties, de toekomst, noem maar op. Dat is zo ingrijpend.”

Dat weet ook Elvira van de Griend (35). Ze komt uit het Zeeuwse Yerseke en weet sinds een paar jaar dat ze last heeft van een depressie. „Ik ging naar de huisarts omdat ik mij niet lekker voelde, maar de dokter prikte daar zo doorheen. Hij zag dat er iets anders aan de hand was en wilde met mij praten. Nu ik daarop terugkijk, geloof ik dat hij echt mijn leven heeft gered.”

Verleden

Van de Griend heeft veel te maken met depressieve gedachtes. Die komen door haar traumatische ervaringen, waar ze als kind mee te maken heeft gehad. Sinds een jaar krijgt ze naast cognitieve gedragstherapie ook de therapievorm EMDR. „Daarmee wordt geprobeerd om alles wat in de hersenen is opgeslagen aan traumatische herinneringen los te koppelen van de bijbehorende heftige emoties. Ze gooien als het ware je hele geheugen even door de war en resetten het. Zo leer je naar het verleden te kijken zonder de heftige emoties te moeten blijven ervaren."

Van de Griend klinkt enthousiast. „Het gaat in golven”, benadrukt ze. „Vandaag voel ik me goed, maar het kan zo zijn dat ik me straks weer weken rot voel. Zie het als een gekleurde bril die je altijd draagt, maar dan wel eentje die je geen mooie kleuren laat zien. Ze ontnemen je de echte kleuren, waardoor alles zwaarder en donkerder wordt. Naar je werk gaan, orde houden en eigenlijk alle eenvoudige dingen zijn op zo’n moment lastig. Een depressie overleven is vechten tot de storm gaat liggen. Door erover te schrijven op mijn blog hoop ik een signaal van hoop af te geven.”

Kwetsbaarheid

Een depressie is ook een vorm van een hersenaandoening, omdat het te maken heeft met een bepaalde kwetsbaarheid, legt Swaab uit. „Een depressie heeft vaak te maken met iets ergs dat is gebeurd. Stel een kind wordt verwaarloosd: dan wordt het brein zo kwetsbaar, dat het in een depressie schiet.”

3,9 miljoen Nederlanders hebben last van een hersenaandoening. Dat klinkt veel, maar volgens Nederlands bekendste hersenonderzoeker moeten we blij zijn dat het aantal nog zo beperkt blijft. „Als we kijken naar de huidige hersenontwikkelingen en hoe we onze hersenen laten werken, dan ben ik verbaasd dat het nog zo goed gaat."

Roken

Voor dit onderzoek heeft het RIVM gekeken naar het aantal mensen dat in 2016 de huisarts heeft bezocht. Maar zijn ook mensen die niet meer naar de huisarts gaan of niet geregistreerd staan omdat ze überhaupt geen hulp zoeken. „In werkelijkheid liggen de cijfers dus nog hoger”, zegt Aafke Hofman, woordvoerster van de Hersenstichting.

En dan worden rokers nog niet eens meegenomen in de cijfers. „Als je roken als een verslaving beschouwt, had het eigenlijk moeten worden meegenomen”, zegt Bakker. Hij vindt dat van alle psychische aandoeningen een verslaving misschien nog wel de meest onderschatte is. „Een verslaafde heeft een kapotte rem en heeft daardoor niet meer het vermogen om op een gezond punt te stoppen.”

‘Doe niet zo stoer’

De Hersenstichting is maandag een campagne begonnen om Nederlanders bewust te maken van de omvang en impact van een hersenaandoening. De 23-jarige Ilana de Boer uit Assen is blij met die campagne. De Boer heeft zelf een hersenletsel en van haar mag er nog wel „veel meer aandacht komen voor hersenaandoeningen”.

„Aan de buitenkant zie je niet dat ik snel dingen vergeet en niet goed tegen prikkels en geluiden kan”, zegt De Boer die vier jaar geleden een ongeluk kreeg met een paard. Ze viel op een betonnen grond en het paard viel over haar heen. „Ik zal er helaas blijvende schade aan overhouden”, vertelt de Assense die zich regelmatig moet verdedigen. „Dan moet ik bijvoorbeeld uitleggen waarom ik een zonnebril draag. Dat is tegen prikkels, maar als ik hem ergens binnen draag, krijg ik regelmatig te horen dat ik niet zo stoer moet doen.”

Afgelopen weekend had ze een wedstrijd met het orkest. „Ik had een klein solostukje en had hier goed voor geoefend. Maar op het moment zelf lukte het niet meer. Dan komt er op de een of andere manier te veel druk op me te staan, waardoor ik alles vergeet. Daar baal ik dan zo van.”

Maar ze weet zelf ook, ze moet ermee leren omgaan. „Ik heb veel trucjes. Zo schrijf ik alles op in mijn agenda en bewaar ik alles altijd op dezelfde plek. En het scheelt dat ik goed kan plannen. Nu ik een drukke ochtend heb gehad, weet ik dat ik vanmiddag rustig aan moet doen.”