Jeroen Haverkort Nieuws 30 nov 2017, 14:59

Leestijd: 3 minuten

Julio Poch: hoe zit het ook alweer?

De Nederlandse Argentijn Julio Poch werd na acht jaar in voorarrest te hebben gezeten vrijgesproken van het uitvoeren van ‘vluchten des doods’. Vijf vragen over het proces.

1. Wat zijn de ‘vluchten des doods’?
De ‘vuelos de la muerte’ vonden plaats tijdens de militaire dictatuur die Argentinië tussen 1976 en 1983 in haar greep hield. De junta stond onder leiding van Jorge Videla. Tegenstanders van het regime werden opgepikt, gedrogeerd en vanuit een vliegtuig of helikopter in de Rio de la Plata of de Atlantische Oceaan gegooid. Er zouden tussen 1977 en 1978 ongeveer tweehonderd van dit soort vluchten hebben plaatsgevonden, waardoor duizenden slachtoffers vielen. Volgens cijfers van de Argentijnse regering verdwenen onder de dictatuur 13.000 mensen. Mensenrechtenorganisaties houden het echter op 30.000 verdwijningen. Toen moeders in 1977 opheldering vroegen aan de autoriteiten over hun vermiste kinderen, werden ze niet ontvangen. De ‘dwaze moeders’ besloten daarop zwijgend over het Plaza de Mayo te lopen, de week erop kwamen ze terug. Dit ritueel hielden ze decennialang vol.

2. Wie is Poch?
Na zijn opleiding aan de Marine-academie in zijn geboortestad Buenos Aires (1969-1972) en opleiding tot piloot (1973-1974), werkt Julio Poch van 1974 tot 1980 als gevechtspiloot voor de Argentijnse marine. Hij hoort bij het ‘elitesquadron’ dat in de A-4 Skyhawk vliegt. Ook tijdens de Falklandoorlog werkt Poch voor de Argentijnse marine. Verder vliegt hij in zijn vaderland voor Aerolíneas Argentinas. In 1988 stapt hij over naar de Nederlandse luchtvaartmaatschappij Transavia. Poch gaat in Nederland wonen en neemt ook de Nederlandse nationaliteit aan.

3. Waarom werd Poch verdacht van het uitvoeren van de ‘vluchten des doods’?
Poch verandert tijdens een etentje eind 2003 op Bali met collega-piloten van ‘een aimabele man in een fanatieke militair’ als de junta ter sprake komt. Volgens Poch was het oorlog: ‘dan vallen er aan beide kanten doden’. Ook zegt hij volgens zijn collega-piloten dingen als ‘we gooiden ze in de zee, ze verdienden niet beter’. De collega-piloten krijgen sterk de indruk dat Poch over zichzelf spreekt en niet in algemene zin. Bij thuiskomst melden de collega’s van Poch intern bij Transavia het bizarre gesprek.

4. Wat gebeurt er dan?
In eerste instantie niks. Transavia vindt het een privékwestie. In 2005 komt er echter een tweede melding van een piloot binnen. Hij verhaalt over een incident dat plaatsvindt in de cockpit tijdens een vlucht naar Tenerife. Beide mannen hebben het over de ‘dwaze moeders’. Tijdens dit gesprek zou Poch ‘we should have killed them all, we should have buried the fuckers’ hebben gezegd. Binnen Transavia doen er inmiddels verschillende verhalen over Poch de ronde en in 2008 worden de vier collega’s die melding hebben gedaan over Pochs gedrag gesommeerd aanwezig te zijn bij een getuigenverhoor. Hierbij zit ook de Argentijnse onderzoeksrechter Sergio Torres. De vier mannen wordt verboden om Poch op de hoogte te stellen. Bij het verhoor blijkt dat Torres een dossier heeft van 220.000 pagina’s dik en dat Poch al verdacht was voordat de vier mannen met hun verhalen kwamen. Op 22 september 2009 wordt Poch in Valencia gearresteerd. In eerste instantie denkt hij dat hij in de maling wordt genomen, omdat het zijn laatste vlucht is voordat hij met pensioen gaat.

5. Poch wordt in 2009 gearresteerd en pas in 2017 vrijgesproken. Waarom duurde het allemaal zo lang?
Poch is bij ons weliswaar bekend, maar in Argentinië kent niemand hem. Poch is maar een van de vele namen in het proces van het Argentijnse Openbaar Ministerie naar de daders van het Videla-regime, een proces dat jaren duurt. Uiteindelijk komen er op 29 november 2017 54 verdachten voor de rechtbank. Het voorlezen van het vonnis neemt vele uren in beslag. Vele verdachten krijgen ‘perpetua’ te horen, maar een levenslange gevangenisstraf blijft Poch bespaard. Hij wordt vrijgesproken. De uitgebreide motivering is pas op 5 maart 2018, maar het is duidelijk dat het veertig jaar na dato moeilijk is met sluitend bewijs te komen. Poch heeft te kennen gegeven dat hij nog even in Argentinië blijft om bij te komen in bijzijn van zijn familie, maar het is wel de bedoeling dat hij terugkeert naar Nederland. Zijn voormalige collega’s hebben geen spijt van hun melding. Zij zijn van mening dat gezien zijn uitspraken een onderzoek op zijn plaats was.