Kasper Hermans Nieuws 16 okt 2017, 14:50

Leestijd: 6 minuten

Wéér racisme: ‘Campagne moet een vervolg krijgen’

Er wordt te weinig gedaan tegen racisme in het voetbal. Losse campagnes, zoals ’Geef racisme de rode kaart’ en het dragen van een regenboogband, zijn weliswaar goedbedoeld maar hebben amper effect. Dat zegt de Belgische oud-voetballer Paul Beloy, die het boek Vuile Zwarte schreef over racisme op het voetbalveld. „Een jaar lang hebben we elk incident dat in de media gemeld werd nagebeld om te kijken: wat heeft de bond er aan gedaan?” Het resultaat was vaak teleurstellend.

Dit weekend ging het in Nederland weer eens goed mis. Na VVV-Venlo – PSV (2-5) kregen verschillende donkergekleurde PSV’ers racistische leuzen zoals ’kankerneger’ en oerwoudgeluiden te horen. „Schandalig. Deze mensen moet je uit het stadion verbannen”, stelt Danny Hesp, voorzitter van VVCS (vakbond voor contractspelers). „Wij doen nu in principe niets. Het is eerst afwachten wat VVV precies doet en wat de getroffen spelers en PSV willen.”

Geel meldpunt

De KNVB heeft respect hoog in het vaandel staan. Dit weekend speelden de aanvoerders nog met regenboogbanden om ‘een coming out’ toe te juichen. Daarbij noemde de bond ook andere zaken zoals racisme. Maar opvallend is dat als je gaat zoeken op de website van de KNVB er niet direct een duidelijk meldpunt is voor discriminatie en racisme. Algemene klachten – zoals partijdige scheidsrechters – kun je er wel kwijt en sinds de onthullingen bij PSV en Vitesse afgelopen mei is er een meldpunt voor seksueel misbruik. Wel promoot de bond haar actie ‘Zet een streep door discriminatie’, maar wie op het veld gediscrimineerd wordt, kan niet direct bij de bond terecht.

Met 3 goals had Dirk Kuyt een groot aandeel in de winst van @Feyenoord. Ook hij zet een streep door discriminatie. https://t.co/ywTuUn6B1q pic.twitter.com/hWwZWmHU6I

— KNVB (@KNVB) December 14, 2016

In Groot-Brittannië bestaat daarentegen al 24 jaar Kick It Out, dat opgericht is om racisme uit het voetbal te bannen. De organisatie boekt goede resultaten, ook met het in kaart brengen van het probleem. Zo kwamen er afgelopen seizoen meer meldingen dan ooit over racisme, seksisme en andere vormen van (verbaal) geweld binnen (bij de profs en de amateurs), hetgeen mede te danken was aan de app die Kick It Out in het leven bracht.

FARE Network

Internationaal is er de overkoepelende instantie FARE (Football Against Racism in Europe) Network. Hoewel de site niet heel duidelijk aangeeft welke organisaties er aangesloten zijn bij FARE, valt het op dat de pagina ‘About FARE’ in maar liefst veertien talen te lezen is. Maar Nederlands staat er niet tussen. Wel tekende de KNVB afgelopen seizoen het European Diversity Statement in bijzijn van FARE.

Ook zullen weinig Nederlanders er weet van hebben dat FARE momenteel bezig is met haar Football People Action Weeks (5 tot en met 19 oktober). In Nederland zijn er daar twee activiteiten aan gekoppeld. Eén georganiseerd door het dameszaalvoetbalelftal van Zwaluwen Utrecht (zij focusten zich afgelopen donderdag met een oefenwedstrijd tegen het dovenelftal op meer kansen voor gehandicapten in de sport) en een initiatief van Feyenoord, de Anne Frank Stichting en Big Ideas Company. Zij houden eind deze week in de Kuip een conferentie voor journalisten en leraren, waarin wordt uitgelegd hoe voetbal kan helpen een sociaal isolement tegen te gaan. Organisaties zoals de KNVB, maar ook het NOC*NSF ontbreken en (buiten de Anne Frank Stichting) houden ook de Nederlandse instanties die zich inzetten tegen racismebestrijding zich opvallend afzijdig.

Dat staat in schril contrast met Macedonië, waar er gedurende deze weken niet minder dan 16 activiteiten zijn. Een daarvan heeft als slogan ‘Let’s Be Friends Through Football’. Hierin worden coaches en trainers van Roma’s, Albanezen, Macedoniërs en Turken aangemoedigd om met elkaar de dialoog aan te gaan. Er zijn workshops over teambuilding, waarbij het ook gaat over vooroordelen en stereotypen. Spanje heeft 17 FARE-activiteiten, Frankrijk 10, Duitsland 12, Polen 14, Italië 19, Moldavië 9, Oekraïne 7 enzovoorts. En Nederland dus slechts twee. Overigens telt België er nul.

Geen uniek incident

Toch zijn de schermutselingen van zondagmiddag in De Koel allesbehalve uniek en kan er niet gesteld worden dat het maar zelden gebeurd. Dat bewijst het verleden wel. Eerder dit jaar werd André Onana (Ajax) op oerwoudgeluiden getrakteerd op bezoek bij Vitesse en nog geen twee jaar geleden was toenmalig Ajacied Riechedly Bazoer bijna de gehele wedstrijd lang het mikpunt van oerwoudgeluiden tijdens de uitwedstrijd bij ADO Den Haag. Een jaar eerder ging men op Facebook massaal los op een door Leroy Fer gedeelde groepsselfie.

https://twitter.com/kyraaah/status/533646772774895617

„Toch heb ik wel het idee dat het minder aan het worden is", zegt Hesp. „Vooral de afgelopen anderhalf jaar zijn er heel veel stappen gezet, met dank onder andere aan de John Blankenstein Foundation. Maar ook clubs als ADO Den Haag, FC Groningen en Feyenoord nemen zelf goede initiatieven."

Bij de amateurs

Maar dan heb je ook nog het amateurvoetbal, waar ook genoeg aan de hand is. In de Hoofdklasse was het anderhalf jaar geleden raak tijdens Harkemase Boys – VVOG, waar de wedstrijd na oerwoudgeluiden zelfs even gestaakt werd. En zo zijn er meer gevallen.

De 25-jarige Faysal Bensiali, die in Noord-Brabant voetbalt voor Kruisland, gaf in april na een in een vechtpartij ontaarde wedstrijd aan dat ‘het nog te vaak gebeurt’. „Zeker een paar keer per seizoen krijgen wij ongepaste uitspraken naar ons hoofd geslingerd. Ik zal niet alles herhalen, maar ‘ga terug naar je eigen land’ is een veelgehoorde uitspraak”, zo zei hij tegenover BN/De Stem.

Vuile Zwarte

In plaats van goedbedoelde anti-racismecampagnes, pleit Beloy dan ook voor een structurele aanpak van discriminatie. „Je krijgt het racisme niet weg uit het voetbal als je Messi en Ronaldo laat roepen ’Say no to racism’, maar er daarna geen vervolg aan geeft.” Hesp is het hiermee eens. „Sommige initiatieven worden heel breed ingezet, dan moet je daar ook wel echt wat aan doen als het gebeurt. Zoals er nu ook gedaan is bij VVV. Maar vaak zijn zulke grote acties met spelers ook alleen maar voor hun imago.”

Wat kun je dan wel doen tegen racisme op het sportveld? Beloy denkt bijvoorbeeld aan een aparte time-out. Nu blijkt namelijk dat racisme op het veld soms heel lastig te bewijzen is. „Als de scheidsrechter er geen aantekening van maakt, dan is er volgens de bond niets gebeurd.” De time-out moet dat veranderen. „De aanvoerder kan dan bij de scheidsrechter melden dat er iets gebeurd is. Iedereen op en om het veld heeft dan ook gezien dat het gemeld is. Er is dan visueel bewijs.”

Niet ons probleem

Verder is Beloy groot voorstander van een centraal meldpunt. Een landelijk telefoonnummer, waardoor snel duidelijk kan worden hoe vaak racisme of discriminatie voorkomt en in welke regio’s. Het probleem waar Beloy en zijn begin dit jaar opgerichte werkgroep in België op stuiten, is dat de Belgische voetbalbond KBVB niet echt mee wil werken. „Ze vinden het niet hun probleem, omdat er niet alleen racisme in het voetbal is, maar ook in andere sporten.”

Beloy heeft met zijn werkgroep nog een paar andere ideeën om (verbaal) geweld te temperen rondom de voetbalvelden. Zo moeten kinderen onder de tien jaar niet langer competitief tegen elkaar strijden, een al vaker gehoorde oplossing. Verder zou bij elke wedstrijd op het profniveau een vertegenwoordiger van de supportersvereniging gehuld in de kleuren van zijn club mee het veld op moeten lopen om de scheidsrechters, aanvoerders en zijn rivaliserende collega van de tegenstander de hand te schudden. „Dit kost niemand iets, maar je laat toch zien dat ook de supporters elkaar een fijne wedstrijd wensen.”