Imre Himmelbauer Nieuws 1 okt 2017, 09:12

Leestijd: 2 minuten

Wat een week zonder smartphone met je doet

Zeven dagen zonder smartphone leven. Voor velen lijkt het misschien een onmogelijke opgave. Maar techniekfilosoof Hans Schnitzler liet honderd van zijn studenten het toch doen: „De resultaten vond ik verontrustender dan verwacht."

Tegenover Trouw vertelt Schnitzler dat de smartphone op twee manieren vervreemdend werkt: „Ten eerste ons lichaam: we leren middels lichamelijke ervaringen. In het digitale leven raakt ons lichaam op de achtergrond. Dus je kunt het minder echt en vervreemdend noemen, omdat die lijfelijkheid en de fysieke werkelijkheid verdrongen raken. Een tweede aspect van ervaringen opdoen en leren is frictie: het overwinnen van weerstanden en omgaan met mislukkingen en tegenslagen. De digitale realiteit wordt voor ons zo frictieloos mogelijk gemaakt; alles moet soepel, glad en gemakkelijk. Ook in die zin vervreemdt ze ons.”

Prettiger zonder smartphone

En dus liet hij honderd studenten een week zonder smartphone leven. De reacties waren verschrikkelijk positief. De een vertelde dat hij in vervoering raakte van een wandeling in het park. Er was zelfs iemand die beweerde dat anderen hem een prettiger persoon vonden zonder telefoon op zak.

Toch vervielen een aantal studenten weer in hun oude gewoonten. Schnitzler: „Dat frustreerde ze enorm. Bij sommigen was er sprake van een terugval, zoals je dat bij verslaafden ook ziet. Dat gaven de studenten overigens ook zelf aan: ‘Ik ben gewoon veel verslaafder dan ik dacht’. Wie werkelijk ander gedrag wil cultiveren, moet zo’n detox-oefening herhalen. Iets wat je door herhaling aanleert, kun je ook weer door herhaling afleren."

Overheid

Daarom moeten we volgens Schnitzler de smartphones, door de filosoof „aandachtswoekeraars" genoemd, verdrijven. „Ik zeg weleens gekscherend tegen mijn studenten dat de grootste daad van verzet die ze kunnen plegen, is dat ze iemand op straat zomaar een compliment geven, of de weg vragen. Stap uit de virtualiteit!"

Toch vindt hij ook dat overheden een rol kunnen spelen in het tegengaan van smartphoneverslaving. „Bedrijven als Facebook en Google zouden verplicht moeten worden om inzicht te geven in de geheime algoritmen waarmee ze ons in onze bubbels plaatsen. Het zou moeten worden verboden dat data en algoritmen worden gebruikt om ons zo veel mogelijk vast te lijmen aan onze schermpjes. Ik geloof in radicale maatregelen, maar ik wil ook niet bestempeld worden als moraalpolitie."