Merel Driessen Nieuws 27 okt 2017, 10:15

Leestijd: 3 minuten

Wat doet Nederland met teruggekeerde jihadisten?

Een derde van de Europese IS-strijders is inmiddels teruggekeerd naar Europa. In Nederland gaat het om vijftig mensen die naar het kalifaat zijn afgereisd en terug zijn gekomen naar Nederland. Wat is er gebeurd met deze vijftig teruggekeerde jihadstrijders?

Het is nog niet zo lang geleden dat het Openbaar Ministerie (OM) een gevangenisstraf eiste tegen zo’n ‘terugkeerder’. De 21-jarige Laura H. stond in de rechtbank in Rotterdam op verdenking van deelname aan de terroristische organisatie IS. 35 maanden cel werden er tegen haar geëist, waarvan 24 maanden voorwaardelijk. Maar terug de cel in hoefde de jonge vrouw van het OM niet, omdat ze al bijna een jaar in voorarrest had gezeten. Op 13 november doet de rechtbank een uitspraak.

Veertig terugkeerders

We kunnen wel stellen dat Laura H. een van de weinige terugkeerders is die wordt vervolgd. Eerder dit jaar deed de KRO-NCRV onderzoek naar teruggekeerde jihadstrijders. In februari kwamen ze tot de conclusie dat van de vijftig terugkeerders er acht zijn veroordeeld. Zeven moesten toen nog voor de rechter verschijnen, waarvan Laura H. er waarschijnlijk een is. Laura H. is niet de enige die deze maand voor rechtbank verscheen. Het OM eiste vier jaar cel tegen nog een andere teruggekeerde jihadstrijder.

Van de vijftig teruggekeerde jihadstrijders zouden er veertig vrij rondlopen. Hoe kan het dat zij niet opgepakt zijn? Om iemand te kunnen arresteren moet het OM bewijs hebben. En dat is erg moeilijk te vinden. Wanneer jihadstrijders nog niet zijn teruggekeerd in Nederland, probeert het OM ze al te vervolgen. Ze streven ernaar al een vonnis in handen te hebben voordat de jihadstrijder in Nederland is. Dan kunnen ze direct gearresteerd en naar de gevangenis gebracht worden als ze terugkomen. Maar ook als de jihadstrijder niet terugkomt, ligt het vonnis klaar. Daarmee wil het OM een sterk signaal afgeven dat zij geen afscheid hebben genomen ondanks dat de jihadstrijder dat wel van hen heeft gedaan.

Spookzitting

Het OM moet eerst nog een strafdossier opbouwen. En dat is niet eenvoudig. Het is een andere manier van opsporen. De verdachte zit namelijk in het buitenland en daar vinden ook de strafbare feiten plaats. Dat is niet het enige. Om de verdachte te kunnen berechten wordt er een ‘spookzitting’ gehouden. Dat houdt in dat de verdachte niet bij de rechtszaak aanwezig kan zijn om zichzelf te verdedigen. Het OM wilde op die manier tien jihadisten die zich vermoedelijk nog in Syrië bevinden berechten. Maar daar was de Rotterdamse rechtbank het niet mee eens, omdat de mannen niet aanwezig konden zijn bij het proces. Uiteindelijk besloot een andere rechter van dezelfde rechtbank dat twee van de tien jihadisten wel mogen worden berecht.

Toekomstige terugkeerders

Niet alleen worden er weinig teruggekeerde jihadstrijders veroordeeld, ook zou het aantal terugkeerders gaan stijgen. Volgens de AIVD gebeurt dat druppelsgewijs en niet in grote aantal. In februari dit jaar voorspelde de inlichtingendienst dat omdat IS terrein verloor. De toekomstige terugkeerders zouden meer gehard zijn omdat ze minstens een jaar in het kalifaat hebben gezeten. Daardoor zouden hun capaciteiten groter zijn en hebben ze meer contacten binnen de terreurorganisatie. Tot nu toe lijkt het aantal terugkeerders nog niet gestegen te zijn. In februari lag het aantal namelijk ook al op 50.