Sarah Sitanala Nieuws 10 okt 2017, 15:15

Leestijd: 4 minuten

Metro onderzoekt: een referendum, wat haalt dat uit?

Steeds vaker wordt het initiatief van het raadgevend referendum gebruikt om invloed uit te oefenen op het gevoerde beleid. Men was afgelopen weken geschokt over het invoeren van de zogeheten sleepwet, die het de inlichtingendiensten mogelijk maakt onschuldige burgers af te luisteren.

Referendum niet opgenomen in regeerakkoord

Vijf studenten namen het initiatief om 300.0000 handtekeningen te verzamelen voor een raadgevend referendum. Dinsdagmiddag werd echter bekend dat het raadgevend referendum niet is opgenomen in het eerder die dag ondertekende regeerakkoord. FvD-fractieleider Thierry Baudet noemt het schandalig en roept op bij de partij te gaan klagen. Het betekent dat „we volledig buitenspel staan als Nederlandse bevolking”, reageerde Baudet dinsdag op het plan van het nieuwe kabinet.

Het staat er echt: exit Wet raadgevend #referendum. Weet geen voorbeelden van landen waar zoiets eerder is voorgekomen. pic.twitter.com/u8UaHPSbby

— Koen van der Krieken (@koenvdrkrieken) October 10, 2017

#Democratie weer n stukje gesloopt: 'Wet #Raadgevend #Referendum' wordt ingetrokken!? Best lastig al die kiezers… #Kabinet #Regeerakkoord pic.twitter.com/503eL6qHlq

— Richard Lamb (@RichardLamb) October 10, 2017

Een van de initiatiefnemer van het referendum Tijn de Vos, benadrukte maandagmiddag tegenover Het Parool  nogmaals waarom hij en zijn medestudenten het initiatief tot het referendum hebben genomen: „Het is belangrijk dat mensen weten dat de mogelijkheid bestaat dat mensen afgeluisterd worden. Dat kan tot zelfcensuur leiden en dat ondermijnt onze democratische rechtstaat.”

Er zijn 300.000 handtekeningen nodig voor het laten plaatsvinden van een referendum. Dit is de initiatiefnemers van het referendum razendsnel gelukt. De deadline voor het halen van deze drempel lag op 16 oktober. De kiesraad controleert of de 300.000 handtekeningen geldig zijn. De verwachting is dat de Kamer op 31 oktober of 1 november laat weten of het referendum doorgang kan vinden. Is dat het geval dan zal het referendum tegelijkertijd plaatsvinden met de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018.

De uitslag

De uitslag van een referendum is niet bindend. De volksvertegenwoordiging kan er dus voor kiezen om niet te luisteren naar de wil van het Nederlandse volk. Het veelgehoorde verwijt is dat een referendum geen zin heeft omdat politici toch doen waar ze zelf zin in hebben. Maar klopt dit ook? Om onze kansen in te schatten kijkt Metro naar eerder gehouden landelijke en lokale referenda, de uitkomst daarvan en tot slot naar wat de volksvertegenwoordigers met deze raad van het volk doen.

Europese Grondwet

Op 1 juni 2005 vond het eerste nationale referendum ooit plaats in ons land. Een meerderheid van de Nederlanders stemde tegen de invoering van een Europese Grondwet. Hoewel ook hier het referendum raadgevend en niet bindend was, verklaarde de Tweede Kamer de uitslag te zullen respecteren. Het kabinet trok daarop het wetsvoorstel in.

Associatieovereenkomst tussen EU en Oekraïne

Dit referendum vond plaats op 6 april 2016. In dit referendum ging het om de vraag of de Nederlandse burger het eens of oneens was met de goedkeuring van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. 61 procent stemde tegen de wet. Dat had uiteindelijk niet het gewenste resultaat. Hoewel een ruime meerderheid tegen het verdrag met Oekraïne stemde, ging de Nederlandse regering na het toevoegen van een bijlage toch akkoord met het verdrag.

Koopzondag in Ede

De gemeente Ede organiseerde in juni 2015 een referendum om de mening van de inwoners te peilen wat betreft koopzondagen. Op dat moment was het voor de winkels in de gemeente nog niet mogelijk de deuren open te gooien op zondag, en omdat daar veel discussie over was, wilde de gemeente weten waar ze aan toe was, voor zij nadere maatregelen zou nemen. Hoewel na de uitslag van het referendum bleek dat een meerderheid van de kiezers tegen stemde, besloot de Raad van Ede toch tot het overgaan van 52 koopzondagen per jaar. Trouw schrijft dat dit niet geheel uit de lucht kwam vallen. Uit de uitslag van het referendum zou namelijk blijken dat twee derde van de inwoners van Ede-stad wél wil dat de winkels op zondag opengaan.

Extra woningen in Arnhem

Eind november vorig jaar stemden de inwoners van Arnhem voor het bouwen van woningen in Stadsblokken en Meinerswijk. De uitslag van het referendum maakte het mogelijk te beginnen met de bouw van 250-300 huizen in het omliggende gebied.

Conclusie?

De Telegraaf schrijft dat als de meerderheid van de kiezers tegen de wet stemt én de opkomst hoger is dan 30 procent van het totale aantal kiesgerechtigden, de wetgever de wet opnieuw in overweging neemt. Dat leidt niet altijd tot het overnemen van de uitslag. De uitslag van een referendum is namelijk niet bindend, en kan op geheel eigen wijze worden geïnterpreteerd.

Of het referendum over de sleepwet in maart 2018 gaat plaatsvinden en wat de invloed van het vandaag tot stand gekomen regeerakkoord is, is nog maar afwachten.