Els Anker Nieuws 22 okt 2017, 15:09

Leestijd: 3 minuten

Catalaanse premier haalt uit naar Spaanse regering

De relatie tussen Spanje en Catalonië staat op gespannen voet, nu de Spaanse premier Mariano Rajoy een einde wil maken aan de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Wat is er afgelopen weekend gebeurd en waarom is de Spaanse regering tegen afscheiding van Catalonië? Vijf vragen.

1 Wat is er aan de hand?
Catalonië is een autonome regio in het noordoosten van Spanje, met Barcelona als hoofdstad. De overgrote meerderheid van de bevolking is Catalaans. Ze hebben een sterke ontwikkelde eigen identiteit en een eigen taal. Veel Catalanen voelen zich achtergesteld door Madrid: er vloeit te veel geld naar de Spaanse schatkist en ze zien daar weinig voor terug. „Espanya ens roba (’Spanje steelt ons geld’)”, hoor je op straat.

De vraag of de Catalanen onafhankelijk willen worden, heeft voor veel spanning gezorgd in het land. Bijna drie weken geleden hield de Catalaanse regering een referendum over onafhankelijkheid, dat door het Constitutionele Hof illegaal werd verklaard. Het verboden referendum liep uit op een harde confrontatie tussen de kiezers en de Spaanse politie.

Er vielen honderden gewonden en er werden tientallen stembureaus gesloten. Toch gingen Catalanen massaal stemmen, en het grootste deel van de kiezers koos (ruim 90 procent) voor onafhankelijkheid. Het regiobestuur meldt dat van de 5,3 miljoen Catalaanse kiezers, 2,6 miljoen mensen naar de stembus zijn gegaan.

2 Waarom is de Spaanse regering tegen de afscheiding van Catalonië?
De regering wijst naar de Grondwet. Deze zegt dat Spanje een ‘ondeelbare natie’ is. Volgens premier Mariano Rajoy kan Catalonië zich, grondwettelijk gezien, dus niet afscheiden van Spanje. Een onafhankelijk Catalonië zou ook een economische aderlating zijn voor Spanje. Catalonië is duidelijk een rijke regio met een sterk industrieel profiel en een bloeiende toerismebranche. De regio is goed voor 20 procent van het bbp en voor 25 procent van de Spaanse export, terwijl het maar 16 procent van de bevolking huisvest.

Wat verder meespeelt, is ook dat de rest van Spanje niet wil dat Catalonië haar onafhankelijkheid uitroept. Met name de partij van de Spaanse premier Rajoy, de Partido Popular (PP), heeft zich hier altijd fel tegen uitgesproken. Volgens critici heeft deze felheid ervoor gezorgd dat de onafhankelijkheidszin van de Catalanen verder werd aangewakkerd.

3 Wat is er dit weekend gebeurd?
Spanje wil een einde maken aan de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging en daarom heeft premier Mariano Rajoy zaterdag ingegrepen. De Spaanse regering wil Catalonië de komende maanden onder direct bestuur van Madrid brengen. In politiek jargon: het activeren van ‘artikel 155’ van de Grondwet. Hieronder kan de centrale regering het bestuur van een regio overnemen als dat zijn grondwettelijke verplichtingen niet vervult. Volgens Madrid is dit het geval sinds Catalonië op 1 oktober het verboden referendum hield over de afscheiding.

Het Catalaanse parlement wordt dus niet ontbonden, maar heeft als artikel 155 in werking treedt voorlopig niets meer te zeggen over het bestuur. Premier Rajoy wil de Catalaanse leider Carles Puigdemont en zijn medebestuurders ontslaan en binnen zes maanden nieuwe regionale verkiezingen uitschrijven, zodat de regio daarna weer op eigen benen kan staan.

Catalonië blijft wel autonoom, benadrukt Rajoy. De mogelijke activering van artikel 155 zorgt voor veel onrust in Spanje en Catalonië. Onder de huidige Grondwet, die in 1978 is ingevoerd, is nog nooit eerder een 155-procedure gestart.

4 Hoe reageren de Catalanen?
Als reactie op de mogelijke ‘155-procedure’ werd er een grote nationalistische manifestatie gepland. Honderdduizenden aanhangers van de Catalaanse afscheidingsbeweging gingen in Barcelona de straat op. Ook de Catalaanse leider Carles Puigdemont sloot zich aan bij de betoging.

Puigdemont reageerde zaterdagavond tijdens een televisietoespraak op de maatregelen van Madrid. Hij noemde de „illegale” stappen die de Spaanse regering heeft genomen om de regio rechtstreeks vanuit Madrid te besturen, niet acceptabel. Dit is „de ergste aanval” op de democratie sinds de dictatuur van Francisco Franco, zei hij.

5 Wat gaat er nu gebeuren?
Premier Rajoy heeft de Senaat in Madrid gevraagd om toestemming om Catalonië onder Spaans bestuur te plaatsen. De Senaat stemt daar vermoedelijk vrijdag over. Toch is dit vooral een formaliteit: de coalitie van Rajoy heeft de absolute meerderheid in de Senaat. Het zal waarschijnlijk tot november duren voordat de procedure kan worden gestart. Rajoy benadrukt dat hij niets verandert aan de autonomie van Catalonië. „We vervangen alleen de politiek verantwoordelijken”, zegt hij.