Jasper Kars Nieuws 10 okt 2017, 13:45

Leestijd: 5 minuten

Amerikaanse vlag: nationaal symbool van verdeeldheid

In de Verenigde Staten is de immer zichtbare vlag een teken van nationale trots. The Stars and Stripes is een heilig voorwerp binnen de eigen civiele religie. Zoals de christenen hun Bijbel hebben, de joden de Thora en islamieten de Koran, beschouwen de patriottische Amerikanen de nationale vlag als ultiem symbool van de liefde voor het vaderland: America the Beautiful.

„De VS is van oudsher een smeltkroes van allerlei nationaliteiten. Immigranten uit allerlei landen kwamen naar Amerika. Om daar één volk van de maken, heb je symbolen nodig die de nieuwe, overkoepelende Amerikaanse identiteit vertegenwoordigen. De vlag is voor veel Amerikanen een symbool voor wat burgers bindt,” aldus Amerika-deskundige Victor Vlam die ooit zelf campagne voerde voor Obama.

Wanneer het Amerikaanse volkslied uit volle borst wordt meegezongen, en dat gebeurt in de VS geregeld, bijvoorbeeld op middelbare scholen, tijdens sportwedstrijden en in het Congres, dan eren Amerikanen hun land, de mensen die zijn gestorven in de strijd én de vlag.

Verbindend symbool

Voor veel Nederlanders is deze onvoorwaardelijke vaderlandslievendheid misschien wat moeilijk te begrijpen, hoewel CDA-leider Sybrand Buma naar buiten bracht dat hij Nederlandse kinderen het liefst weer staand het Wilhelmus ziet zingen op scholen. Maar in Amerika bestaat hier niet eens discussie over. „De verschillen tussen Nederlanders onderling zijn veel kleiner dan tussen Amerikanen. Wij hebben dus minder behoefte aan een symbool dat ons verbindt”, zo vindt Vlam.

Wie de vlag niet eert, trekt de grootheid van het eigen land in twijfel. Amerikaans exceptionalisme, het idee dat het land afwijkt van andere westerse landen omdat het een unieke geschiedenis bezit, is nog altijd algemeen aanvaard. Deze opvatting past perfect bij het Let’s Make America Great Again-gedachtegoed van president Trump. Maar hoewel de vlaggen in de VS volop blijven wapperen, beginnen er steeds meer Amerikanen te twijfelen aan hun eigen uitzonderlijkheid. Met een intense publieke discussie tot gevolg.

Knielende Football-spelers

Deze ontstond vorig jaar toen toenmalig San Francisco 49ers quarterback Colin Kaepernick tijdens een wedstrijd uit protest weigerde op te staan voor het volkslied. „Het is een protest tegen de behandeling van zwarte mensen door de politie. Door te knielen in plaats van te blijven staan tijdens het volkslied, spreken sporters zoals Kaepernick hun steun uit voor dit standpunt.” De wedstrijd zou voorgoed de geschiedenisboeken ingaan. Niet om zijn sportieve afloop, maar om de impact die de quarterback met zijn actie maakte.

Meer dan een jaar later zit free agent Kaepernick zonder club, en dat ligt volgens velen niet aan zijn Football-skills. Maar zijn protest duurt voort. Met Trump aan de macht weigerden spelers en staf van enkele NFL-teams, waaronder de New Orleans Saints, recentelijk op te staan tijdens The Star-Spangled Banner. Ze bleven demonstratief geknield op de gespierde knieën. Wat een lied van nationale eenheid zou moeten zijn, is een hymne van verdeeldheid geworden. Naast de talrijke NFL-protesten besloot sterbasketballer Stephen Curry van NBA-kampioen Golden State Warriors niet naar het Witte Huis af te reizen.

„De zwarte gemeenschap stemt voor zo’n 90 tot 95 procent Democratisch. Dat betekent dat er niet veel aanhangers van Trump onder zwarten zijn. Daarnaast heeft Trump een campagne gevoerd met soms expliciete steun van KKK-leiders. Door ook Neo-Nazistische groeperingen niet te veroordelen na de rellen in Charlottesville heeft Trump het overgebleven krediet in de zwarte gemeenschap verspeeld,” zo legt Vlam uit.

Witte Huis ‘no-show’

President Trump is vanzelfsprekend woedend. Hij kan niet begrijpen hoe deze goedbetaalde sportvedetten weigeren op te staan voor de nationale hymne:. „Het is heel belangrijk dat NFL-spelers altijd opstaan tijdens het volkslied. Respecteer onze vlag en ons land!” Zo tweette hij geïrriteerd. In het Obama-tijdperk was een tripje naar het Witte Huis was voor veel sportteams een grote eer, tijdens het presidentschap van Trump is een no-show de norm aan het worden. Trump adviseert eigenaren van sportteams om spelers die weigeren om de vlag te eren niet op te stellen, maar inmiddels gaat police brutality in de VS onverminderd door.

Vice-president Mike Pence verliet zondag tijdens een wedstrijd van de Indianapolis Colts, dit nadat spelers wederom knielden tijdens het volkslied en weigerden te staan, resoluut het Lucas Oil Stadium. „De vlag is veel vaker in de geschiedenis een symbool geweest om tegen te protesteren. Juist omdat de vlag voor alles – zowel het goede als het slechte – staat wat de VS is. Dat zal ook in de toekomst gebeuren. Misschien zelfs wel door de mensen die nu het hardst roepen dat de zwarte sporters niet mogen knielen.”

The issue of kneeling has nothing to do with race. It is about respect for our Country, Flag and National Anthem. NFL must respect this!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) September 25, 2017

The trip by @VP Pence was long planned. He is receiving great praise for leaving game after the players showed such disrespect for country!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) October 9, 2017

Gepolariseerd Amerika

De vlag- en volksliedcontroverse leek de afgelopen tijd veel belangrijke andere thema’s van Trump’s presidentschap te overschaduwen. Van de mislukte zorgverzekeringswet, mogelijk zetelverlies in de Senaat, meerdere catastrofale orkanen tot en een serieuze kerndreiging vanuit Noord-Korea. Zowel de Amerikaanse media als de president leken zich vooral druk te maken om de vlag- en volksliedkwestie. De nationale discussie over de verering van de vlag laat zien dat een sterk gepolariseerd Amerika in een soort identiteitscrisis is beland.

Dat bleek nog maar eens tijdens de schietpartij in Las Vegas, waar voor- en tegenstanders van wapenbezit recht tegenover elkaar kwamen te staan. Het verdriet en de vlag die nu halfstok hangt verenigen misschien, maar het verdeelde land blijft er een vol tegenstellingen.

Toekomst van de vlag

Hoewel de vlag, volgens de legende voor het eerst genaaid door Betsy Ross, nog altijd symbool staat voor echt Amerikaans patriottisme, is ook dit ultieme voorwerp van nationale trots aan verandering onderhevig. Het nieuwe Amerika is constant in verandering, maar leunt nog voor een groot gedeelte op haar eigen historische exceptionalisme. De vlag verdeelt als nooit tevoren. Maar welke kant de vlag in de toekomst op zal wapperen, dat weet alleen de wind. God Bless America.