Jelmer Visser
Jelmer Visser Nieuws 11 sep 2017, 
Leestijd: 5 minuten

Wie is de baas op Sint-Maarten?

De destructie vanuit de lucht ©ANP
De destructie vanuit de lucht ©ANP

Er is nog steeds veel onduidelijkheid over de huidige situatie op Sint-Maarten. Communicatie met het eiland is nagenoeg onmogelijk, alles ligt in puin en er lopen gewapende bendes rond die plunderen. Orkaan Irma heeft genadeloos toegeslagen. Defensie treft niet alleen een fysieke ravage aan maar tevens een bestuurlijke ravage. Het is onduidelijk wie exact de hoofdverantwoordelijke is op het getroffen eiland, is dit de Nederlandse overheid of zijn dit de lokale autoriteiten?

Dit staat in schril contrast met het Franse deel van het eiland, waar heel duidelijk het Franse ministerie van binnenlandse zaken en president Emmanuel Macron de regie hebben. Hoewel de schade in het Franse deel minstens zo groot is als in het Nederlandse deel is de hulpmissie al vele fases verder dan op de zuidkant. Hoe kan dit? Wie is de baas op Sint-Maarten? Dit klinkt als een eenvoudige vraag maar het antwoord is complexer dan je denkt. Wij spraken een academicus, een Sint-Maartenaar en een kamerlid om erachter te komen.

Tekst gaat onder de afbeelding verder

Bron: Wipedia
Bron: Wipedia

Sint-Maarten: een ‘land’ binnen het Koninkrijk der Nederlanden

De bestuurlijke status van Sint Maarten is complex meent Gerrit Dijkstra, docent bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. „Sinds 10 oktober 2010 zijn Curaçao en Sint-Maarten autonome landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit vier landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Deze vier landen hebben allemaal een eigen regering met bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Zij zijn veel onafhankelijker van Den Haag dan bijvoorbeeld Saba en Sint Eustatius met de status van ‘bijzondere gemeente’."

Betekent dit dat Nederland liefdadigheidswerk verricht op Sint-Maarten? "Nee, zeker niet. De Koninklijke Ministerraad, met daarin onder anderen Mark Rutte als voorzitter, Ronald Plasterk en een aantal gevolmachtigde ministers van de eilanden, beslist over ‘gezamenlijke koninkrijkaangelegenheden’ zoals defensie en buitenlandse betrekkingen. Bij grote rampen zoals Irma, heeft deze raad, en daarmee de Ministeries van Binnenlandse Zaken en Defensie, dus zeker bepaalde verplichtingen. Daarnaast hebben ook de lokale autoriteiten op Sint Maarten verantwoordelijkheden, zij gaan bijvoorbeeld over de plaatselijke politie. Zowel de overheid van Sint-Maarten als de Koninklijke Ministerraad zijn dus ‘de baas’ op het eiland."

Tekst gaat verder onder het YouTube-fragment

Corrupt en onzichtbaar

Michael* is opgegroeid op Sint-Maarten heeft zijn twijfels bij de plaatselijke autoriteiten: „Ze waren totaal niet voorbereid op de impact van Irma. Zo was er veel onduidelijkheid over of de schuilkelders open gingen en was er geen eten en drinken aanwezig. Het Caribische bestuur is corrupt en onzichtbaar, de verschillen tussen arm en rijk zijn groot en de eilandbewoners zijn inmiddels gewend geraakt aan jarenlang inadequaat optreden van de instabiele regering van premier Marlin. Door de gebrek van daadkracht en communicatie van de lokale gezagvoerders weet eigenlijk niemand waar hij aan toe is. Ze hebben niks geleerd van orkaan Louis in 1995, de bebouwing en infrastructuur was absoluut niet bestemd tegen orkanen.

Veel inwoners van Sint Maarten hebben al jarenlang compleet geen vertrouwen in politici. Sinds deze regering in 2010 aan de macht kwam, is er eigenlijk nooit iets concreet geregeld. Natuurlijk zijn ook zij geschrokken van de impact van Irma, maar ze moeten hun werk doen als overheid en hun burgers beschermen. Ze moeten nu aan de Sint Maartenaren laten zien dat ze wel degelijk een land kunnen leiden."

Tekst gaat onder de tweet verder

De Franse kant

In het Franse deel, dat onder direct Frans gezag staat, zijn veel zaken beter geregeld volgens Michael. „Er is hier veel meer structuur, meer wetgeving, meer orde, meer geld en er zijn competente ambtenaren. Daarnaast ligt het minimumloon een stuk hoger en is het mogelijk om een beroep te doen op Franse subsidies. Omdat de Franse overheid een oogje in het zeil houdt, is er op het noordelijke deel van het eiland veel minder corruptie. Haïtiaanse vluchtelingen bevallen hier expres zodat hun kinderen kinderbijslag van de Fransen krijgen. Vanwege de zelfstandigheid krijgt de zuidelijke helft veel minder hulp uit Nederland. Veel inwoners denken dat het beter zou zijn als de Nederlandse overheid meer controle over Sint-Maarten zou krijgen.

Op papier is de regering van premier Marlin de baas op Sint Maarten maar in de praktijk worden de inwoners aan hun lot overgelaten. Niet alleen op dit moment maar ook al voordat de orkaan ons eiland kapotmaakte. De eilandbewoners die ik heb gesproken zijn doodsbang. En los van de politieke situatie; op dit moment hebben mensen acuut hulp nodig, veel meer dan nu geboden is."

Tekst gaat onder de afbeelding verder

De straten van Philipsburg zijn één grote puinhoop ©ANP
De straten van Philipsburg zijn één grote puinhoop ©ANP

Een pijnlijke combinatie

Andre Bosman is VVD-kamerlid en kritisch op de lokale overheid en de mate van soevereiniteit binnen het Koninkrijk. „De regering van Sint Maarten staat niet bekend om haar goede functioneren, er is veel corruptie en de onderwereld heeft er een flinke vinger in de pap. Veel volksvertegenwoordigers hebben eerder een persoonlijke dan een ideologische agenda. Belangenverstrengeling ligt hier op de loer. Premier William Marlin is formeel gezien de leider van Sint Maarten maar hij is voor ons toch een vrij onbekend persoon. Ondanks het feit dat hij premier is."

Dat de geringe coördinatie en communicatie na een ramp als Irma volledig te wijten is aan het falen van de regering van het eiland vindt Bosman te ver gaan. „Ze hebben op Sint Maarten de pech gehad dat de grootste zendmast is verwoest waardoor er compleet geen communicatie mogelijk was. Vanwege de omvang van de schade kunnen ze tevens overrompeld zijn. Het is een jonge regering die geen ervaring heeft met dit soort verschrikkelijke gebeurtenissen. We moeten niet vergeten dat zij ook slachtoffer zijn."

Tekst gaat onder de tweet verder

Vlees noch vis

Sint-Maarten is tegelijkertijd een onafhankelijk land maar toch ook weer niet, vanwege de invloed van de Koninklijke Rijksminsterraad, volgens het kamerlid. „Bij grote problemen zal altijd naar Nederland worden gekeken, het is een soort van hybride vorm van zelfstandigheid. Daarom ben ik voorstander van een Gemenebest waarin de eilanden, net als in de Britse Koninkrijk, helemaal onafhankelijk worden. Zoiets als Canada of Jamaica. Dit is een typische Hollandse polderoplossing en uniek in de wereld. Bij volledige onafhankelijkheid is het direct duidelijk is wie er verantwoordelijk is. En wie de baas is? De Sint-Maartense overheid."

Dus wie is de baas?

Het is ingewikkeld.

*Volledige naam en gegevens bij de redactie bekend.

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.