Evie Westland Nieuws 7 sep 2017, 13:07

Leestijd: 4 minuten

Welke rol speelt klimaatverandering bij orkanen?

De orkanen Harvey in Texas en Irma in het Caribisch gebied domineren de nieuwspagina’s van de afgelopen tijd. Komt dit soort stormen de laatste tijd vaker voor, of lijkt dat maar zo? En welke rol speelt klimaatverandering in het geheel?

De vraag of de omvang van Irma misschien te maken heeft met klimaatverandering lijkt veel mensen op social media bezig te houden. Zo reageert een van onze lezers op de berichtgeving sarcastisch op Facebook: „Verschrikkelijk, maar gelukkig is er geen klimaatverandering die de orkanen steeds een beetje zwaarder maakt.”

„Nu gaat het nog tot categorie 5, maar wacht maar: in de toekomst komt er een zesde of misschien wel een zevende categorie bij.”

Hoe zit het precies? Metro vraagt het aan klimaatdeskundige Rein Haarsma van het KNMI.

Speelt klimaatverandering een rol in het ontstaan van orkanen?

„Uit de klimaatmodellen, die berekenen hoe een orkaan zich ontwikkelt, blijkt dat we minder orkanen krijgen. De atmosfeer wordt namelijk stabieler. Orkanen ontstaan uit buiencomplexen die zich moeten organiseren en daar komt vervolgens een orkaan uit. Er is wel een kanttekening: áls ze eenmaal ontstaan, worden ze heviger, omdat er door de warmte meer energie vrijkomt.”

„In de Noord-Atlantische oceaan zijn er maar een stuk of zes orkanen per jaar. Dat komt omdat er verschillende factoren moeten samenwerken, wil een storm uiteindelijk uitgroeien tot een orkaan. Denk bijvoorbeeld aan El Niño, de temperatuur van het zeewater en de kracht van de West-Afrikaanse moesson. Soms werken al die factoren samen en maken ze een orkaan heel krachtig, andere keren werken ze elkaar tegen en zwakt zo’n orkaan juist af. Klimaatverandering kan dus zeker ook een van die factoren zijn, maar het is lastig om te detecteren bij welke orkanen dit een rol speelt.”

Zijn orkanen tegenwoordig dan ook sterker?

„Als je teruggaat in de geschiedenis, zie je geen trend in de hoeveelheid orkanen of de sterkte daarvan. Pas sinds kort kunnen we dat monitoren met satellieten. Hoe sterk ze in het verleden waren – en of ze nu dus sterker zijn – dat weten we simpelweg niet. In het verleden zullen we sommige zelfs volledig gemist hebben, omdat ze op de oceaan waren. Orkanen zijn grillig: de vraag of ze heftiger zijn geworden is nog niet goed te beantwoorden. Maar de modellen doen vermoeden van wel.”

Dus het is voor de mensen op Sint-Maarten, even plat gezegd, ‘gewoon pure pech’ dat Irma zo omvangrijk bleek?

„Ja, eigenlijk wel. De orkaan moet recht over het eiland heen gaan, zoals bij Sint-Maarten het geval was, om zoveel schade aan te richten. Dat gebeurt niet vaak: de laatste keer dat het op het eiland gebeurde was 22 jaar geleden met orkaan Luis in 1995. Die was iets minder sterk dan Irma, maar heeft ook heel veel schade aangericht. Dat is echt pure pech. Het kan over twintig jaar weer gebeuren, maar het zou in theorie ook zomaar volgend jaar kunnen gebeuren.”

Wat voor maatregelen kan je nemen om de schade tegen te gaan?

„Het enige wat je echt kunt doen, is niet bouwen op plekken waar de orkaan overheen kan komen. Maar dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Als je bouwt, houd dan in ieder geval rekening met een goede infrastructuur en stevige bouwmaterialen. En houd er tijdens het bouwen rekening mee dat dit soort dingen kan gebeuren in sommige gebieden.”

Als het onweert, moet je je heel klein maken. Wat kun je persoonlijk doen om je te wapenen tegen de kracht van een orkaan?

„Het is vooral belangrijk om bedacht te zijn op niet alleen de wind, maar ook op de neerslag en de vloedgolven. Zorg er dus voor dat je weggaat van de kust en dat je niet verrast wordt door modderstromen. Tijdens een orkaan moet je beschutting zoeken in een stevig gebouw en je niet op straat begeven. In Sint-Maarten zijn er ook schuilkelders die speciaal gebouwd zijn voor dit soort situaties.”

„Je moet je ook wapenen: er is op een gegeven moment geen water en voedsel meer. Tegenwoordig zien we dit soort extreme weersituaties veel beter aankomen dan pak ‘m beet tien tot twintig jaar geleden. Orkanen worden gekarakteriseerd door windsnelheid en worden daarbij ingedeeld van categorie 1 tot en met 5. Daarbij wordt die laatste categorie als ‘catastrofaal’ geduid. Van Irma was al lang van tevoren duidelijk dat het een zware orkaan was: daar kun je dus een voorraad op inslaan.”