Jessica Heijmans Nieuws 21 sep 2017, 18:56

Leestijd: 4 minuten

Waarom is Angela Merkel nog steeds zo geliefd?

Ze is al twaalf jaar aan de macht en de Duitsers lijken geen genoeg van haar te krijgen. Voor de verkiezingen op zondag gaat haar partij CDU opnieuw ruim aan kop. Hoe komt het dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel nog steeds zo populair is?

„Begin van het jaar was er sprake van Merkel-Müdigkeit”, begint Hanco Jürgens, wetenschappelijk medewerker bij het Duitsland Instituut Amsterdam. „Toen zij zich in november vorig jaar beschikbaar stelde, was dat best een risico. Ze gaf zelf ook aan dat het een zware verkiezingsstrijd zou worden.” Maar: de bondskanselier blijft geliefd.

De premierbonus

Het sleutelwoord in Merkels populariteit lijkt ‘stabiliteit’ te zijn. „In het algemeen kiezen de Duitsers graag voor de persoon aan de macht, behalve als diegene het gigantisch heeft verpest”, vertelt professor Lars Rensmann van de Rijksuniversiteit Groningen. „Duitsers geven de voorkeur aan stabiliteit.”

Een punt dat Duitsland-expert Jacco Pekelder van de Universiteit Utrecht bevestigt. „De Duitse bevolking vindt het belangrijk dat de regering stabiliteit uitstraalt. Hoewel in elk land de zogenaamde ‘premierbonus’ bestaat (het verschijnsel dat een partij bij parlementsverkiezingen zetels dankt aan het gegeven dat de zittende premier lijsttrekker is, red.), is dit in Duitsland sterker dan in de meeste andere landen. Duitsers zijn geen gokkers en zullen zich drie keer bedenken voordat ze de zittende kanselier wegsturen.”

Strateeg

Daarnaast is Merkel strategisch sterk. „Merkel ziet er zo ongevaarlijk uit, maar ze is erg slim en strategisch. Je moet haar nooit onderschatten”, meent Rensmann. Een goed voorbeeld hiervan is de manier waarop ze met het homohuwelijk omging. „De kanselier wist dat de meerderheid van de Duitsers achter dit huwelijk stond, maar voor haar conservatieve partij, en zijzelf, was dit een gevoelige kwestie. Merkel liet het parlement erover beslissen voor de verkiezingen, waardoor het geen campagne-onderwerp meer kon worden”, vertelt hij.

Ze heeft bovendien voortdurend gedaan alsof ze geen campagne aan het voeren was om het idee te geven dat ze druk is met regeren”, voegt Jürgens toe. „De campagne-mededelingen werden op een zo’n los mogelijke manier gedaan.” Dit illustreert hij met de ‘biertent-rede’. „In een tent en met een glas bier in haar hand nam ze afstand van Trump.”

Internationale politiek

Ten slotte kan Merkel zichzelf als kanselier ook internationaal manifesteren. „Er gebeurt veel op internationaal gebied”, meent Jürgens. „Vooral het feit dat Trump nogal een onzekere factor is in internationale verhoudingen speelt een rol. In Duitsland is dat heel sterk beleefd in talkshows waarin het amateurisme van Trump keer op keer werd bevestigd. Het ‘betrouwbare Duitsland’ leek hierbij de tegenpool van de Amerikaanse president.”

„De onberekenbaarheid van Trump doet mensen meer de waarde inzien van de enigszins stugge, maar wel berekenbare Merkel, vertelt ook Pekelder. „Liever saai dan zo’n wilde man.” Dit geldt eveneens voor Poetin. „Sommige mensen in Duitsland maken zich zorgen over Rusland. Zij prefereren een ‘aardige, bescheiden mevrouw’ boven de ‘met spierballen rollende’ Poetin.”

Verlies aan vertrouwen

Desalniettemin zijn er een aantal hindernissen voor de bondskanselier. „Merkel is in vergelijking met de andere lijsttrekkers verreweg het populairst, maar heeft door de vluchtelingencrisis wel vertrouwen verspild. Een deel heeft ze inmiddels teruggewonnen, maar het is niet zoveel als vier jaar geleden, bij de vorige verkiezingen”, stelt Pekelder.

„Haar beleid op het gebied van immigratie sluit sommige stemmers buiten. Het geeft een bredere ingang voor populistische alternatieven”, vertelt ook Rensmann. „Er zijn mensen die door de vluchtelingencrisis echt een hekel aan haar hebben”, voegt Pekelder toe. „Hoewel het gaat om zo’n 15 procent van de bevolking, kan niet worden voorbijgegaan aan het feit dat ze bij die mensen een soort haatobject is. Ze maakt meer gevoelens los dan vier jaar geleden.”

Niets kan Merkel tegenhouden

Toch zijn de experts het erover eens dat Merkel zich geen zorgen hoeft te maken: „De verwachting is dat Merkels partij een deel van de stemmen gaat verliezen, en dat is een bittere pil, maar hetzelfde zal gebeuren bij concurrent SPD. De CDU blijft verreweg de grootste partij en niets kan Merkel tegenhouden om kanselier te worden”, concludeert Pekelder.