Sofie Smulders Nieuws 14 sep 2017, 08:16

Leestijd: 5 minuten

Wie bepaalt waar noodhulp naartoe gaat?

De noodhulp op Sint-Maarten is hard nodig. Het Rode Kruis is een inzamelingsactie gestart en er wordt gul gegeven. Op het moment – wanneer eigenlijk niet – voltrekken zich op andere plekken in de wereld echter eveneens rampen waarvan de slachtoffers de hulp keihard nodig hebben. Wie bepaalt waar de noodhulp naartoe gaat? Vijf vragen over de werkwijze van het Rode Kruis.

Wat zijn jullie overwegingen om een ramp in de schijnwerpers te zetten?

„In het geval van noodsituaties kijken we of wij als het Rode Kruis een verschil kunnen maken. Bij Sint-Maarten was die afweging direct duidelijk”, vertelt Merlijn Stoffels van het Rode Kruis. Hij legt uit dat er een tweedeling in rampen bestaat. „Ten eerste heb je de stroom rampen waarvoor je ziet dat er relatief veel media-aandacht is, zoals nu het geval is met Sint-Maarten. De andere stroom bevat de stille rampen. Kijk bijvoorbeeld naar wat er gebeurt in Zuid-Azië. Op een gegeven moment moeten we zeggen: dit is een vergeten groep. We vinden dat we als Rode Kruis ook tegen de stroom in moeten gaan en proberen dat zo goed mogelijk te doen.”

Welke rol spelen de media hierin?

Media-aandacht speelt logischerwijs een grote rol in het bewustzijn van mensen over crisissituaties in de wereld. Het is begrijpelijk dat je eerder de portemonnee trekt voor de slachtoffers van een ramp die het nieuws beheerst, dan voor mensen in een noodsituatie waar je eigenlijk weinig vanaf weet. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval voor de cholera-epidemie in Jemen. Het heeft lang, te lang, geduurd voordat er echt aandacht kwam voor deze ramp. Het was geen toeval dat de media nagenoeg tegelijkertijd meerdere malen schreven over de schrijnende situatie aldaar en dat de Samenwerkende Hulporganisaties giro 555 openstelden voor dit doel. Treurig genoeg zijn er nog talloze mensen op andere plekken in de wereld die hulp keihard nodig hebben.

Het Rode Kruis ziet het als hun taak de media te wijzen op dit soort stille rampen en daar met hen over in gesprek te gaan. „Wat wij ook doen is zelf afreizen naar gebieden als we merken dat de media daar moeilijk toegang krijgen”, vertelt Stoffels. Het is voor veel mensen nu eenmaal van belang om letterlijk een beeld te hebben van een ramp en de slachtoffers ervan. „Wij proberen die beelden naar buiten te brengen. Als je op tv mensen ziet die lijden, dan kun je je beter met hen identificeren en ga je eerder over tot actie.”

Moeten rampen ‘vechten’ om aandacht?

Het Rode Kruis trok in augustus aan de bel omdat er te weinig geld binnenkwam voor de slachtoffers van de overstromingen in Zuid-Azië. Daar speelde het probleem van lastige toegangswegen voor het journaille zeker een rol, maar tegelijkertijd gooide orkaan Harvey roet in het eten. Niet lang daarna was het Irma die alle aandacht opeiste. „Dat is heel ingewikkeld”, legt Stoffels uit. „Er voltrekken zich nu zoveel rampen tegelijkertijd en we proberen ons op de allergrootste te focussen.”

Dat is op dat moment de ravage op Sint-Maarten. Dat betekent echter niet dat de noodhulp aan Zuid-Azië niet meer aan de orde is, het gironummer voor hulp aan de mensen daar staat nog steeds open, zegt Stoffels. „En we zijn nu ook aan het nadenken hoe we na deze ramp aandacht kunnen krijgen voor de Rohingya.” Deze mensen vluchtten voor het geweld in hun thuisland Myanmar en vertrokken naar Bangladesh. De terugkeer van de Rohingya-moslims wordt echter nagenoeg onmogelijk gemaakt door veiligheidstroepen uit Myanmar die meerdere van hun dorpen in brand hebben gestoken, zo claimen mensenrechtenorganisaties. De overheid spreekt dit tegen.

Waar halen jullie naast donaties het geld vandaan?

Naast de donaties hebben organisaties als het Rode Kruis ook andere financieringsbronnen. „We kunnen aan de slag met het potje dat we krijgen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, net als bijdragen van grote bedrijven als Philips, Campina en KLM.” Iets wat ook ontzettend belangrijk is, maar misschien nog wel moeilijk om onder de aandacht te brengen, is de rampenvoorbereiding. Dit is waar het Rode Kruis het Prinses Margriet Fonds voor heeft opgericht. „We willen mensen verleiden om te doneren voordat een ramp plaatsvindt, noodhulp achteraf is immers een stuk duurder. Wij vinden dat iets heel relevants om in te investeren. Prinses Margriet is onze beschermvrouwe. Ook André Kuipers, Eric Corton en Chris Zegers proberen voor dit doel geld op te halen, bijvoorbeeld door middel van crowdfunding.”

Bepaalt het Rode Kruis dan wie onze aandacht krijgt?

Stoffels beaamt de impact die het Rode Kruis heeft op onze beeldvorming. „Je hebt natuurlijk zeker wel invloed. Dat is logisch, omdat wij hier de grootste noodhulporganisatie zijn. Ik denk dat het verschil tussen ons en andere organisaties is dat wij altijd overal zijn, we zitten in de haarvaten van alles. Daarom hebben wij een goed beeld waar de crises zich afspelen.”

Een voorbeeld daarvan is Serious Request, de samenwerking van het Rode Kruis met 3FM waarmee elk jaar aandacht wordt gevraagd voor een stille ramp. „Dit jaar ligt de focus op vermiste personen, mensen die op zoek zijn naar hun familieleden. Wij helpen hen het contact te herstellen. Een heel actueel thema nu zoveel mensen op de vlucht zijn voor de oorlog”, vertelt Stoffels.