Imre Himmelbauer Nieuws 13 sep 2017, 14:29

Leestijd: 3 minuten

Orgaanhandel stoppen? ‘Zet smokkelaars buitenspel’

Een nier voor een trip op de boot. Het klinkt als het begin van een surrealistische roman, maar voor veel vluchtelingen blijkt het al jaren aan de orde van de dag. Het programma Zembla komt woensdagavond met een uitzending over het onderwerp, maar het fenomeen bestaat al langer, zo bevestigt Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk Nederland.

„Op zich was al wel bekend, bijvoorbeeld van Eritrese vluchtelingen, dat ze worden uitgebuit en dat daar ook orgaanhandel bij komt kijken. Dat is nu alleen duidelijker in beeld gekomen”, beweert Van der Linden.

https://www.youtube.com/watch?v=UY0Y76otfQ8

‘Fort Europa’

Het probleem wordt volgens Van der Linden veroorzaakt door de strenge grenzen, waarbij hij zelfs met een knipoog de term „Fort Europa” gebruikt. „Vroeger had je ook gewoon legale en veilige manieren om naar Europa te komen. Dan ging het met name om mensen die om economische redenen naar Europa kwamen voor bijvoorbeeld seizoensarbeid. Die gingen dan terug naar de landen waar ze vandaan kwamen als het seizoen voorbij was. Maar op een gegeven moment is Europa steeds meer die grenzen gaan dichttimmeren. Als gevolg daarvan voelen mensen zich gedwongen met mensensmokkelaars in zee te gaan, als ze echt bescherming nodig hebben die ze ook niet in die Noord-Afrikaanse ‘doorreislanden’ kunnen krijgen.”

Dat lijkt misschien vrije keuze. Volgens Frank Noteboom, hoofd van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM), ligt dat echter anders. „Je hebt een aantal dwangmiddelen bij mensenhandel. Je hebt fysieke dwangmiddelen, dat is dat je iemand echt slaat of een pistool tegen zijn hoofd houdt.” Maar je hebt ook psychische en contextuele dwangmiddelen. In dit geval gaat het volgens Noteboom om een contextueel dwangmiddel: „Iemand bevindt zich in een kwetsbare positie. Hij of zij ziet eigenlijk geen andere uitweg uit de situatie waarin hij zich bevindt, dan het afstaan van een nier. En degene die daar misbruik van maakt buit die vluchteling uit, ook al lijkt het alsof degene in de kwetsbare positie beter af is. Dan hebben we het over mensenhandel.”

‘Zet mensensmokkelaars buitenspel’

De oplossing? Legale migratie naar Europa beter mogelijk maken. „Een van de manieren om dit te bestrijden is mensensmokkelaars buitenspel te zetten”, legt Van der Linden uit. „Ervoor zorgen dat mensen die zó wanhopig zijn dat ze zelfs bereid zijn organen af te staan om bescherming te krijgen, asiel kunnen aanvragen in Europa. Zo hoeven ze niet in zee te gaan met de smokkelaars."

Noteboom vult aan: „We hebben gezien dat deze vluchtelingen ook naar Nederland komen. Dan moeten we twee dingen doen als ze in Nederland aankomen. Ten eerste moeten we het signaleren en met de vluchtelingen in gesprek gaan. Wat is er gebeurd? Heb je een orgaan af moeten staan? Dan moet er de juiste medische zorg komen. Ten tweede moeten we ook de signalen die zij geven over waar het gebeurd is, serieus nemen. Zo kunnen we nieuwe vluchtelingenstromen hiertegen beschermen. We moeten daarvoor naar veilige migratieroutes toe. Wanneer dat niet mogelijk is, voelen vluchtelingen zich genoopt tot dit soort opofferingen en zullen mensen grof geld verdienen aan deze vluchtelingenstromen.”