Jeroen Haverkort Nieuws 18 sep 2017, 08:24

Leestijd: 8 minuten

‘Misschien was het beter als ze me hadden vermoord’

Arthur is gevlucht uit zijn geboorteland Tsjetsjenië. Hij vreest voor zijn leven, omdat hij op mannen valt. En dat is in de Russische deelstaat letterlijk een doodzonde.

„Dit kan dus niet in Tsjetsjenië”, zegt de 29-jarige Arthur* terwijl hij op zijn gescheurde jeans wijst. „Als ik dit in Grozny draag ben ik mijn leven niet zeker. Een gescheurde jeans is gay. Net zoals mijn geverfde haar.” Hij staat bij het homomonument in Amsterdam. Opgericht in 1987 om alle homoseksuelen die vervolgd worden vanwege hun geaardheid te herdenken en hen te inspireren en te steunen in hun strijd voor erkenning. „Het is erg emotioneel om hier te zijn. Confronterend ook.”

Droom

Iedere nacht schrikt hij wakker en steeds is het door dezelfde droom. „Ik ben in Tsjetsjenië bij mijn familie om ze te vertellen dat ik homoseksueel ben, maar net voordat ik het wil vertellen komen militairen het huis van mijn moeder binnenstormen. Ik probeer te ontsnappen door het raam in de badkamer, maar de militairen schieten me neer. Op dat moment word ik wakker. Ik voel me dan zo ellendig dat ik moet huilen.”

Arthur zit nu een paar maanden in Nederland en krijgt binnenkort zijn verblijfsvergunning. Hij vindt het moeilijk te bevatten dat hij hier is en weet niet wat hij moet doen. „Ik had nooit gedacht dat ik Tsjetsjenië zou verlaten. Dat ik in Nederland ben is geen bewuste keuze, maar een samenloop van omstandigheden. Ik moet wat ik de afgelopen periode heb meegemaakt nog een plek geven. Aan de toekomst denk ik niet. En hoewel ik hier kan zijn wie ik ben, zou ik er alles voor over hebben om mijn oude leven weer op te pakken.”

Toneelstukje

In zijn oude leven was Arthur verloofd met een vrouw en hield hij het feit dat hij homoseksueel was angstvallig voor hemzelf. „Dat toneelstukje had ik mijn hele leven vol kunnen houden. Dan was ik de enige die ongelukkig zou zijn geweest. Nu is iedereen ongelukkig en loopt iedereen gevaar: ik, maar ook mijn familie. Soms denk ik dat het beter was geweest dat ‘ze’ me wel te pakken hadden gekregen en me hadden vermoord.”

De medewerkster van Amnesty International die het gesprek vertaalt, valt even stil. „Dit is zo intens triest”, zegt ze. „Al die verschrikkelijke verhalen, ik kan er nog steeds niet aan wennen.”

Systematische vervolging

In Tsjetsjenië worden lhbt’s systematisch vervolgd, gemarteld en in sommige gevallen vermoord (zie kader hieronder). „Homohaat is er altijd geweest in Tsjetsjenië, maar nu is het beleid”, zegt Arthur. „Het is voor ons levensgevaarlijk. Het is een sport geworden om ons op te jagen, te vernederen en te martelen.” Het is hem ook overkomen. „Ik werd ooit door gewapende mannen overvallen en zeven uur lang vastgehouden. Alleen was het toen nog geen beleid en lieten ze me later vrij. Het was voor die gasten puur vermaak. Na een tijdje waren ze het zat en trapten ze me naar buiten. Aangifte doen is niet mogelijk. Als je dat doet, teken je je doodvonnis.”

Arthur kon ontsnappen aan het schrikbewind van Ramzan Kadyrov. „Vrienden van mij zijn wel opgepakt. Van eentje weet ik dat hij in Duitsland zit, maar van anderen weet ik niet wat er met hen is gebeurd. Mij waren ze ook op het spoor. Ik was toevallig even weg toen mijn moeder me belde. Ze vroeg me naar huis te komen. Op de achtergrond hoorde ik soldaten mijn overige familieleden uitschelden en vernederen. Maar toen ze begreep dat de beschuldiging waar was en ik homo was, verbrak ze de verbinding. Via via hoorde ik dat ze heeft volgehouden dat ze niet wist waar ik was en dat een van mijn familieleden een week lang werd ontvoerd en gemarteld. Ik twijfelde om naar huis te gaan, maar ik wist dat mijn familie dan gedwongen zou worden om mij te vermoorden.”

Gechanteerd

Hoewel hij voorzichtig was, kwam het regime erachter dat Arthur homoseksueel is. „Veel Tsjetsjeense homo’s gaan in het weekend naar Moskou om daar op stap te gaan. Ik deed dat ook onder het mom van een zakenreis. Ik werd gechanteerd door een jongen die ik had leren kennen en van wie ik dacht dat hij te vertrouwen was. Als ik niet zou betalen, zou hij alles vertellen. Een vermoeden of een verdachtmaking is al voldoende om meegenomen te worden.”

Na het belletje van zijn moeder vloog Arthur met een vriend zo snel mogelijk naar Moskou. Via Istanbul belandde hij uiteindelijk in Amsterdam. „Dat was geen bewuste keuze, het was gewoon het eerste vliegtuig dat vertrok. Ik had ook in Berlijn kunnen zitten. Ik heb de hele weg zitten huilen. Een paar weken voordat de militairen het huis van mijn moeder binnenstormden wilde ik haar vertellen dat ik homoseksueel was, maar ik durfde het niet. Homoseksualiteit wordt in Tsjetsjenië beschouwd als een ziekte die door behandeling te verhelpen is. Mijn familie denkt er ook zo over, ik denk niet dat ze me ooit zullen accepteren om wie ik ben. Maar ik heb er ook niet om gevraagd. Ik heb avond na avond voor het slapen gaan aan God gevraagd of hij me de volgende ochtend weer ‘normaal’ kon maken.”

Schande voor familie

Contact met zijn familie heeft Arthur niet en hij weet niet of het er ooit van komt. „In ieder geval niet snel. Het huis van mijn moeder wordt afgeluisterd. Het is te gevaarlijk voor mij en voor haar als ik contact probeer op te nemen. Zelfs in het buitenland loop ik gevaar. Als ze weten waar ik zit, zoeken ze me op en vermoorden ze me. Via via heb ik gehoord dat de rest van mijn familie niks meer met mijn moeder te maken wil hebben. Ooms, tantes, neefjes, nichtjes, ze komen niet meer op bezoek. Dat doet pijn, want dat komt door mij. Ik word gezien als een schande.”

Vannacht schrikt hij waarschijnlijk weer wakker. „Een keer was de droom anders. Ik stond in onze huiskamer en vertelde mijn moeder dat ik homoseksueel was. Dit keer kwamen er geen militairen binnenstormen, maar kreeg ik een knuffel. Het was de enige keer sinds mijn vlucht uit Tsjetsjenië dat ik iets van geluk voelde.”

*Arthur is een gefingeerde naam

https://www.youtube.com/watch?v=mtgWadqB7LA

‘Beter een terrorist dan een homo’

Marteling op grote schaal, soms met de dood tot gevolg. Tsjetsjenië doet er alles aan ‘om het land te zuiveren’ van lhbt’s.

In de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië ben je je leven niet veilig als lesbienne, homo, bi of transgender (lhbt’s). Mensen met een andere seksuele geaardheid worden systematisch gemarteld en in sommige gevallen zelfs vermoord. „Er is sprake van een puur schrikbewind”, zegt een woordvoerster van het Russische LHBT-netwerk. Ze wil haar verhaal doen over de verschrikkingen die plaatsvinden onder leiding van Ramzan Kadyrov, maar wil niet met haar naam in de krant. „Dat is te gevaarlijk, zelfs in het buitenland loop je kans vermoord te worden.”

Rapport

Op basis van 33 getuigenissen heeft het Russische lhbt-netwerk een rapport opgesteld over de weerzinwekkende gang van zaken in Tsjetsjenië. ‘Ik weigerde iets te zeggen, terwijl ze me schopten en sloegen’, aldus een van de slachtoffers in het rapport. ‘Ze lieten mij een video zien van een man bij wie ze een pvc-buis in zijn anus staken. In die buis staken ze prikkeldraad, waarna ze de buis verwijderden. Daarna trokken ze het prikkeldraad langzaam uit de anus van de man. Toen ik die beelden zag, lagen de buis en prikkeldraad al klaar voor mij. Toen brak ik en heb ik gezegd wat ze wilden horen.’

Het is een van de schrijnende voorbeelden van het gevaar dat Tsjetsjeense lhbt’s lopen. „Ze worden niet als mensen gezien, ze zijn niets”, zegt de woordvoerster. „Tegen een van de slachtoffers werd gezegd dat hij beter een terrorist kon zijn dan een homo. We hebben het hier niet over incidentele voorvallen. Sinds het begin van dit jaar is er sprake van een systematische vervolging waarbij militairen, mensen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en lokale politiemensen betrokken zijn. Mensen van wie het vermoeden bestaat dat ze homoseksueel zijn worden opgepakt en naar kampen gebracht. Daar worden ze gedwongen om anderen aan te geven. Daarbij wordt gebruik gemaakt van verschrikkelijke martelmethodes. Hierbij vallen soms ook doden.”

‘Zuiveren’

Eenmaal vrijgelaten lopen de slachtoffers grote kans om vermoord te worden. „Bij de families van de slachtoffers wordt erop aangedrongen de ‘familie te zuiveren’. Er zijn gevallen bekend van lhbt’s die na de vele martelingen zwaargewond voor de deur van hun huis gegooid worden. De familie wordt vervolgens onder druk gezet om het ‘probleem op te lossen’. Helaas wordt er in vele gevallen gehoor gegeven aan zo’n oproep.”

Het Russische lhbt-netwerk heeft sinds maart dit jaar nu ruim 70 Tsjetsjenen in veiligheid weten te brengen. Via een besloten netwerk worden er acties opgezet om slachtoffers te helpen het land te ontvluchten en onder te brengen in geheime schuiladressen verspreid over Rusland. „Ik heb geen idee hoeveel er nog bijkomen”, verzucht de woordvoerster. „Naar schatting zitten er nog honderden mensen vast in Tsjetsjenië. Het is moeilijk om ze hier naartoe te krijgen. De Tsjetsjeense overheid beschuldigt hen van terrorisme om te voorkomen dat ze het land kunnen ontvluchten. Degenen die hier zitten zijn niet veilig, omdat er in het buitenland ook op ze gejaagd wordt. De situatie is zeer zorgwekkend. We roepen de internationale gemeenschap op om actie te ondernemen.”