Els Anker Nieuws 23 sep 2017, 19:00

Leestijd: 4 minuten

Inburgeren: Hoe gaat dat eigenlijk?

We horen er veel over: migranten en vluchtelingen die in Nederland komen wonen, moeten verplicht inburgeren voor het verkrijgen van verblijfsrecht. Maar hoe gaat dat inburgeren eigenlijk in zijn werk? Vijf vragen.

1 Wie moeten er inburgeren?
Mensen die van buiten de Europese Unie in Nederland komen wonen, moeten ‘inburgeren’. Ofwel: de taal leren spreken en de Nederlandse samenleving leren kennen. Verplichte inburgering geldt voor mensen die aan allerlei voorwaarden voldoen. Ze moeten ze bijvoorbeeld de leeftijd hebben tussen de 18 en 65 jaar, in het bezit zijn van een verblijfsvergunning en géén paspoort hebben van een land uit de Europese Unie of Turkije.

In sommige gevallen moeten mensen al inburgeren vóórdat zij naar Nederland komen. Dat is bijvoorbeeld van toepassing bij gezinsleden van mensen met een zogenaamde ‘reguliere verblijfsvergunning’. Voordat zij voor gezinshereniging naar Nederland kunnen komen, moeten ze een inburgeringsexamen afleggen op de Nederlandse ambassade in hun land van herkomst. Dit geldt dan weer niet niet voor gezinsleden van vluchtelingen met een asielvergunning.

Belangrijk detail: asielzoekers hoeven niet in te burgeren. Sterker nog: ze mógen zelfs niet inburgeren zolang ze in de asielprocedure zitten. Zodra ze erkend worden als vluchteling en in Nederland mogen blijven, zijn ze wel verplicht om in te burgeren.

2 Hoe ziet het inburgeringsexamen eruit?
Sinds 2013 zijn asielzoekers verplicht om binnen drie jaar in te burgeren. Het inburgeringsexamen bestaat uit zes onderdelen:

• Lezen: de inburgeraar leest verschillende teksten en beantwoordt daarna vragen over de gelezen tekst.
• Schrijven: in dit onderdeel schrijft de kandidaat korte brieven en vult hij of zij een officieel formulier in.
• Luisteren: de examenkandidaat krijgt alledaagse situaties te horen en krijgt daar multiple-choice vragen over.
• Spreken: de kandidaat bekijkt filmpjes op de computer en beantwoordt daarna vragen.
• Kennis van de Nederlandse Samenleving: de kandidaat krijgt bij dit onderdeel alledaagse situaties in de Nederland te zien. Na ieder filmpje moet hij of zij een aantal vragen beantwoorden. Denk bijvoorbeeld aan boodschappen doen of het bezoeken van een dokter.
• Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt: voor het laatste onderdeel doet de inburgeraar verschillende opdrachten thuis over werkgelateerde zaken. Als eindopdracht voert de persoon een gesprek met twee mensen van DUO.

Het inburgeringsexamen kost 350 euro. In plaats van het inburgeringsexamen kunnen mensen ook het staatsexamen Nederlands als Tweede Taal of een beroepsopleiding doen. Dat kan bijvoorbeeld wanneer een migrant of vluchteling in eigen land een goede opleiding heeft gehad.

3 Wat gebeurt er als mensen het examen niet halen?
Wie het inburgeringsexamen niet binnen een tijdsbestek van drie jaar haalt, riskeert een boete van maximaal 1.250 euro. Deze boete kan meermaals worden opgelegd.

Wie voor zijn inburgeringsexamen zakt, kan geen Nederlander worden. Niet-geslaagde nieuwkomers lopen het risico dat ze het geld dat ze hebben geleend van DUO voor de cursus, maximaal 10.000 euro, moeten terugbetalen. De lening wordt kwijtgescholden als het examen wordt gehaald. Dat gebeurt echter alleen bij asielzoekers: de lening wordt niet bij andere migranten kwijtgescholden.

,,De eigen verantwoordelijkheid als basis van het inburgeringsbeleid is vooraf niet goed onderbouwd en werkt onvoldoende in de praktijk”, aldus de Algemene Rekenkamer. ,,Het merendeel van de inburgeraars heeft ondersteuning nodig bij de start van een inburgeringstraject. Beperkingen in de informatievoorziening aan inburgeraars versterken dit.

Niet slagen voor het inburgeringsexamen betekent niet dat iemand zomaar wordt teruggestuurd naar land van herkomst. Er zijn veel Europese regels waardoor het lastig wordt om mensen terug te sturen.

4 Wat is de kritiek op het inburgeringsexamen?
Er klinkt een hoop kritiek op het Nederlandse inburgeringsbeleid. Eerder dit jaar concludeerde de Algemene Rekenkamer al dat het nieuwe systeem niet goed werkte. Zo zijn nieuwkomers sinds 2013 zelf verantwoordelijk voor de voorbereiding op hun inburgeringsexamen. In het huidige systeem moet een migrant of vluchteling op de vrije markt de taallessen inkopen door middel van een lening. Dat leidt echter tot ‘teleurstellende resultaten’: slechts een op de drie nieuwkomers slaagt momenteel binnen drie jaar voor de inburgeringstoets.

Ook uiten taaldocenten forse kritiek op de moeilijkheidsgraad. De vragen zouden niet aansluiten op de huidige tijdsgeest en niet goed passen in een inburgeringsexamen waar vreemdelingen kennis horen te verwerven over de Nederlandse samenleving. Han Entzinger, hoogleraar integratie en migratiestudies aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam: „Inburgering hoort te toetsen over onder meer elementaire wetkennis en geografische en historische feiten, in plaats van normatieve vragen zoals hoe te handelen als je moeder vergeetachtig wordt”, meent Entzinger. „In elk examen zitten er passages waar over te discussiëren valt, maar met betrekking tot het inburgeringsexamen hoor ik vaker soortgelijke klachten.”

5 Hoe verder?
Politieke partijen aan de formatietafel -VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie- stellen zaterdag in De Telegraaf dat de inburgeringslessen voor nieuwkomers moet worden verbeterd. Ze pleiten voor strengere eisen voor de cursussen. Betrokkenen melden dat de vier partijen -VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie- een plan bespreken waarin de overheid weer regie krijgt over de taallessen. De vier partijen willen graag zelf meer toezicht kunnen houden, bijvoorbeeld in samenwerking met gemeenten.