Wouter van Loon Nieuws 20 jun 2017, 18:05

Leestijd: 4 minuten

Zo gevaarlijk is een vakantie naar Noord-Korea

Waarom willen toeristen toch naar Noord-Korea? Het is de vraag die Noord-Korea-expert Remco Breuker van de Universiteit Leiden oproept, na de dood van een Amerikaanse student die in de dictatuur was veroordeeld tot dwangarbeid in een strafkamp. Otto Warmbier, de student, raakte in coma en overleed maandag.

Warmbier was een avontuurlijk type. Geen wonder dat hij naar Noord-Korea wilde, zo stelde zijn vader, toen hij een aanbieding zag met de slogan: ‘Dit is de trip waarvan je moeder wilt dat je ‘m niet doet’. Het liep dramatisch af: Warmbier werd in januari 2016 opgepakt omdat hij een vlag zou hebben gestolen met daarop een propagandatekst.

Hij werd veroordeeld tot vijftien jaar dwangarbeid. In het dwangkamp raakte hij al snel in coma. Afgelopen week werd hij vrijgelaten en naar de VS gevlogen, maar dat was te laat: maandag overleed Warmbier alsnog.

Toeristen moeten buigen

Warmbier is niet de enige die naar Noord-Korea op vakantie wil: elk jaar reizen een paar duizend westerse toeristen af naar de dictatuur. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker snapt niet waarom. „Ik ben er nog nooit geweest – ik kom vanwege mijn onderzoek naar het regime het land waarschijnlijk wel in, maar er niet meer uit. Maar ik wil er ook niet naartoe: het is een soort Disneyland voor westerlingen geworden, heel de dag aapjes kijken. Ik voel me daar heel ongemakkelijk bij.”

Je moet bovendien buigen voor de beelden van de Noord-Koreaanse leiders, en daar een bloemetje bij leggen. „Bedenk wat voor signaal je daarmee aan de Noord-Koreanen geeft: ook een vrije westerling buigt voor de leiders.”

Volgens Leonieke Glasbergen van jouwnoordkoreareis.nl help je de Noord-Koreanen juist door naar de dictatuur op vakantie te gaan. „Zij krijgen alleen maar een negatief beeld van het westen voorgeschoteld. Maar veel mensen hebben nog nooit een westerling gezien. Als je met die mensen praat, wordt er gelachen. Op die manier breek je het beeld, hoe klein de bijdrage ook is.”

‘Niet te moeilijk doen’

Aan het buigen moet je niet al te zwaar tillen, vindt Glasbergen. „Een buiging heeft in Azië een andere betekenis dan hier; het is vooral een teken van respect. Daar moet je niet te moeilijk over doen.”

Leonieke Glasbergen snapt het wel: „Het is een heel bijzonder land. Het leven is er compleet anders dan hier, daar zijn mensen door gefascineerd. Je ziet alleen maar negatieve berichten in het nieuws, als je zelf naar het land gaat, kun je zien hoe ‘echte’ mensen er leven.”

Alleen het mooie plaatje

Je kunt in Noord-Korea niet vrij rondreizen. Toeristen krijgen gidsen mee die bepalen met wie je mag spreken en wat je ziet. „Die mensen worden gescreend en zijn er op getraind om met westerlingen te praten”, stelt Breuker. Hij zegt dat je beter niet naar Noord-Korea kunt gaan als je iets over dat land wilt weten. „Je krijgt alleen het mooie plaatje te zien.”

De gidsen laten je voornamelijk de mooie dingen zien, geeft Glasbergen toe. „Maar je komt heus wel in aanraking met de minder mooie dingen.” Ze geeft een voorbeeld: „We waren op een gegeven moment bij een koekjesfabriek, waar we moesten wachten op de binnenplaats. We stonden er al een kwartier, en hadden geen idee waarom. Toen ging plotseling de fontein aan, en mochten we naar binnen. Het was duidelijk: er was geen elektriciteit, en de generator was speciaal voor ons aangezet.”

Gevaarlijk

Het is niet per se gevaarlijk om naar Noord-Korea te gaan. „Op straat is het veilig, en als je je aan de regels van het regime houdt, is er in principe niks aan de hand”, aldus Breuker. „Maar garanties zijn er niet: het blijft een dictatuur. Hoe dan ook, de meeste toeristen komen veilig terug.”

Dat geldt niet voor Otto Warmbier: hij werd veroordeeld omdat hij een vlag van de muur had getrokken met daarop een propagandatekst. Hij werd veroordeeld tot vijftien jaar dwangarbeid, maar raakte door de slechte omstandigheden in coma. Hij werd afgelopen week vrijgelaten, maar overleed alsnog.

„Iedereen weet dat het heel dom is wat Warmbier heeft gedaan”, aldus Glasbergen. „Als je je houdt aan de regels – zoals respect betonen voor de leiders en niet fotograferen als wordt gezegd dat dat niet mag – is reizen naar Noord-Korea niet gevaarlijk.”

Toch is het niet duidelijk of de Amerikaanse student niet in de val is gelokt: hij heeft een bekentenis afgelegd, maar volgens zijn familie was dat onder dwang en is de beschuldiging in scène gezet. Er zijn beelden van, maar die zijn zo vaag dat er niemand op te herkennen is.