Jessica Heijmans Nieuws 2 jun 2017, 16:00

Leestijd: 3 minuten

Rechtszaak spermadokter: hoe zat het ook alweer?

Vruchtbaarheidsarts Jan Karbaat kwam wereldwijd in het nieuws toen werd vermoed dat hij zijn eigen sperma doneerde in zijn kliniek. Op donderdag werd een uitspraak gedaan in het kort geding om het DNA-materiaal van de inmiddels overleden Karbaat. Met dit DNA willen meer dan 20 donorkinderen aantonen (of uitsluiten) dat de oud-directeur hun biologische vader is.

Hoe begon het allemaal?

Jarenlang runde fertiliteitsarts Jan Karbaat IVF-kliniek Medisch Centrum Bijdorp in Barendrecht. In 2009 moest de kliniek dicht omdat er diverse misstanden werden geconstateerd. Het centrum sjoemelde met donorgegevens, het maximaal aantal kinderen per donor werd overschreden, er werden fouten gemaakt bij de registratie van persoonsgegevens en de sperma van verschillende donoren werd gemengd. Een feit dat Karbaat trouwens niet ontkende: „Dat was volkomen legaal. Iedere kliniek deed het, alleen niemand gaf het openlijk toe”, vertelde hij aan het AD. Maar daar stopte het niet, er waren namelijk vermoedens dat de directeur zelf sperma doneerde.

En de rechtszaak?

Ouders en donorkinderen zijn samen met Defence for Children en Stichting Donorkind een civiele procedure gestart voor het ‘onzorgvuldig handelen’ van de kliniek. Tegelijkertijd willen ze op deze manier achterhalen of Karbaat zelf sperma heeft gedoneerd. Tot de zitting, die op 12 mei had moeten plaatsvonden, kwam het echter nooit. Karbaat overleed in april op 89-jarige leeftijd.

Is de rechtszaak nu voorbij?

Zeker niet. Vorige week maakte Fiom bekend dat achttien donorkinderen een match zijn met een wettig kind van Karbaat. Hoewel dit een sterke aanwijzing is voor het donorschap van Karbaat, kan het niet 100 procent bevestigd worden. Daarom is de rechtszaak nog steeds noodzakelijk. Bovendien staat een groot deel van de groep eisers niet ingeschreven bij de DNA-databank van Fiom.

In het kort geding eisen 22 donorkinderen het recht om gebruik te maken van DNA-materiaal afkomstig van gebruiksartikelen, zoals een tandenborstel, scheergerei en steunkousen. Met dit DNA willen zij aantonen – of uitsluiten – dat zij afstammelingen zijn van de arts. De weduwe van Karbaat verzet zich echter tegen een DNA-onderzoek en wil de goederen terug.

Wat is de uitspraak?

De kortgedingrechter in Rotterdam heeft de eis van de donorkinderen onder voorwaarden toegewezen. Dit houdt in dat de resultaten van de DNA-test pas mogen worden gebruikt als de rechter in een bodemprocedure – waarin de zaak verder wordt uitgezocht – heeft bepaald dat het is toegestaan. De rechter stelde dat de aanwijzingen, stukken en foto’s geen hard bewijs zijn, maar wel een begin zijn. Dit betekent dat de donorkinderen weer een stap dichterbij informatie over hun afkomst zijn.

Maar, is zaaddonatie niet anoniem dan?

Nee, niet meer. Sinds 2004 worden donoren van sperma, eicellen en embryo’s landelijk geregistreerd. Schippers deed op donderdag echter ook de oproep aan anonieme zaaddonoren van voor dat jaar om zich bekend te maken. ,,Heb je zaad gegeven en zie je hoe ongelofelijk dat inhakt in het leven van mensen als ze niet weten wie hun vader is, dan kun je ontzetten goede tweede daad verrichten door je gewoon bekend te maken.” In het vonnis haalde de rechter bovendien het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aan, waarin is geregeld dat kinderen het recht hebben te weten wie hun biologische ouders zijn.