Jessica Heijmans Nieuws 19 jun 2017, 05:07

Leestijd: 3 minuten

Hoe fout is het goud om jouw nek?

Terwijl ze haar ringen en armbanden een voor een laat zien, vertelt (demissionair) minister Lilianne Ploumen over de herkomst van haar sieraden. Een armband uit een sloppenwijk van Nairobi, een koperen armband uit Zuid-Ethiopië en een samensmelting van een tweedehandsring met een diamant. Maar waar het goud vandaan komt, dat kan Ploumen niet precies vertellen. En dat is nu net het probleem dat de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking wil aankaarten én aanpakken door middel van een goudconvenant.

Kinderarbeid, uitbuiting van mijnwerkers, milieuproblemen en de financiering van gewelddadige conflicten. De winning van goud gaat regelmatig met misstanden gepaard. Al eerder gaf de minister aan dat maar liefst 98 procent van het goud dat door kleinschalige mijnwerkers in Congo wordt gedolven, het land verlaat via smokkelroutes. En dat goud kan zomaar in de juwelier bij jou om de hoek belanden…

Hoe groot is dat kans dat als ik nu een ring koop bij de juwelier, het om ‘fout goud’ gaat?

„Tot vandaag kon je niet zeker weten waar het goud dat door juweliers wordt verkocht, vandaan komt. Alleen bij fairtrade juweliers kun je ervan uit gaan dat het goed zit. Dat goud komt uit kleinschalige mijnen waar mensen een fatsoenlijk salaris krijgen, geen kinderen werken en niet met gevaarlijke chemicaliën wordt gewerkt. Het probleem is dat juweliers op dit moment zelf ook niet altijd weten waar het goud vandaan komt.”

In een smartphone zit eveneens goud. Is het mogelijk dat ik met mijn mobieltje een rebellengroep steun?

„Ook hier is het grootste probleem dat je het gewoon niet zeker weet. Er zijn grote mijnen, zoals in Canada, waar alles volgens afspraak verloopt, maar in de kleinere mijnen – en dat kan soms met maar tien mensen zijn – zijn wél problemen. Voor elke ton goud die in Zuid-Afrika uit de illegale mijnen komt, overlijdt iemand en zijn er twaalf gewonden. In Suriname kunnen mensen de vissen uit de rivieren niet meer eten, omdat deze zo vervuild zijn door kwik voor de goudwinning.”

Hoe groot is dit probleem dan?

„Semi-legale praktijken zijn lastig om in kaart te brengen, maar we weten dat er problemen zijn in Zuid-Afrika, Congo, Oeganda, Suriname. Eigenlijk overal waar goud is en de wet- en regelgeving niet zo strak is, is ruimte om het op illegale manieren te doen. Wat het ook is: op heel veel van die plekken leven mensen in grote armoede.”

Wat houdt het goudconvenant precies in?

„Op maandag ondertekenen producenten van elektronica en sieraden, recyclers, maatschappelijke organisaties en de overheid het Convenant Verantwoord Goud. Het doel van dit convenant is dat in alle stappen van de goudketen – van winning tot recycling – wordt achterhaald wat er precies gebeurt. Hiermee wordt inzichtelijk of en in hoeverre de Nederlandse goudsector gerelateerd is aan de slechte werkomstandigheden en, heel belangrijk, wat we daaraan kunnen doen. Met dit convenant doet straks twee derde van de Nederlandse goudsector mee.”

Maar, er zijn hier toch ook Europese wetten voor?

„Klopt. Die treden pas in 2021 in werking, dit convenant helpt hen daarop voor te bereiden. Wij willen echt dat de Nederlandse consument zo snel mogelijk weet dat wat voor gouden product hij of zij ook koopt, het goed zit. En er is ook een behoefte vanuit de bedrijven. Wij zijn eigenlijk het enige land dat dit soort afspraken maakt, en deden dit al eerder met kleding en banken. We zijn, wellicht wel door het poldermodel, gewend om hier met elkaar de dingen op te lossen.”

En al die mobieltjes van buitenlandse fabrikanten als Apple, Samsung en Huawei?

„Dit is een afspraak binnen Nederland, met alle juweliers en de grote elektronicaconcerns. In een ander, Europees verband werkt Apple aan een meer verantwoorde winning van grondstoffen, maar ik zou natuurlijk heel graag willen dat Apple hier ook meedoet. We stoppen ook niet. We zijn binnen de EU bezig om te kijken of we met andere landen oproepen kunnen doen. Bij dezen tegen Apple: de deur staat open.”