Jessica Heijmans Nieuws 21 apr 2017, 13:24

Leestijd: 3 minuten

Hoe staat het met de doodstraf in de VS?

Voor het eerst sinds bijna twaalf jaar is in de Amerikaanse staat Arkansas een doodvonnis voltrokken. Na een oordeel van een rechter in het voordeel van de staat, werd Ledell Lee door middel van een dodelijke injectie bestraft voor de moord op zijn buurvrouw in 1993.

Hoewel een farmaceutisch bedrijf met succes had afgedwongen dat een van de drie benodigde middelen niet gebruikt mag worden, kreeg Arkansas toch groen licht van een hogere rechter om te beginnen aan een reeks met executies. De 51-jarige Lee is een van de acht terdoodveroordeelden die Arkansas wil executeren voor het einde van de maand. De reden achter deze haast? De houdbaarheidsdatum van een van de middelen verstrijkt bijna.

Het aantal executies in deze korte tijd is ongekend, zeker als je bedenkt dat er in 2016 in totaal twintig executies hebben plaatsvonden. Maar hoeveel mensen worden eigenlijk tot de doodstraf veroordeeld en hoe denkt de Amerikaanse bevolking erover?

Hoe vaak komt het voor?

Hoewel steeds meer landen de doodstraf in de ban doen, blijft de VS, als een van de weinige westerse landen, gebruikmaken van de doodstraf. Op dit moment zijn er ongeveer 2900 ter dood veroordeelde mensen in de Verenigde Staten, aldus het Death Penalty Information Centre. Het aantal executies dat wordt uitgevoerd per jaar, is wel flink afgenomen door de tijd heen. Waren dat er in 1998 nog bijna 300, in 2015 is het aantal op 28 blijven steken. In totaal zijn er sinds 1976 ongeveer 1448 mensen in Amerika op deze manier om het leven gekomen.

Wat zijn de verschillen per staat?

In het merendeel van de staten in de VS is de doodstraf legaal (31 tegenover 19). Hoe vaak een doodvonnis wordt voltrokken, verschilt sterk per staat. De meeste executies (1180) vinden plaats in het zuiden van de Verenigde Staten, met Texas als uitschieter. Sinds 1976 hebben in deze staat ongeveer 540 executies plaatsgevonden. Het is echter de staat Californië waar op dit moment de meeste veroordeelden hun lot afwachten.

Hoe wordt een executie uitgevoerd?

Alle staten gebruiken een dodelijke injectie als executiemethode, meer dan 1200 gevangenen werden dan ook op deze manier gedood. De protocollen verschillen per staat. Gewoonlijk werden drie verschillende injecties gebruikt (een middel om het bewustzijn te verliezen, een spierverslapper en een injectie om het hart te stoppen), maar sinds enkele jaren worden ook een enkele injectie en/of andere middelen gebruikt. Als de injecties niet werken, wordt er in de meeste gevallen een elektrische stoel gebruikt (dit kwam bijna 160 keer voor), maar ook een gaskamer, ophanging of een vuurpeloton behoren tot de opties.

Hoe denken de Amerikanen over de doodstraf?

Volgens een onderzoek van Pew Research is de steun voor de doodstraf historisch laag: iets minder dan 50 procent van de bevolking staat er nog achter. Mensen die wél voor de doodstraf zijn, lijken het vooral moreel gerechtvaardigd te vinden als retributie voor een ernstige misdaad als moord. Veel gebruikte tegenargumenten hebben betrekking op het ontbrekende effect van de executies op het aantal moorden in de regio en de rol die racisme speelt in de veroordeling. Bovendien wordt er gewezen op de kosten van de doodstraf: die liggen gemiddeld hoger dan een levenslange gevangenisstraf. Het gaat hierbij niet om de daadwerkelijke executie, maar de vele juridische procedures die moeten worden gevolgd. De gemiddelde tijd tussen een veroordeling en de executie is dan ook zo’n 15 jaar. „Het is tien keer zo duur om ze te vermoorden dan ze in leven te houden”, aldus Donald McCartin, voormalig rechter, tegenover NBC.

En de onschuldige veroordeelden dan?

Ook de kans op het executeren van een onschuldig persoon wordt vaak als tegenargument gebruikt. Want hoewel er meer dan 150 mensen zijn vrijgelaten na een veroordeling tot de doodstraf, blijft het een mysterie hoe vaak het fout is gegaan. Volgens een studie uit 2014 ligt het percentage valse veroordelingen op zeker 4 procent. „Elke keer dat er een executie plaatsvindt, is er een kans op het doden van een onschuldig persoon. Het risico mag dan klein zijn, maar het is onacceptabel”, aldus Richard Dieter, directeur van Death Penalty Information Center, tegen The Guardian.