Wouter van Loon Nieuws 6 feb 2017, 13:54

Leestijd: 2 minuten

Republiek Amsterdam: hilarisch idee, maar kan het?

Amsterdam als onafhankelijke republiek? D66-wethouder Simone Kukenheim – die bovendien locoburgemeester is – opperde dat als serieuze optie als Geert Wilders na de verkiezingen in maart premier wordt. En vorige maand zei Kajsa Ollongren, ook wethouder van D66 in Amsterdam, al dat de „oprichting van de Republiek Amsterdam” nog nooit zo dichtbij is geweest nu Wilders premier dreigt te worden. Maar kan de hoofdstad zich wel zomaar van Nederland afscheiden?

Dat is nog niet zo makkelijk, aldus Toon Bosch, universitair hoofddocent Cultuur- en Rechtswetenschappen aan de Open Universiteit. Bosch is gespecialiseerd in onder meer de vorming van staten. „Volgens de grondwet is Nederland een ondeelbaar land. In de wet is niet eens de mogelijkheid opgenomen voor provincies of steden om zich af te scheiden.”

Provoceren

Als Amsterdam zich inderdaad wil afscheiden, zou dat een totaal nieuwe situatie betekenen. „Ik ken geen voorbeelden van Nederlandse steden of provincies die zich wilden afscheiden. We hebben natuurlijk wel de Friezen, maar dat kun je zien als culturele baldadigheid. En ook de provo’s richtten in de jaren 70 een vrijstaat op, maar dat was puur om te provoceren. Serieuze voorbeelden zijn er niet.”

Dat wil niet zeggen dat het helemaal onmogelijk is: de Zuidelijke Nederlanden scheidden zich twee eeuwen geleden ook af en vormden de nieuwe staat België. Maar dat was een andere situatie: daar ging een oorlogje aan vooraf, en België had de steun van grootmachten als Engeland. Die internationale steun is er nu niet.

Jaren onderhandelen

Daarnaast is er sindsdien heel wat veranderd: de Nederlandse steden en provincies waren destijds nog vrij autonoom, en zeker Amsterdam had een sleutelpositie. Maar sindsdien is Nederland meer gecentraliseerd, aldus Bosch, en zijn de steden en provincies veel meer met elkaar verweven. Nederland is lid van de EU, en heeft tal van internationale afspraken lopen op het gebied van defensie en economische samenwerking. Het is maar de vraag of Amsterdam die zomaar over kan nemen.

„Neem de Brexit; die onderhandelingen zouden zomaar tien jaar kunnen duren. Hoelang moeten de onderhandelingen om Amsterdam uit Nederland te ontvlechten dan wel niet duren?” Een afscheiding zou bovendien tot een grote tweedeling onder de Amsterdamse bevolking kunnen leiden, denkt Bosch. „Waar moeten de Amsterdamse aanhangers van Wilders dan heen? Moeten die weg?” En ook de praktische problemen zullen zich opstapelen: „Hoe moet Amsterdam bestuurd worden? Wie wordt er premier of president? Het is een hilarisch idee, maar praktisch onmogelijk.”