Steven Musch Nieuws 20 dec 2016, 14:52

Leestijd: 3 minuten

‘Meer samenwerking Turkije en Rusland door aanslag’

Het zou een herhaling van 1914 worden; de vergelijking met de moord op de Oostenrijkse aartshertog Frans Ferdinand – aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog – was al snel gemaakt. Na de aanslag op de Russische ambassadeur in Ankara werden op sociale en in traditionele media allerlei wilde conclusies getrokken.

Volgens André Gerrits, professor internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, en Jan Marinus Wiersma, oud-PvdA-Europarlementariër en momenteel als Oost-Europa-deskundige verbonden aan denktank Clingendael, gaan die vergelijkingen niet op.

„In plaats van dat de relatie tussen Turkije en Rusland onder druk komt te staan, kun je stellen dat de aanslag juist meer samenwerking tussen Ankara en Moskou in de hand werkt”, zegt Jan Marinus Wiersma. „Rusland en Turkije gaan de aanslag samen onderzoeken en gaan op zoek naar een gezamenlijke aanpak van terrorisme.”

Conflict in Syrië

De Russische ambassadeur Andrej Karlov werd maandag tijdens de opening van een tentoonstelling in Ankara doodgeschoten. De schutter werd door de politie uitgeschakeld, maar zou zelf ook bij de politie gewerkt hebben. „Dat roept natuurlijk vragen op, maar beide landen hebben aangegeven dat het verder uitgezocht moet worden”, zegt Wiersma.

Na de moord op de ambassadeur zou de dader geroepen hebben: „Vergeet Aleppo niet, vergeet Syrië niet.” Rusland en Turkije zijn beide betrokken bij het conflict in Syrië. Turkije is een tegenstander van Assad, terwijl Rusland het regime juist steunt.

De betrekkingen tussen Ankara en Moskou zijn historisch gezien gespannen en kwamen opnieuw onder druk te staan toen vorig jaar een Russisch gevechtsvliegtuig door Turkije uit de lucht werd gehaald. Erdogan bood daar echter zijn excuses voor aan, waarna de banden voorzichtig weer werden aangehaald.

„Het verschil met deze aanslag is dat die straaljager door het Turkse leger uit de lucht werd gehaald. Turkije lijkt niets te maken te hebben met de aanslag op de ambassadeur en ook Rusland lijkt ervan uit te gaan dat het een individuele terroristische actie was”, aldus Wiersma.

Geen baat bij verdere escalatie

Hoewel Ankara en Moskou in Syrië tegenover elkaar staan, hebben beide landen volgens André Gerrits geen baat bij verdere escalatie. „Rusland wil vooral meer macht in Syrië en Turkije wil er alles aan doen om te voorkomen dat de Koerden hun eigen staat krijgen.”

Ankara en Moskou zijn wat dat betreft op zoek naar een compromis, legt Wiersma uit. Ondanks de aanslag van maandag zijn Russische en Turkse diplomaten dinsdag namelijk bij elkaar gekomen om over het conflict in Syrië te praten. „Die onderhandelingen zijn gewoon doorgegaan”, zegt Wiersma. „Rusland zal proberen Turkije te overtuigen van steun voor Assad en Turkije zal proberen om Rusland zover te krijgen om de Koerden dwars te zitten.”

Aanslag live op tv

André Gerrits noemt de aanslag uitzonderlijk, maar niet uniek. Als voorbeeld noemt hij de aanslag op het consulaat van de Verenigde Staten in de Libische stad Benghazi, waarbij de ambassadeur Chris Stevens om het leven kwam. „Ook zijn Israëlische diplomaten een aantal keer het slachtoffer geworden van aanslagen en vroeger kwamen aanslagen op diplomaten vaker voor.”

Dat ambassadeur Andrej Karlov in zijn rug werd geschoten terwijl hij live op tv was, heeft volgens Gerrits voor ‘extra impact’ gezorgd. „Het is niet duidelijk wat precies het doel van de aanslag was, maar als de dader aandacht wilde vragen voor de slachtoffers van het conflict in Syrië is dat niet gelukt.”