Wouter van Loon Nieuws 13 jun 2016, 11:52

Leestijd: 3 minuten

Omar Mateen: van belofte naar Orlando-shooter

Omar Mateen leek een voorbeeld van succesvolle integratie: als tweede generatie immigrant droomde hij ervan politieagent te worden, en hij werkte bij een van de meest prestigieuze beveiligingsbedrijven van Amerika. Wat dreef hem tot het bloedbad in Orlando?

De 29-jarige Mateen was een zoon van immigranten in Afghanistan. Hij werd geboren in New York. De familie verhuisde later naar Florida, waar Mateen Criminal Justice Technology studeerde. Hij haalde zijn associate degree – grofweg een tussengraad van een bachelor – in 2006.

Grote liefde

Een jaar later werd hij aangenomen bij G4S, ‘s werelds grootste beveiligingsbedrijf die onder meer het Amerikaanse departement van Justitie en verschillende basissen van het Amerikaanse leger en de luchtmacht beveiligt. Mateen zag G4S vooral als opstapje in zijn carrière: hij wilde politieagent worden.

Mateen is een vrome moslim, maar lijkt er geen radicale ideeën op na te houden. Zijn imam beschrijft hem in Amerikaanse media als ‘stil’: hij kwam als laatste binnen, en was als eerste weer weg. Hij sprak met vrijwel niemand.

Het leven leek hem voor de wind te gaan: in 2008 ontmoet hij, via MySpace, zijn grote liefde: Sitora Yusufiy, een immigrante uit Uzbekistan. Het gaat dan razendsnel: in 2009 koopt Mateen een huis, en trouwen de twee, stelt New York Times.

Gewelddadige kant

Kort daarna ontdekt Yusufiy dat haar echtgenote ook een gewelddadige kant heeft: ze wordt regelmatig geslagen – vaak vanuit het niets, soms begint het als ze ligt te slapen. Yusufiy mag het huis niet meer uit, alleen nog om te werken. De twee scheiden in 2011, en spreken elkaar nauwelijks nog.

Mateen moet daarna nog een relatie hebben gehad: zijn familie zegt dat hij een zoontje van drie heeft. Van wie dat kind is, en of Mateen nog een relatie had met deze vrouw, is onduidelijk.

Contacten met terroristen Boston

In 2013 komt Mateen voor het eerst in beeld bij de FBI. Zijn collega’s hebben zich gemeld bij de veiligheidsdienst omdat Mateen zou hebben gepocht over banden met terroristen. Hij heeft familie in Al Qaida en Hezbollah, zou beweerde hij, en hij kende de Tsarnaev-broers. Zij pleegden in 2013 de bomaanslag op de marathon van Boston.

Hij wordt twee keer ondervraagd, een tijdje gevolgd, verschillende getuigen worden ondervraagd, maar er worden geen aanwijzingen gevonden voor contacten met terroristen. Zelf zegt Mateen dat hij niet goed wist wat hij zei, en dat hij gewoon een verhaal in elkaar heeft gedraaid. Het onderzoek wordt al snel gesloten.

Amerikaanse zelfmoordterrorist

Een jaar later komt er toch een mogelijke link tussen Mateen en een terrorist aan het licht: hij ging af en toe naar dezelfde moskee als Moner Mohammad Abdusalha, de eerste Amerikaanse zelfmoordterrorist in Syrië. Abdulsalha sloot zich aan bij Al Nusra, een aan Al Qaida gelieerde groep. Maar ook dit onderzoek wordt al snel opgedoekt, als er niet meer dan ‘minimaal contact’ tussen de twee kan worden vastgesteld.

De onderzoeken hebben geen invloed op de baan van Mateen: hij blijft in dienst van G4S, en houdt ook zijn wapenvergunning. Hij draagt een wapen voor zijn werk, en kan ook gemakkelijk wapens in de winkel kopen.

Wapens kopen

In de week voorafgaand aan de slachtpartij in Orlando doet Mateen dat ook: hij koopt een handgeweer en een ‘lang pistool’. Met die wapens stapt hij zaterdag 11 juni om twee uur ‘s nachts de homobar Pulse in Orlando naar binnen.

Volgens zijn vader was Mateen kort geleden boos geworden toen twee mannen begonnen te zoenen waar zijn zoontje bij was. De vader stelt dat zijn zoon geen religieuze motieven had.

Telefoontje met alarmnummer

Maar tijdens de aanslag draaide de terrorist zelf het alarmnummer 911. Hij claimt dat hij gelieerd is aan IS. De terreurgroep eist de verantwoordelijkheid ook op, maar de Amerikaanse veiligheidsdiensten hebben nog steeds geen contacten tussen de terreurgroep en Mateen vastgesteld.

In het telefoontje met het alarmnummer maakt Mateen bovendien een bijzondere verwijzing, zo meldt Wall Street Journal: hij refereert aan de broers Tsarnaev, die de aanslag op de marathon van Boston pleegden. Net als tegenover zijn collega’s, toen de FBI het eerste onderzoek naar Mateen instelde. Was het dan toch geen grootspraak?