Rens Oving
Rens Oving Nieuws 16 nov 2015, 
Leestijd: 4 minuten

Hoe kon IS uitgroeien tot een grote terreurmachine?

IS-propagandavideo uit 2014 bij Tikrit. Foto:AFP

In de zomer van 2014 meldden de mannen met baarden zich plotseling op het wereldtoneel. Met hun zelfverklaard kalifaat, een islamitische staat geleid door kalief Ibrahim als nazaat van de profeet Mohammed, wisten ze de aandacht op zich te vestigen. Met ongekend bruut geweld, verspreid vanuit hun Syrische ‘hoofdstad’ Raqqa, wisten ze die aandacht vast te houden.

Om te begrijpen waar de extremistische soennitische moslimbeweging vandaan komt, moeten we alleen tien jaar terug in de tijd. Naar de Amerikaanse invasie in Irak, toen IS nog al-Qaida in Irak heette.

Acht redenen waarom Islamitische Staat (IS) uit kon groeien tot een meedogenloze moordmachine.

1 Amerikanen verdrijven Saddam Hussein

Islamitische Staat begint als al-Qaida in Irak en wordt groot nadat de Amerikanen in 2003 het land binnenvallen om Saddam Hussein te verdrijven. Vooral soennieten in Irak zien de Amerikanen absoluut niet zitten, vooral omdat ze veel macht aan de rivaliserende sjiieten geven. In eerste instantie krijgen de opstandelingen van Al Qaida daarom veel steun van de bevolking. Grote delen van Irak weten ze onder controle te krijgen.

Saddam Hussein wordt eind 2003 gevangen genomen. Foto:EPA

Maar het optreden van Al-Qaida in Irak wordt steeds gewelddadiger. Vanaf 2006 noemt de groep zich voor het eerst Islamitische Staat in Irak en gaat bruter geweld tegen burgers gebruiken. De steun van de lokale bevolking loopt daardoor hard terug. Met hulp van gematigde Iraakse soennieten weten de Amerikanen de terroristen grotendeels te verdrijven.

2 Burgeroorlog in Syrië

In 2011 breekt in buurland Syrië een burgeroorlog uit, het blijkt een geschenk uit de hemel voor de grotendeels ondergronds gedreven Iraakse extremisten. Al snel steken ze de grens over om zich in de strijd te mengen.

De geharde Irakese strijders profiteren optimaal van de chaos in Syrië. In 2013 veroveren ze onder andere de Oost-Syrische stad Raqqa. Vanaf 2014 noemen ze zich daarom Islamitische Staat in Irak en al-Sham (ISIS), of Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIL). Al-Sham is een Arabisch woord voor Syrië, de Levant duidt de hele regio langs de Middellandse Zee aan.

3 Amerikanen verlaten Irak

In korte tijd weten de extremisten ongeveer twee derde van Syrië te veroveren. En ook in Irak boeken ze vanaf 2014, na het vertrek van het Amerikaanse leger, weer flinke overwinningen. De tweede stad van Irak, Mosul, valt in juni 2014 eenvoudig in hun handen. De extremisten gebruiken hierbij zoveel geweld tegen andere moslims dat al-Qaida breekt met ISIS.

4 Uitroepen van een kalifaat

Op 29 juni 2014 roept Abu Bakr al-Baghdadi, de leider van ISIS, het kalifaat uit. Vanaf dan gaat hij door het leven als kalief Ibrahim. In verklaring maakt hij duidelijk dat alle moslims hem moeten volgen als wereldlijk leider van de islam. ISIS noemt zichzelf vanaf dat moment Islamitische Staat (IS) met als hoofdstad Raqqa.

Abu Bakr al-Baghdadi. Foto:EPA

5 Onthoofdingsfilmpjes

Met het kalifaat begint ook de eerste golf aan gruwelijke propaganda. Als eerste komen er beelden naar buiten van onthoofdingen in Syrische en Iraakse steden waarbij de hoofden van slachtoffers op palen worden gespietst. Daarna worden verschillende westerlingen onthoofd. Video’s van hun dood worden via internet over de wereld verspreid.

6 Olie en losgeld

Met de inname en plundering van grote steden en, nog belangrijker, grote olievelden verdient IS veel geld. Ook het vragen van losgeld voor gijzelaars en het verkopen van antieke kunst zijn belangrijke inkomsten. Vanwege de flinke geldstroom is het voor IS niet moeilijk om aan wapens te komen en hun soldaten te betalen.

7 Buitenlandse strijders

Naar schatting bestaat IS uit zo’n 40.000 tot 50.000 strijders. Veel van hen komen niet uit Irak of Syrië. De aantrekkingskracht van de radicale en gewelddadige terreurorganisatie blijkt zich over heel het Midden-Oosten, Afrika en Europa uit te strekken. Geschat wordt dat meer dan 10.000 buitenlandse strijders zich bij IS hebben aangesloten.

8 Luchtaanvallen zonder grondoorlog

Sinds oktober 2014 voeren gevechtsvliegtuigen van een internationale coalitie aanvallen uit op IS. Zowel in Syrië als in Irak wordt de terreurbeweging gebombardeerd.

https://twitter.com/C0d3fr0sty/status/547679155002040321

Maar behalve de Koerden zijn er op de grond nauwelijks soldaten die een vuist tegen IS kunnen vormen. Ondanks dat er bijna 80.000 luchtaanvallen zijn uitgevoerd op IS-doelwitten zijn zij nauwelijks teruggedrongen.

En nu?

Grote delen van Irak en Syrië zijn nog steeds onder controle van Islamitische Staat (IS). Met de aanslagen in Parijs, Beiroet en de bom in het Russische vliegtuig in Egypte lijkt een nieuwe fase in de geschiedenis van de terreurgroep te zijn begonnen. Tot nu toe waren nog geen grote aanslagen buiten Syrië en Irak door IS opgeëist

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.