Jana Witteman Geld maakt (niet) gelukkig 23 mrt 2024, 08:02

Leestijd: 7 minuten

Geld maakt (niet) gelukkig: ‘Ik ben arbeidsongeschikt verklaard’

Waar de één vindt dat geld moet rollen, blijft de ander herhalen dat je geld maar één keer kunt uitgeven. En als we eerlijk zijn; wat blijft er dan over van het gezegde ‘geld maakt niet gelukkig’? Vandaag: de 57-jarige Philip, die in 2007 arbeidsongeschikt werd verklaard.

Naam: Philip
Beroep: arbeidsongeschikt
Woonsituatie: sociale huurwoning
Netto maandsalaris: 1400 tot 1500 euro

Geld maakt (niet) gelukkig

Aan de telefoon maakt Philip gauw een aantal dingen duidelijk: hij is zijn eigen grootste vijand en vult dingen vaak voor een ander in. Dat komt omdat hij veel op zichzelf is en dan veel gesprekken voert in zijn hoofd, legt hij uit. Daarnaast wil hij twee dingen benadrukken: Nederlandse kinderen moeten beter worden onderwezen over geld en de status van werk en de toeslagenaffaire noemt hij één van de grootste schandalen uit de Nederlandse geschiedenis.

„In 2007 ben ik arbeidsongeschikt verklaard. In mijn hele leven heb ik van alles gedaan en allerlei baantjes gehad. Ik begon in een slechte tijd, begin jaren 80. Ik ben laagopgeleid en met moeite kon ik werk vinden. Eigenlijk heb ik nooit echt een carrière kunnen opbouwen, wat ik wel jammer vind. Tegelijkertijd ben ik niet de enige van mijn generatie voor wie dat geldt. Het leukste werk dat ik heb gedaan, was hovenierswerk. Maar dat is ook het werk waar ik mijn rug naar de gallemiezen heb geholpen. Dat gebeurde trouwens ook in de schoonmaak. Uiteindelijk heb ik tot twee keer toe een burn-out gehad, mede daardoor en de fysieke toestand ben ik afgekeurd.”

Wat vindt u daarvan?

„Ik ben een werkpaard dat niet kan werken. Vroeger moesten die dieren naar de paardenslager, dan leverde het nog wat op. Dat klinkt cynisch. Daarom probeer ik mezelf nuttig te maken met wat hand-en-spandiensten. En ik internet veel, kijk televisie, schrijf en lees. Ik ben veel thuis, want ik kan ook niet met iedereen praten. Veel mensen begrijpen mij niet.”

Hoe komt dat?

„Dat is een probleem waar ik altijd tegenaan ben gelopen. Ik weet meer dan gemiddeld. Het past mij niet om sociaal wenselijk te antwoorden, maar vaak ben ik te slim. En de grootste blokkade ben ik zelf. Maar mijn hele leven heb ik onder mijn niveau gepresteerd. Mijn opleidingsniveau is laag, maar mijn kennisniveau hoog. In de banen waar een laag opleidingsniveau wordt gevraagd, willen ze je dan niet, want ik ging tegen de stroom in als ik het niet eens was.”

U heeft zo’n 1400 euro per maand. Redt u het daarmee?

„Nee, omdat ik te veel geld uitgeef aan dingen waar ik niet aan uit zou moeten geven, zoals tv-abonnementen. Ik ga bijna nooit de deur uit, dus zo houd ik mezelf bezig. Mijn vrouw is na een ziektebed in 2019 overleden. Dat werd uiteindelijk een euthanasieproces. Daarna volgde de coronacrisis en dat heeft mijn rouw verstoord. Die periode heeft mij teruggeworpen. De relatie met de huisarts en de praktijkondersteuner was ook niet goed en ik kreeg niet de juiste nazorg. Daar ging veel mis in de communicatie. De huisarts kan zo’n moment na overlijden één keer goed aanpakken, dat heeft hij in mijn ogen niet gedaan. Vier jaar later heeft hij zich daar nog wel voor verontschuldigd.

De periode voor het overlijden had ik een grote zorgtaak. Na het overlijden had ik geen kar meer om te trekken en dat gat heb ik nooit kunnen vullen. Dat gaat gepaard met gevoelens van minderwaardigheid. Eerst wilde ik nog vrijwilligerswerk doen, maar toen kwam de pandemie en wilde ik niet het risico lopen die oudjes ziek te maken. Ik zou gaan koken voor ouderen.”

Hoe lang was u samen met uw vrouw?

„De periode dat we samen waren was heel kort, maar heel intensief. In tijd stelde het niets voor, maar in intensiteit was het alsof we 25 jaar samen waren”, het klinkt alsof Philip wil bewijzen hoe waardevol het was. Als ik vraag of ik dat goed interpreteer, bevestigt hij dat. „Dat anderen dat te kort zouden vinden, vul ik in mijn hoofd in. Dat doe ik eigenlijk altijd, omdat ik vaak een klankbord van buitenaf mis. Maar tijdens die 2,5 jaar met haar heb ik meer gedaan dan in de 10 jaar daarvoor.”

De periode dat we samen waren was heel kort, maar heel intensief

Heeft u wel contact met mensen in uw omgeving?

„Ik heb geen kinderen, maar wel heel veel broers en zussen die lief zijn, die stoppen mij ook af en toe wat toe. Wat dat betreft weet ik mijn knopen wel te tellen.”

Overweegt u weleens alsnog vrijwilligerswerk te doen?

„Nee, dat voelt als een brug te ver. Dat wil ik ook niet meer. Mentaal ben ik diep gezonken en het contact met de praktijkondersteuner is ook niet goed afgelopen. Hij vroeg me om een schouderklop omdat hij bijna met pensioen mocht, hij had die status als werkende man. Dat heb ik niet.

Ik moet mezelf gunnen naar een andere hulpverlener te gaan, maar daarbij vraag ik me soms af of ik dat waardig ben. Dat is het katholicisme dat diep in mij zit. Mag ik hulp vragen? Onlangs had ik een oude vriend aan de telefoon en die zei: ‘Philip, iedereen in jouw situatie vraagt hulp’. Dat bemoedigt mij dan weer. 16 april heb ik weer een afspraak met een hulpinstantie.”

U zei eerder dat u het financieel niet redt, hoe zit dat?

„Ik kom niet uit, daarom heb ik alles ondergebracht bij een bewindvoerder. Ik red het niet omdat ik wil leven zoals ik denk te willen leven, maar dat is boven mijn stand. Doordat de bewindvoerder nu alles regelt, worden in ieder geval de rekeningen betaald. Ik krijg 75 euro per week voor benzine en boodschappen. Soms heb ik dan nog 8,90 euro en vraag ik me af hoe ik fatsoenlijk boodschappen moet doen. Tegelijkertijd denk ik niet dat meer geld mij wel de vervulling zou geven. Eigenlijk weet ik dat, want er zijn periodes geweest dat ik meer had en dan ging ik op vakantie. Maar dat bracht het niet. Het is een vervelende positie als je niet zelf het geld verdient.”

Hoe bent u financieel opgevoed?

„Ik kom uit een grote familie met weinig geld. In geestelijk en mentaal opzicht moest je jezelf redden. Je mocht nooit laten merken dat je dom was. Daardoor was ik altijd op mijn qui-vive en heb ik altijd het idee gehad mezelf te moeten bewijzen.”

Stelling: met 1000 euro per maand extra zou ik op de lange termijn gelukkiger zijn

„Ja, alles wordt duurder, daarmee zou ik de inflatie tegengaan en alles makkerlijk kunnen betalen. Het zou ook mijn sociale leven makkelijker maken. Zondag ga ik naar de verjaardag van mijn nichtje, maar dan moet ik aan mijn bewindvoerder extra geld vragen voor benzine en een klein cadeautje. Ik dwing mezelf om te gaan, om een beetje normaal mee te doen.”

Stelling: je kunt nooit te veel geld hebben

„Je kunt te veel hebben en dat gaat het vooral om wat je ermee doet. Als jij zoveel geld hebt dat je daar goede dingen mee kunt doen, dan ben je dat moreel verplicht, vind ik.”

Stelling: geld wordt meer waard als je het kunt delen

„Ja, geld op zich is niets. Geld is eigenlijk hetzelfde als het stukje schuurpapier dat hier op de grond ligt. Maar het gaat erom wat je ermee doet. Geld is een middel. Zo is het een middel om deels bepaald onrecht weg te werken, zoals bij de toeslagenaffaire of de mensen in Groningen. De Toeslagenaffaire vind ik de allergrootste schanddaad van de Nederlandse staat. Net zoals de schanddaad dat mijn vader 20 jaar heeft geprocedeerd tegen de Nederlandse staat omdat hij vast zat als Japans krijgsgevangene, maar later werd aangemerkt als verrader. De eerste 7 jaar van mijn leven was ik daardoor stateloos, terwijl hij heeft gevochten voor Nederland. Financieel kun je dingen voor een deel rechttrekken, emotioneel niet.”

Slotvraag: Geld maakt niet gelukkig, of toch wel?

„Geld maakt gelukkig als je er de goede dingen mee doet.”

Geld maakt (niet) gelukkig: ‘Ik woon noodgedwongen bij mijn ex’

Reacties