Tim van der Steen Arbeidsmarkt 28 mrt 2019, 09:51

Leestijd: 3 minuten

Krapte op de arbeidsmarkt: waar liggen de kansen

Van het noodalarm op de arbeidsmarkt hebben we onderhand collectief tinnitus. Voorlopig zijn we helaas nog niet van die herrie af. Cijfers van het UWV laten zien dat werkgevers nog in slechts vier provincies normaal aan arbeidskrachten kunnen komen. Intussen loopt het ziekteverzuim op. Wat kunnen we doen, waar liggen de kansen en waar moeten we weg?

In Drenthe, Flevoland, Friesland en Groningen was eind 2018 nog sprake van een gemiddelde arbeidsmarkt, in de andere acht provincies was de markt al krap. Dit maakte het UWV bekend en dat patroon zet ook nog wel even door. Het gaat goed met de economie en de vraag naar arbeid groeit stukken sneller dan het aanbod.

Zwaar weekend

„Die structurele krapte op de arbeidsmarkt zagen we een decennium geleden al aankomen”, zegt Joop Schippers, hoogleraar arbeidseconomie aan de Universiteit Utrecht. „Mensen kregen minder kinderen, dus zijn er nu minder arbeidskrachten. Dat zagen we voor de crisis al wel aankomen, maar daar viel weinig aan te doen.”

Dat brengt de nodige problemen met zich mee, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Het ziekteverzuim neemt momenteel bijvoorbeeld toe. Volgens Schippers is dit een bekend fenomeen dat over langere tijd zichtbaar is. „Als het slecht gaat met de economie zijn werknemers bang dat hun baan op de tocht staat. Dan meld je je minder snel ziek op maandag na een zwaar weekend”, verklaart Schippers. „Nu men daar minder bang voor is, worden ze toch wat gemakzuchtiger.”

Rek eruit

Aan de andere kant is de werkdruk nu ook hoger. Schippers: „Door de krapte moet het werk over minder mensen worden verdeeld. Zij moeten vervolgens harder werken om het af te krijgen. Op een gegeven moment is de rek eruit, dan vallen mensen uit.”

Aangezien we niet zomaar een blik met mensen open kunnen trekken, is een oplossing niet eenvoudig te vinden. Er kan worden gekeken naar mensen die nu aan de zijlijn staan, zoals arbeidsongeschikten of mensen die al langer in de bijstand zitten zonder duidelijk werkritme. Dit vergt wel extra begeleiding en scholing. Dat gaat niet van de ene op de andere dag.

Voor de klas

Arbeidsmigranten zijn een optie, al willen die na verloop van tijd vaak weer terug – en het brengt de nodige sociale problemen met zich mee. Er wordt al veel aan automatisering gedaan, denk bijvoorbeeld aan de zelfscankassa’s. Een vierde optie is door goed na te denken of de mensen wel het werk doen dat we willen.

Schippers legt dit uit: „Vinden we het bijvoorbeeld wel een goed idee dat de luchtvaartsector groeit, of hebben we liever dat die mensen voor de klas gaan staan? Dat kan natuurlijk niet met iedereen, maar met onder meer salarissen kan daar wel in worden gestuurd. Zo kan er ook worden ontmoedigd in sectoren te gaan werken waar we mensen liever niet hebben.”

Pullfactoren

Daarmee belandt het vraagstuk wel weer bij de politiek. Er kan ook worden gekeken naar de wensen van werknemers. Volgens arbeidsmarktanalyses van Intelligence Group is een hoog loon nog steeds de belangrijkste pullfactor voor nieuwe werknemers. Daarnaast zijn een goede sfeer op de werkvloer, secundaire arbeidsvoorwaarden en flexibele werktijden belangrijk.

Ook hier steekt de vergrijzing volgens Schippers weer de kop op. „Als werkgevers bijvoorbeeld meer ruimte geven voor mantelzorgtaken, maken zij zich een stuk aantrekkelijker voor werknemers”, stelt Schippers. Vroeger pakten huisvrouwen die taak op. Tegenwoordig zijn de gezinnen kleiner en heb je misschien één of geen broer of zus om die taken mee te verdelen. Daar krijgen steeds meer mensen in het werkende leven mee te maken.

Top 10 krappe beroepen

1. Machinemonteurs
2. Bouwarbeiders afbouw
3. Elektriciens en elektronicamonteurs
4. Software- en applicatieontwikkelaars
5. Elektrotechnisch ingenieurs
6. Ingenieurs
7. Timmerlieden
8. Vrachtwagenchauffeurs
9. Databank- en netwerkspecialisten
10. Assemblagemedewerkers

Beroepen waarin werk vinden nog steeds lastig is

• Sociaal-cultureel werkers
• Activiteitenbegeleiders
• Instellingskoks
• Onderwijsassistenten
• Conciërges
• Uitvaartmedewerkers
• Reisleiders en gidsen
• Evenementenorganisatoren
• Reclame en marketingspecialisten
• Dierenverzorgers