Sophie van Bree Geld & Carrière 27 okt 2024, 08:03

Leestijd: 8 minuten

Je geldzorgen oplossen, met deze stappen kom je een heel eind: ‘Veel mensen dichten het ene gat met het andere’

Financiën zijn ingewikkeld. De een koopt op zijn 25ste een huis, de ander weet dat zijn enige vorm van een koophuis een kasteel van LEGO of Playmobil is. Toch zijn er manieren om te zorgen dat je financieel gezond blijft. We spreken met Christian Meijer, hoofd van Wijzer in Geldzaken, en Karin Radstaak, communicatieadviseur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Zij maken Nederland financieel gezonder. 

Vroeger zagen mensen opvallende advertenties op straat. Nu heeft bijna iedereen een apparaat bij zich, waardoor je constant wordt geprikkeld om geld uit te geven. „Het is opletten geblazen”, vertelt Christian Meijer. „Je hebt apps die gratis zijn, maar je moet betalen om updates of speciale functies te krijgen. Je hebt fitnesstips, spelletjes, voedingsadviezen en streamingsdiensten. Het zijn soms hele kleine bedragen, maar het telt op en kan langzaam groot worden.” 

Regie op je geldzaken

Sociale media is gemaakt om te entertainen, maar vaak zit er ook een verdienmodel achter. „Je loopt eigenlijk door een winkelstraat met foto’s van leuke mensen die mooie dingen delen. Het lastigste is als je het overzicht kwijt bent en je aan het kopen bent geslagen door alle aanbiedingen die langskomen.” Om geldproblemen of schulden te voorkomen, deelt Meijer een nieuwe manier om naar je financiën te kijken. Als je deze vier elementen op orde hebt, heb je regie op het gebied van financiën.

Today

Je financiën van vandaag staan voorop. Het gaat om inzicht in je inkomsten en uitgaven, zodat je meer regie hebt over je portemonnee. Zijn mijn inkomsten en uitgaven in balans?

Rainy day

Wat als je wasmachine kapot is of je schade aan je scooter hebt? ‘Rainy day’ gaat om een spaarbuffer die ervoor zorgt dat je niet gelijk in de problemen komt als er een tegenslag is.

One day

Misschien denk je bij ‘One day’ aan de tijd dat je met pensioen gaat. Maar nee, dit gaat ook om je droom om over twee jaar te studeren, op jezelf te wonen of die lange reis te maken. 

Hulp

Het kan gebeuren dat je een slechte maand hebt of dat er iets in je leven gebeurt dat je financiën op zijn kop zet. Durf je het bespreekbaar te maken?

Dichter bij je droom

Zelf rolde Meijer vroeg in de geldzaken, omdat zijn ouders een supermarkt hadden. Eén keer per week mocht hij helpen bij het controleren of de inhoud van de kassa klopte met de verkoop. Zo heeft hij van dichtbij gezien wat er komt kijken bij het gezond houden van je financiën. „Het gaat erom dat je begrijpt dat er iets valt te kiezen.” Zo kan het dat je je laat meeslepen in dagelijks lunchen in een café, terwijl je eigenlijk wil sparen voor een vakantie. 

Leergeld en zelfonderzoek

„Je mag fouten maken. We kennen niet voor niets de term leergeld.” Meijer vertelt dat het goed is als kinderen leren omgaan met zakgeld. Toch blijft het als volwassene uitdagend. „Kiezen is verliezen. Zorg dat je daar een overzicht van hebt, stel doelen voor later en wees bewust van de beslissingen. Het kost tijd en energie om overzicht te krijgen.” Tegenwoordig kun je op bankapps maandelijks geld in allerlei spaardoelen zetten én inzicht krijgen. „Het kan je opvallen dat je veel geld aan bezorgboxen uitgeeft. Als je het bij elkaar optelt, is dat zo 200 euro.”

Jij bent de regisseur

Geldzorgen hebben invloed op je mentale gezondheid, waardoor het belangrijk is om het bespreekbaar te maken in je directe omgeving. Daarnaast zijn er gemeenten en organisaties die je gratis helpen, zoals Geldfit, die je verwijst naar de juiste persoon. Door (zelf)onderzoek ga je anders leren kijken. Zo kijk je kritischer naar filmpjes over ‘hoe je rijk wordt’. „Met snel geld verdienen zijn er ook risico’s, kijk maar eens naar hoe snel de koersen van crypto’s op en neer gaan.”

Je kent het wel: je hangt onderuit met je telefoon in je rechterhand en een zak chips naast je. „Als je op de bank scrollt, kun je snel vallen voor aanbiedingen. Uiteindelijk beslissen we zelf of we op de knop van betalen drukken. Het is goed om bij dit soort momenten stil te staan: ik ga dit uitgeven, is dat een goed idee? Jij bent de regisseur”, zegt Meijer. Toch hoef je in zijn ogen niet alleen maar nuttige dingen te aan te schaffen. „Iets onzinnigs kopen kan ook, maar dan heb je dat zelf besloten.” 

Waar blijft mijn geld? 

Karin Radstaak van het Nibud benoemt de kwetsbaarheid in financiën op het punt dat je zelfstandig wordt. Van achteraf betalen tot creditcards: opeens is alles mogelijk en moet je veel weten. En daar is het welbekende mysterie: ‘Waar blijft mijn geld?’ Zo ook bij Radstaak, die 25 jaar geleden bewuster werd van geldzaken. „Eens in de zoveel tijd bekeek ik vroeger mijn afschriften, maar dat hielp nog niet.” Ze besloot erin te duiken, haar uitgaven te gaan bijhouden en grip te krijgen op haar geldzaken. „Als ik iets wilde weten, dan kon ik het terugzien. Dat vond ik zo prettig.”

De schaamte voorbij

De schaamte moet eraf, in Radstaaks ogen. „Het begint allemaal echt met ‘wat komt erin?’ en ‘wat gaat eruit?’ Waar geef ik het aan uit? Je ziet dan veel eerder: ‘Oh, ik geef veel geld uit aan het café’. Dat maakt dat je in actie komt en gaat besparen. Het is vaak geen hobby van mensen om een paar avonden aan je financiën te zitten. Toch levert het veel op en zorg je voor een mentale boekhouder in je hoofd. Op een gegeven moment weet je echt goed hoe je er financieel voor staat. Dan zeg je: ‘Laat ik maar even kalm doen, anders heb ik daarna weer een probleem’.”

Radstaak raadt aan om begrotingen te maken, zeker als het gaat om grote levensgebeurtenissen, zoals veranderen van baan, trouwen of uit elkaar gaan. „Toch kan iedereen in de problemen komen. Het gaat om hoe je dat aangaat en of je kunt omgaan met een beperkt budget. Bij emotionele gebeurtenissen wil of kun je niet over geld denken. Dan kan het misgaan of uit de hand lopen.”

„Geldproblemen zijn echt ondermijnend”, vertelt Radstaak. „Als werknemers schulden of geldproblemen hebben, nemen ze die zorgen mee naar hun werk. Dat is overheersend en kost ook weer geld, want mensen kunnen er ziek van worden en als het echt fout loopt, uit hun huis worden gezet.” Karin gunt ons land een maatschappij waarin mensen geen geldproblemen hebben. Het gaat al beter, maar nog zo’n één derde van de maatschappij heeft moeite om rond te komen. 

Je geld-DNA onder de loep

Radstaak vindt dat er veel van mensen gevraagd wordt met de constante ontwikkelingen die er zijn op financieel gebied. Het is dus helemaal niet erg om daar hulp bij te vragen. „Het is ook echt ingewikkeld. Vraag hulp en kijk of je iemand in je omgeving hebt die je kan helpen en die je vertrouwt. Alle gemeenten zijn verplicht om hulp te bieden bij geldzorgen. Er zijn ook vrijwilligersorganisaties waar je langs kunt gaan.” 

Naast je kennis over financiën, speelt persoonlijkheid ook een rol. „Als je wat impulsiever bent, loop je meer risico op geldzorgen.” Ook heeft je financiële opvoeding invloed: stopte je vroeger je zakgeld in een spaarpot of leerde je het verantwoord uit te geven? Radstaak vindt het zo belangrijk dat mensen gezond financieel zijn, dat ze vindt dat het eigenlijk in het curriculum van het onderwijs moet zitten. Zo ben je niet afhankelijk van ouders die informatie verstrekken. „Als je het eenmaal doet, en je ervaart hoe het is, dat kan het al leuker maken. Je moet elke dag met geld om kunnen gaan, dus het is fijn als je hebt geleerd hoe dat moet.”

Nou, dan heb je je geld-DNA onderzocht, zet je het op een rij, check je beter wat je koopt, probeer je niet in nepberichten te trappen en vraag je hulp. Wat als het toch niet goed loopt? „Het is belangrijk om hulp te zoeken bij beginnende geldproblemen en het vooral niet in je eentje te willen doen. Mensen vinden het vaak gênant en proberen het ene gat met de andere te dichten. Dat kun je nog best lang volhouden, maar er komt een einde aan en dan zijn de problemen groot.” Nog steeds lopen veel huishoudens die recht hebben op toeslag geld mis. Vaak weten ze niet of zo’n toeslag bestaat en hoe ze ‘m aanvragen, en overheerst de angst om het terug te moeten betalen.

Schulden en schuldgevoel

Eigenlijk zit iets van onze geldzorgen in Nederland al in de woorden. „In het Engels heb je guilt en debt. Guilt staat voor het schuldig zijn aan iets en debt is voor het hebben van een schuld. In Nederland is dat één woord: schuld.”

„Om meer begrip te creëren, is er een workshop bij Nibud om te ervaren hoe het is om arm te zijn”, vertelt Radstaak. „Het uitgangspunt is: je zit in een bepaalde financiële situatie die op het eerste gezicht niet zo slecht lijkt, de WW (Werkloosheidsuitkering), je hebt zoveel geld om te besteden. Hoe ga je dat doen? Eerst een schoolreisje van 300 euro. Dan gaat de telefoon: je hebt de Wehkamp niet betaald. Ineens staat er iemand voor de deur. Wat voor keuzes maak je? Mensen weten niet hoe ze dat moeten oplossen.” 

Weten is nog geen doen, maar we werken er hard aan. De eerste stap is: inzicht krijgen. Nou, dat wordt een paar ‘pittige’ avonden vol zelfonderzoek. En straks heb je eindelijk die nieuwe schoenen of dat tripje naar Ibiza!

Deze buffer aan spaargeld zou je moeten hebben met het salaris van Jan Modaal in 2025

Geld maakt (niet) gelukkig: ‘De kinderen kosten gewoon ontzettend veel geld’

Reacties