Julia Osendarp Geld & Carrière 3 okt 2023, 18:11

Leestijd: 4 minuten

Opgesloten in je baan? Dat bestaat, volgens de wetenschap: ‘Heerst taboe op’

Ongelukkig in je baan? Met tegenzin je bed uit voor je werk? Of wellicht heb je een hekel aan je baas? Vastzitten in een baan, of zoals organisatiepsycholoog Merel Feenstra-Verschure het noemt, ‘Locked at the job’, is maatschappelijk een ding. En daar mogen we volgens haar best wat eerlijker over zijn.

Merel Feenstra-Verschure schreef haar proefschrift aan Tilburg University over het fenomeen ‘opgesloten zitten in je baan’. Ze komt, zoals ze dat zelf omschrijft, „van ver”. Feenstra-Verschure begon ooit op de mavo, ging naar de havo, deed hbo en twee masters. Zelf kwam ze in haar baan niet verder met wat ze echt wilde. „En ik wilde een verschil maken op de arbeidsmarkt.” Ze zegde haar baan op bij de ABN-AMRO en besloot op dertigjarige leeftijd zelfstandig te starten met een promotieonderzoek. En daar was na zes jaar het eindresultaat.

Opgesloten zitten in je baan, volgens de wetenschap

Waarom de organisatiepsycholoog in deze ‘werkvloer-materie’ dook? „Of het nu om de slager of de advocaat gaat, iedereen herkent het ontevreden gevoel over zijn of haar baan.” Volgens de onderzoekster heeft het opgesloten gevoel te maken met twee factoren. „Eén daarvan is ontevredenheid. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat je niet voldoende verantwoordelijkheid ervaart, weinig waardering krijgt of een conflict hebt met een leidinggevende.”

Maar volgens Feenstra-Verschure is het tegelijkertijd de vraag: ‘Waarom ga je dan niet weg?’ „Dat komt door de percepties die we onszelf opleggen.” Volgens de onderzoekster praten we onszelf bijvoorbeeld aan dat we bij een andere werkgever minder verdienen of dat we ons huidige werk ergens anders niet kunnen uitoefenen. „Dan kom je niet in beweging.” De organisatiepsycholoog concludeert dat mensen gemiddeld 2,5 jaar in zo’n situatie blijven. „Dat begint bij zes maanden en dat kan oplopen tot acht jaar.”

Dat opgesloten gevoel bestaat dus echt, dat heeft Feenstra-Verschure immers aangetoond. Maar waarom handelen we niet? „Er heerst taboe op dit onderwerp. Enerzijds omdat we er niet voor uit willen komen dat we ons zo voelen en tegelijkertijd weten we er ook weinig vanaf. We zijn ons niet bewust genoeg dat we dit doormaken.” Daarnaast ligt, volgens de onderzoekster, tegenwoordig de focus op „doorstuderen, doorgroeien en het beste voorkomen. Maar er is weinig aandacht als het even niet goed gaat.”

Depressie en burn-out

Maar de onderzoekster concludeerde wel degelijk zichtbare gevolgen van het opgesloten gevoel. „Naast onzekerheid, frustratie en boosheid, daalt ook de productiviteit. Juist de mensen die zich opgesloten voelden, lieten zien dat ze minder productief waren.” Ook bleek dat een derde van de onderzochte personen uiteindelijk in een burn-out kwam. „Weer een andere groep, ook een derde, ervoer dagelijks stress, een uitgeblust gevoel en uitputting. Het is zonde dat een mens daar zo lang mee loopt.” Waardoor we volgens Feenstra-Verschure onszelf „krampachtig gedeisd houden op de werkvloer”. Kende je overigens als deze vijf manieren om je werk meer betekenis te geven?

Excuses om niet te vertrekken? Financieel comfort, ‘ik ben te oud’, ‘te laag opgeleid’, ‘ik werk hier al zo lang’ of ‘ik mag mijn collega’s graag’. Daarnaast zijn mensen volgens de organisatiepsycholoog behoorlijke gewoontedieren. „De situatie laten voor wat het is, is makkelijk, comfortabel en we blijven het liefst zitten waar we zitten. Maar volgens mij is er een grote groep mensen die best twee keer per jaar minder op vakantie kan, om wél gelukkig te zijn vanuit een andere baan.”

Overigens is het ‘opgesloten’ gevoel niks nieuws, volgens Feenstra-Verschure. „Maar er is tegenwoordig meer aandacht voor werkgeluk.” De organisatiepsycholoog vergelijkt het met het fenomeen burn-out. „Een aantal jaren geleden keek men je vreemd aan als je sprak over een burn-out. Maar tegenwoordig is daar veel meer aandacht en begrip voor en herkennen mensen het. Dat zouden we ook met onze baan moeten hebben. Dat je eerlijk durft uit te spreken dat je wellicht liever iets anders zou doen.”

In gesprek met de baas

Maar de onderzoekster benadrukt dat ‘opgesloten zitten in je baan’, niet betekent dat je direct hoeft te vertrekken. Volgens haar moeten de hoge piefen, bazen en managers daarin ook meebewegen. Overigens adviseert Feenstra-Verschure met haar bedrijf The People Society deze bazen over hoe beter om te gaan met mensen die zich opgesloten voelen in hun baan. „Ga in gesprek om te kijken of je intern iets kunt veranderen. Daar moeten managers ook voor openstaan. Wordt er niet geluisterd naar jouw wensen, dan is het wellicht tijd om op te stappen.”

Op de eerste bladzijde van haar proefschrift, wat zij publiceerde in een boek , schreef Feenstra-Verschure: ‘Nothing is impossible’, dat ze opdraagt aan haar twee dochters. Ze noemt zichzelf een goed voorbeeld. „Het was een hele weg, maar als je hard je best doet, kan er een hoop.”

Werk je onregelmatig? 4 tips om toch gezond te leven

Reacties