Julia Osendarp Geld & Carrière 2 jun 2023, 19:34

Leestijd: 5 minuten

Hoe denkt een miljardair? Psychologie en kenmerken van allerrijksten

Wat als je al het geld van de wereld hebt en je jezelf als miljardair mag beschouwen, ben je dan gelukkig? En welke gemeenschappelijke eigenschappen en psychologische kenmerken hebben de rijksten der rijken? Verschillende psychologen delen daarover hun visie.

Slechts een klein percentage op deze wereldbol mag zichzelf onder het kopje miljardairs plaatsen. Dan hebben we het over een Elon Musk, Jeff Bezos of Kylie Jenner. De ultra-rijken zijn vaak genoeg materie geweest voor verschillende wetenschappelijke onderzoeken. Want hoe werkt het brein en de mentaliteit van deze machtige groep mensen?

Karaktereigenschappen van miljardairs

BBC Science Focus sprak met verschillende psychologen over het brein van de miljardair. Sociaal psycholoog Steve Loughman legt uit dat deze rijken gemeenschappelijke karaktereigenschappen hebben. „Deze mensen zijn goed in het beheersen van hun emoties, zowel positieve als negatieve, en ze hebben de neiging minder emotioneel te reageren op de wereld om hen heen op hogere niveaus.” Zo’n welvarende rijkerd kan dus wat kil overkomen, maar ze blijken ook extravert, ondernemend en open te staan voor nieuwe ervaringen.

Emotionele controle en extravert zijn, blijken dus een gemeenschappelijke deler bij de miljardairs. Dat kwam bij meerdere onderzoeken naar voren, waaronder bij een onderzoek van vorig jaar. Daaruit bleek dat hoe hoger de rijkdom was, hoe meer uitgesproken deze eigenschappen waren.

Oud geld, nieuw geld

Maar er is meer dan alleen controle en uitbundigheid. „Het zijn zelden traditionalisten of conformisten. Ze dringen aan op innovatie. Dit gaat gepaard met een hoge mate van consciëntieusheid”, zegt Loughman. Consciëntieusheid wordt vaak geassocieerd met zelfdiscipline en nauwkeurigheid. En de rijksten der rijken blijken minder neiging tot vriendelijkheid te hebben. Dat maakt hen geen onbeleefde mensen, maar deze miljardairs hebben geen moeite met een conflict en hoeven minder graag aardig gevonden te worden.

Nu zijn er ook natuurlijk verschillen in het type miljardair. Zo is er het type ‘self-made miljonair’, maar ook de erfgenaam uit een generaties lange welvarende familielijn. Waarover Loughman zegt dat de bovengenoemde karaktereigenschappen ook erfelijk kunnen zijn. Maar hij legt uit dat plotselinge rijkdom negatieve psychologische effecten kan hebben. Dat kan voorkomen bij een grote erfenis, het winnen van de loterij, een grote winst bij het gokken of een smak geld krijgen uit de cryptowereld.

Geboren rijken

Maar ook opgroeien met veel geld zou kinderen vertroebelen in hun perceptie van goed en fout en leiden tot gebrek aan motivatie en schuld en leiden tot isolatie. „Sommige mensen met geld denken dat de regels niet op hen van toepassing zijn, want eerlijk gezegd zijn ze dat vaak niet. Ik heb cliënten die internationaal vliegen en niet door de paspoortcontrole gaan, maar in plaats daarvan via privéjetroutes vliegen”, zegt Clay Cockrell, een therapeut wiens cliënten ultrarijk zijn.

Hoewel niet alle superrijken deze denkwijze hebben, komt dit principe vaker terug bij hen die opgroeiden met veel welvaart. Cockrell benadrukt dat veel rijken die niet zélf voor hun geld werkten, hun ambitie verliezen en geen behoefte hebben om een doel in het leven te creëren.

Maakt geld gelukkig?

Maar of je nu geld verkreeg uit een rijke familie of door zelf hard te werken, het haalt uiteindelijk een hoop financiële zorgen weg. Maar brengt het je ook geluk? Naar dat thema werd onderzoek gedaan en ook Metro schreef daar eerder over. Na een bedrag van 75.000 dollar per jaar (ruim 70.000 euro) neemt het geluksniveau niet toe, concludeerde Nobelprijswinnaar Angus Deaton. Maar econoom Justin Wolfers concludeerde dat geld relatief is. Voor iemand die vijf euro per uur verdient, kan 10 euro extra veel betekenen. Maar voor iemand die 100 euro per uur verdient, betekent 10 euro een stuk minder. Wat betekent dat een miljardair een veel groter aantal nodig heeft om zich daarover gelukkig te voelen.

Cockrell benadrukt dat er altijd een gevoel heerst van ‘niet genoeg hebben’, ook bij miljardairs. De therapeut vertelt dat ultra-rijken veelvuldig worstelen met schuldgevoel, isolatie of het verlies van eigenwaarde. „Je raakt verstrikt in een bubbel van de 1 procent, compleet met een nieuwe reeks problemen. De klanten die ik spreek, voelen zich vaak schuldig als ze niet gelukkig zijn. Als je al dit geld hebt, zou geluk een gegeven moeten zijn, toch? Maar geld lost niet al je problemen op, het maakt sommige dingen alleen makkelijker.”

Rijke mensen en macht

Maar er is nog zo’n onderwerp dat aan geld kleeft. Wat doe het met je moraal? Want je kunt bij grote verdiensten je geld besteden aan anderen en maatschappelijke projecten of alles voor jezelf houden. Onderzoek over het morele kompas van de allerrijksten, blijkt nog wat vaag. Volgens Loughman doen veel rijken een bijdrage voor liefdadigheid. Maar onderzoeker Michael Krauss beweert echter dat dat het bij de ultra-rijken ontbreekt aan empathie. Zijn onderzoek onderbouwt de bovengenoemde eigenschappen, waarin de rijken moeite hebben met zich te kunnen inleven in anderen en empathie te voelen voor mensen buiten hun eigen kring.

Loughman benadrukt dat niet alleen geld invloed kan hebben op de menselijke moraal, maar ook vooral macht. „We hebben allemaal persoonlijkheden en neigingen. Zonder macht moet je je aanpassen aan het leven en de maatschappij. Maar mét macht is het principe van ‘overleven’ een minder grote uitdaging. Het is veel meer een uitdaging om uit te vinden wat voor persoon je wilt zijn.” De allerijksten zijn immers voorzien in hun basisbehoeften, waardoor hun persoonlijkheid veel meer hun gedrag bepaalt.

De psychologen concluderen dat grote hoeveelheden geld mensen de mogelijkheid geeft om te bedenken wat ze met hun leven willen. Waarvan de één ervoor kiest om te blijven werken, een ander gigantische bedrijven opricht en weer een ander een luxueus leven creëert.

Het gemiddelde salaris van de bestbetaalde beroepen in Nederland