Jana Witteman Geld & Carrière 8 dec 2022, 09:01

Leestijd: 5 minuten

Een reset tijdens je werk: ‘Pauzes zorgen voor een korte hersteltijd’

In je leven ben je heel wat uren gebonden aan je werk. En dat pakt niet voor iedereen gunstig uit, blijkt uit de Nederlandse burn-out-cijfers. Ruim één miljoen werkenden kampen in Nederland met burn-outklachten. Om die stressklachten te voorkomen, is het belangrijk om je brein tijdens die werkuren af en toe eens goed te resetten. En nee, dan hebben we het níét over een pauze waarin je gedachteloos een broodje wegwerkt, je collega brieft voor die presentatie en ook nog even drie mails verstuurt.

Welk beroep je ook doet, of in welke sector je je ook bevindt, soms zijn er dagen dat het zo druk is dat je eigenlijk niet toekomt aan een pauze. Voor een dagje niet zo erg. „Maar als je hersteltijd té vaak, té kort is, dan kunnen er problemen ontstaan”, legt universitair hoofddocent arbeids- en organisatiepsychologie Madelon van Hooff uit. En om vervolgens met burn-out klachten aan huis genageld zitten, daar zit natuurlijk niemand op te wachten.

Zo belangrijk is je pauze

Misschien denk je dat het geen kwaad kan om tussen de bedrijven door even een boterham weg te werken. Of misschien plannen jij en je collega’s graag een vergadering tijdens de lunch. Op het eerste gezicht lijkt dat efficiënt, maar in de praktijk kan dit op lange termijn toch minder efficiënte gevolgen hebben. „Je pauze is enorm belangrijk”, begint dr. Van Hooff. Dat klinkt misschien als een open deur, maar de invulling van die pauze kan een wereld van verschil maken.

„Vanuit de wetenschap gebruiken we het Inspanning-Herstelmodel.” Dat model kent twee kanten die tegen elkaar worden afgewogen. Enerzijds is er de inspanningskant. „Als je werkt, vraagt dat een bepaalde inspanning. Dat zorgt voor belastingeffecten in je lijf en in je brein. Je ervaart misschien stress, je raakt vermoeid of je hebt weinig energie.” Anderzijds is daar de herstelkant. „De herstelperiode zorgt ervoor dat de belastende effecten van het werk – zoals vermoeidheid of stress – kunnen verminderen. Als je voldoende herstelt, kun je de volgende werkperiode weer de gevraagde inspanning leveren.”

Geen hersteltijd? Dat is vragen om problemen

Voor veel mensen is de hersteltijd tijdens en na het werk te kort. Het resultaat? De belastende effecten kunnen niet genoeg afnemen. Als je dan begint aan de volgende werkdag, dan is die weegschaal op voorhand al niet meer in balans. De inspanningskant is zwaarder dan de herstelkant. „Ook als je mentaal constant bezig blijft met het werk, is er (te) weinig ruimte voor herstel en start je met een te veel belastende effecten. Gebeurt dat gedurende een langere periode, dan kom je in een vicieuze cirkel terecht. Dat kan leiden tot een burn-out.”

Hersteltijd voor iedereen

„Door voldoende pauzes te nemen, voorkom je dat je een ‘herstelschuld’ opbouwt”, vervolgt dr. Van Hooff. Ook niet onbelangrijk: dit model kan worden toegepast in iedere sector. Of je nu loodgieter bent of marketeer, iedereen heeft te maken met inspanningseffecten en hersteltijd, legt ze uit. Een kleine kanttekening: het meeste onderzoek wordt gedaan naar kantoorbanen, dus in die hoek bestaat het meeste bewijs.

1. Neem écht pauze (dus geen werkoverleg)

De allerbelangrijkste tip voor een effectieve pauze volgens dr. Van Hooff? „Zorg dat je loskomt van je werk.” Daarbij spelen verschillende factoren een rol. Autonomie, plezier, ontspanning, iets leren of ergens controle over hebben, dragen bij aan een snel herstel. „Het is belangrijk dat je zelf kunt bepalen hoe je je pauze invult en vooral: het helpt als je het leuk vindt wat je dan doet.”

2. Activeer een ander systeem

Eén van de aspecten die bijdragen aan een effectieve hersteltijd, heeft te maken met de activatie van verschillende systemen. Het is belangrijk voor je herstel om een systeem te activeren dat niet wordt gebruikt tijdens het werk. Dat kan zowel betrekking hebben op fysieke, of mentale systemen. „Kort gezegd: heb jij een cognitieve baan? Dan is het goed om iets fysieks te doen in je pauze. Maar heb jij een fysiek belastende baan? Dan kan het goed zijn om in je hersteltijd iets fysiek ontspannends te doen, waarbij je dus een ander systeem in je hersenen gebruikt.”

3. Kwaliteit boven kwantiteit

„Het gaat niet alleen om de kwantiteit van je pauzes, maar vooral om de kwaliteit. Als je in de hersteltijd alsnog over je werk piekert, blijven de stressniveaus hoog.” Daarnaast spelen er ook andere factoren mee in de hersteltijd. „Als je pauze neemt waarbij je niet meer met werk bezig bent, maar je hebt allerlei andere zorgen, zoals mantelzorg of zorg voor de kinderen, dan heb je misschien wel pauze van je werk, maar zul je niet herstellen.”

4. Maak je pauze niet te kort

Wisselen van taak kost energie. Dus als jij continu van taak verandert, zorgt dat voor een groot belastend effect, wat dus weer vraagt om een langere hersteltijd. „Dat noemen we de Task-Switch-costs”, zegt dr. Van Hooff. Maak de pauze daarom niet te kort, maar bijvoorbeeld minimaal vijf minuten.

Pauzetest: De ‘speelhoek’

Tijd om de proef op de som te nemen. De komende maand gaan we proberen om op de redactie van de Digital Platforms van Mediahuis, waar Metro onder valt, onze pauzes effectiever te maken. Daarom roepen we de ‘Redactiespeelhoek’ in het leven. Een plek waar je kunt hoelahoepen, puzzelen, muziek luisteren of een kleurplaat kunt maken. Wat zou het effect daarvan zijn op mijzelf, en mijn collega’s? Komende maand nemen we jullie mee in onze pauze-ervaring. Hoe voelen we ons na het maken van een tekening, en wat doet het maken van een sudoku na het schrijven van een artikel? Je leest het binnenkort bij Metro.

Collega met stress? Met deze tips schieten we elkaar te hulp