Arno Gelder Geld & Carrière 14 okt 2022, 07:03

Leestijd: 10 minuten

Jort Kelder over net worth: ‘Praten over je geld gaat bijna moeizamer dan het delen van je seksuele escapades’

Het begrip Net Worth is op internet een van de meest gebruikte zoektermen, gekoppeld aan namen van artiesten, sporters, zakentycoons en andere vermogenden. Ook, of juist in ons land, waar de eigen financiën traditioneel geen onderwerp van gesprek zijn want ‘ordinair’, verlustigt menigeen zich aan de inkomens van de gefortuneerden der aarde. Jort Kelder, tv-presentator en geldgoeroe, over het vaderlandse taboe op de openheid over salaris en bezit. En – kun je van één miljoen nog rondkomen? „Geld is eigenlijk iets verbodens, iets viezigs. Daar dient een bewoner van dit zogenaamd egalitaire land zich voor te schamen.”

Of Jort Kelder, journalist, voormalig hoofdredacteur van tijdschrift Quote en televisiepresentator, zelf weleens ‘net worth’ intikt als hij informatie zoekt over bekende mensen? „Soms. De meeste informatie die je over rijke mensen online leest is natte vingerwerk – ik tref zelden een adequate berekening. Na tien jaar de Quote 500 te hebben gemaakt begrijp ik dat ook wel. Het is verdomde lastig. De publicatieplicht is minimaal – wat iets waard is valt sowieso alleen bij beursgenoteerde bedrijven exact vast te stellen. Voor mij een van de redenen om te pleiten voor openbaarheid van belastingaangiftes. Ik vind dat we best mogen weten wat die Brenninkmeijers van C&A, Blokkers en zakengiganten als de Van Vlissingens aan belasting in eigen land afdragen.”

Interview met Jort Kelder

Over Net Worth gesproken… staat er iets over jouw net worth online?

Jort Kelder: „Niet dat ik heb gezien. De fiscus deelt mij wel in bij de miljonairs, maar het is op m’n hakken hoor. Financieel onafhankelijk ben ik niet. Als ik morgen stop met klussen, zou ik mijn levensstijl moeten versoberen. Sneu hè?”

Jij begon in de jaren 90 in de wereld van de journalistiek en geld. Is er sprake van golfbewegingen op de wijze waarop in Nederland wordt aangekeken tegen mensen met geld?

„De toon en waardering voor rijke en of succesvolle mensen verandert enigszins met het getij van de economie en het publieke debat. In de jaren negentig met opkomende beurskoersen, huizenprijzen en geldcultuur was er enige ontspanning, maar de grondtoon blijft meestal moeizaam, calvinistisch, om niet te zeggen jaloers. Geld is eigenlijk iets verbodens, iets viezigs… Daar dient een bewoner van dit zogenaamd egalitaire land zich voor te schamen.

Je ziet het nu ook scherp in het energiedebat. Daar wordt continu geschreven over ‘mensen die het geld helemaal niet nodig hebben’. Puur sturend, opiniërend. Vanuit de gedachte die Jan Marijnissen mij eens toevoegde: ‘Waarom wil iemand meer dan 10 miljoen?’ Tsja Jan, waarom wil Messi maar steeds doelpunten blijven scoren?

Eigenlijk doet de politieke voorkeur er niet eens toe, want ook voor VVD’ers, ondernemers en andere doorgaans rechtse types blijft praten over hun eigen geld welhaast een moeizamer opgave dan het delen van hun seksuele escapades. Je ziet het zelfs in de redactionele toon van Het Financieele Dagblad. Die hebben bizar linkse columnisten en drukken liever een diep moraliserend interview met de Franse econoom Thomas Piketty, gespecialiseerd in economische ongelijkheid, af dan met iemand van de eerste generatie ondernemers die trots is op z’n centen. Dat komt vermoedelijk ook omdat de overgrote meerderheid van de journalisten naar links neigt en zelf bovendien niet in de gelukkige omstandigheid verkeert van een prettig banksaldo. Dat helpt niet. Eigenlijk verkeren ze te weinig privé binnen de 1 procent om ook maar iets van de rijken te weten. Laat staan te begrijpen.”

De oprichter van Patagonia, groot in kleding en uitrusting voor buitenactiviteiten, laat het bedrijf niet na aan zijn kinderen, maar aan een stichting. Goed doen met je geld, is dat iets van deze tijd?

„Zeker niet, noblesse oblige is van alle tijden, maar de Amerikaanse robber barons, de grote industriële jongens, stopten wel als eerste groot geld in goede doelen. De Schots-Amerikaanse staalmagnaat Andrew Carnegie schonk rond de eeuwwisseling duizenden bibliotheken om de geletterdheid te stimuleren. Patagonia kreeg veel publiciteit. Niet omdat het zo gewoon is, maar juist omdat het uniek blijft. Mooie actie, maar ik kan mij voorstellen dat veel families het toch wel aardig vinden de volgende generatie in de onderneming te trekken. En dan moet je het dus niet weggeven en er zeker geen stichting van maken. Dan wordt het onzakelijk en zal het bedrijf onherroepelijk verdampen.

Uiteraard suggereerden allerlei types dat Patagonia de norm moet worden, zonder erg over de consequenties na te denken. Op die manier zijn alle bedrijven in één generatie van private equity, dus puur handelswaar. Heel dom, families investeren voor de lange termijn. Het past in het discours dat de erfbelasting omhoog moet, misschien wel naar 100 procent. Leuke linkse aberratie hoor, maar het haalt elke prikkel weg om iets door te geven en zal een enorme belastingvlucht ontketenen. Die linkse demagogen hebben wel een punt, want die Bedrijfsopvolging-regeling en het jubeltonnetje voor de huizen hebben een generatie onuitstaanbare millennial rich kids opgeleverd. De vraag is alleen of het socialistische alternatief niet nog irritanter wordt. Waarom zouden ouders hun kinderen niet iets mogen gunnen? Zeker met geld waar elk jaar al vermogensbelasting over betaald wordt.

De erfbelasting is hier, na wat apennootjes, met vrijstellingen van 20-40 procent een beschaafd percentage. Kijk, je kunt proberen het af te pakken omdat Kaag en Klaver hun achterban dan denken te plezieren, maar je zult de D66’ers de kost moeten geven die al met hun miljoenen in België, Londen, Zwitserland of Italië zitten. Daar betalen ze niets of vrijwel niets en met die hebzucht en handigheid heeft een staatssecretaris van financiën gewoon rekening te houden. Of wil je Venezuela, Liberia of Cuba kopiëren?”

View this post on Instagram

A post shared by Jort Kelder (@jort.kelder)

Nederland is zo ongeveer het meest genivelleerde land van de wereld. Toch vinden politici en media nog altijd dat de welvaart niet goed is verdeeld. Verandert dat beeld ooit nog?

„Er wordt veel onzin beweerd over die zogenaamde kloof naar inkomen en vooral vermogen. Laura van Geest, oud-directeur van het Centraal Planbureau, heeft een door de politiek en media stevig uit z’n verband gerukt rapport geschreven over de verschillen tussen arm en rijk. Als je echter inzoomt ziet je dat het alleen echt scheef zit bij de één procent en nader beschouwd zelfs slechts bij de top van die één procent. Voor de rest zijn we zo plat als een dubbeltje.

De vermogensongelijkheid is niet gestegen maar gedaald, bevestigt het CPB al jaren. Dat komt door de gestegen huizenprijzen, maar past slecht in het narratief dat linkse politici en journalisten ons wijs maken. Ik wil niet zeggen dat er geen onrechtvaardigheden zijn en dat sommige generaties geen geluk en anderen wel pech hebben, maar links of rechtsom zit Nederland bij de vlakste landen van de wereld. Het statistiekje waaruit blijkt dat de vermogensongelijkheid hier na de Verenigde Staten het grootste is, komt door statistische vertekening – 1,7 triljard euro pensioen wordt genegeerd – en omdat de meeste regeringen helemaal geen goede gegevens over hun burgers hebben. Of denk je werkelijk dat Nederland en Denemarken onrechtvaardiger zijn dan, zeg, Rusland en Brazilië? Wel ergerlijk dat veel media vervolgens die onzin nakwaken, waarna de politiek zich weer gedwongen voelt ‘maatregelen’ te nemen.

Als de economie groeit en een overheid geen inkomenspolitiek voert, zullen verschillen altijd groeien, maar dat is precies wat alle Rutte-kabinetten hebben proberen te keren met een lawine aan nivellerende maatregelen. Van het afschaffen van de hypotheekrente tegen het toptarief tot het oppoken van de Villataks, van het invoeren van een ‘éénmalige crisis-tax’ voor hogere inkomens tot het doorduwen van hoge fictieve rendementen tegen een aanzienlijk hogere tarief in Box 3.

VVD-premier Rutte heeft harder genivelleerd dan rooie Joop den Uyl in de jaren zeventig, maar omdat de overheid te weinig huizen bouwde en om Zuid-Europa te redden de rente op 0 zette en miljarden helikoptergeld in de economie heeft gestrooid, zag je een enorme stijging van de waardes van vastgoed en aandelen. Logisch. Al die linkse types kijken onthutst naar de ballon die ze zelf opgeblazen hebben. Ook wel weer geestig, want iedere idioot kon voorspellen als je geen bouwvergunningen afgeeft terwijl de bevolking groeit en de rente nihil is, de prijzen en dus de papieren vermogens zullen exploderen.”

Netjes rijk of fout rijk… Heb je voorbeelden van beide categorieën?

„Is het aan mij te oordelen wie wel en niet deugt? De ‘eerste generatie geld’ heeft vaak slechte smaak. Die koopt witte bungalows, geblondeerde en opgepompte vrouwen en auto’s met lelijke velgen. Maar ik heb wel een zwak voor ze, want zélf verdiend. Netjes rijk vind ik vooral als je anderen laat meedelen in je welvaart. Socialisme voor je werknemers en vrienden verwelkom ik zeer. Ik houd  alleen niet zo van zo’n dominees-overheid die de hele dag met de collectebus rammelt. Op wat excessen in Vinkeveen en Laren na, leven de meeste Nederlandse rijken vrij bescheiden.”

Ooit was de status van miljonair een mooie mijlpaal. Met al die inflatie is een miljoen niet genoeg, toch? Waar ligt voor jou de nieuwe miljonairs-lat?

„Dat is voor iedereen anders, uiteraard. Vroeger gingen we uit van een miljoen of zeven. Dan kon je van het rendement redelijk luxueus leven zonder zwaar in te teren. Maar ja, met tien miljoen cash, tien procent inflatie en nog steeds negatieve rentes word je elke dag armer. Dus: hoeveel heb je nodig? De categorie die zichzelf jachten en jets toebedeelt verbranden zeker meer dan tien miljoen per jaar.

Maar: als je gewoon een medium-villa hebt en een buitenhuisje, wat auto’s rijdt en vliegkosten maakt, zo nu en dan languit ligt in een 5-sterren resort en vaak buiten de deur eet, zou je met een paar ton netto per jaar toe kunnen en een ‘millionair lifestyle’ kunnen etaleren. Dan heb  je die zeven miljoen in euro’s minstens nodig. En als je echt heel rijk bent en niet voor de centen naar Brasschaat hoeft, rijd je in een oude Golf, eet je van het landgoed en heb je je meubels, kleren en juwelen geërfd. Dan zet je de verwarming op 16, trekt twee door de motten aangevreten truien aan en strompelt als excentrieke rijkaard over je perceel. Kan ook en kost niks.

Laten we ons in elk geval realiseren dat als je ondernemer bent en rond je 67ste minder dan, zeg, twee miljoen liquide hebt, de oude dag weleens armoediger kan worden dan die van een loonslaaf wiens pensioen braaf door de baas is betaald. Daarom zijn de huidige discussies over de vermogensverdeling ook zo scheef. Ze rekenen namelijk wel alle reserves van ondernemers in Box 2  mee, maar vergeten gemakshalve de meer dan 1500 miljard aan pensioenreserves waarover de overgrote meerderheid van de loonslaven godzijdank kan beschikken.

Ik zeg godzijdank, omdat Nederland samen met Denemarken een van de weinige Europese landen is met een degelijk pensioensysteem. De Denen zijn alleen iets slimmer geweest door buiten de euro te blijven. Daardoor kijkt de gehele eurozone nu begerig naar die hele grote gouden pensioenkip die binnen onze grenzen tokkend rondscharrelt… Ik ben benieuwd hoe en wanneer de Fransen, Italianen en Spanjaarden die Hollandse eitjes denken te gaan oogsten.”

Terug naar de hamvraag: hoe komt het dat spreken over geld en inkomsten in Nederland eigenlijk not done is. De klamme, verstikkende deken van Calvijn? Of spelen er andere zaken?

„Veel Nederlanders zijn zuinigerds en bang alle rondjes te moeten betalen. En als jij net door Quote bent uitgeroepen tot rijkste man van het dorp, snap je wel wie zondags de bel bij de hockeyclub moet luiden.”

Bente zag hashtag #ZiekBOOS langskomen: ‘Het ging helaas alleen over long-COVID’