Leeuwarder Courant Geld & Carrière 23 sep 2022, 18:10

Leestijd: 4 minuten

Prijsplafond voor energie en gas komt eraan, zo werkt het

Om te zorgen dat de torenhoge energierekeningen betaalbaar blijven, wil het kabinet een prijsplafond invoeren voor gas en stroom. Hoe werkt zo’n prijsbeperking?

Het kabinet heeft miljardenplannen om de koopkracht een steuntje in de rug te geven. Onlangs werden die plannen, waaronder ook het prijsplafond valt, besproken in de Tweede Kamer. Daaruit kwam nog een wens van het kabinet: gratis schoollunches en extra energiesteun. In dit artikel beantwoorden we vijf vragen over het prijsplafond. Onlangs gaven we je tips van een energiebesparingsexpert over hoe je je huis voordelig kunt verwarmen.

Vijf vragen (en antwoorden) over het prijsplafond

1. Waarom is een prijsplafond nodig?

Volgens directeur Hans de Kok van vergelijkingssite Pricewise is de energierekening zo „ongelooflijk hoog” geworden dat „heel veel meer consumenten en ondernemers die de komende tijd niet meer kunnen betalen”. Een van de maatregelen die overheden kunnen treffen, nationaal en Europees, is de prijs beperken. Met zo’n plafond kun je een dringend probleem snel oplossen, meent De Kok. Het heeft echter als nadeel dat het de energiemarkt voor een lange periode kan verstoren. „Zelf zou ik het liever zoeken in het verlenen van subsidie aan burgers en bedrijven.”

2. Hoe werkt een prijsplafond eigenlijk?

Het systeem is eenvoudig. De regering van een land voert een maximumprijs in voor gas en/of stroom. Dus ongeacht wat de energieleveranciers in Nederland hebben betaald, ze mogen niet meer vragen dan een vastgestelde, lage prijs. Neem de stroom. Die kost ongeveer 70 cent per kWh. Het kabinet kan wettelijk bepalen dat die hooguit 25 cent mag zijn. Dat is de gemiddelde prijs van stroom over de afgelopen drie jaar plus een opslag van 10 procent.

Voor gas zou de prijs voor de consument afgetopt kunnen worden op 1 euro per m³, waar die nu meer dan het drievoudige kost. Door de ingreep wordt energie meteen weer betaalbaar en weten consument en ondernemer waar ze aan toe zijn. De energieleveranciers zijn het kind van de rekening. Als zij stroom moeten inkopen voor 70 cent per kWh en die tegen maximaal 25 cent mogen verkopen, dan leiden ze een gigantisch verlies. Als ze niet gecompenseerd worden door de overheid, zullen ze bij bosjes omvallen, verwacht directeur De Kok van Pricewise.

Daarbij worden ze ook nog opgezadeld met de rompslomp die gepaard gaat met de uitvoering van een prijsplafond, zoals de administratie en facturatie. Het is de vraag of zij dat goed en tijdig kunnen regelen, meent De Kok.

3. Zijn er varianten mogelijk op dit prijsplafond?

Jazeker. Het is mogelijk de prijsverlaging te hanteren tot een bepaald verbruik. De Kok noemt als voorbeeld 3000 kWh stroom en 1000 m³ gas. Mensen die in een groot huis wonen en meer verbruiken, betalen over het meerdere het torenhoge, commerciële tarief. De directeur van Pricewise juicht een dergelijk systeem toe omdat het vooral de man met de smalle beurs helpt én mensen prikkelt zuinig om te springen met energie, door bijvoorbeeld de was buiten te laten drogen en de thermostaat lager te zetten. Het nadeel van twee plafonds – één voor de prijs en één voor het verbruik – is wel dat de energieleveranciers te maken krijgen met twee prijzen, waardoor het geregel alleen maar toeneemt.

4. Zou er naast een prijsplafond voor verkoopprijzen ook een prijsplafond voor inkoopprijzen ingevoerd kunnen worden?

Nou en of. Sterker, de Europese Commissie denkt over een prijsplafond voor de inkoop van stroom. Overwogen wordt die prijs te begrenzen op 180 euro per megawattuur, wat volgens directeur De Kok van Pricewise uit zou kunnen komen op ongeveer 50 cent per kilowattuur (kWh) voor consumenten. Dat houdt in dat eigenaren van windparken, zonneweides en kolencentrales in Europa hooguit 180 euro per mWh stroom krijgen, terwijl de prijs op de handelsbeurs, uitschieters daargelaten, tussen de 400 en 500 euro schommelt.

Voor stroom kun je zo’n maatregel invoeren, omdat die via het bestaande kabelnetwerk in Europa vervoerd moet worden. Producenten hebben dus geen keus. Voor gas is een prijsplafond lastiger in te voeren. Dat is immers in vloeibare vorm ook via schepen te transporteren. Als producenten of handelaren een maximumprijs krijgen die ze te laag vinden, zullen ze meteen de steven wenden naar een hogere bieder elders in de wereld.

5. Wanneer kan een prijsplafond ingevoerd worden?

Omdat het zo ingewikkeld is, sprak minister Rob Jetten van Energie eerder de verwachting uit dat zoiets dit najaar onhaalbaar is. Vanaf 1 januari gaat het prijsplafond in, maar in november moeten de energierekeningen al omlaag gaan.

De troonrede van Willem-Alexander gemist? Hier vind je de complete tekst