Tessa Ham Geld & Carrière 15 apr 2022, 14:09

Leestijd: 3 minuten

Rutte vraagt werkgevers om hogere lonen, maar hoe realistisch is dit?

Afgelopen jaar werd het leven maar liefst 9,7 procent duurder. Dat betekent dat we op het hoogste niveau in 46 jaar zitten en dat zou reden moeten zijn voor werkgevers om de lonen te verhogen, aldus premier Mark Rutte. Gisteren deed hij een oproep aan werkgevers om ‘waar dat kan’ medewerkers een salarisverhoging te geven, zodat zij minder last hebben van de hoge inflatie.

Kunnen we binnenkort een loonsverhoging verwachten? We vragen het aan Charan van Krevel, econoom aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Rutte vraagt om hogere lonen vanwege inflatie

De lonen stijgen nog veel te gematigd, vindt premier Rutte. Dat gaf hij gisteren aan na afloop van de ministerraad. Volgens hem draait de economie goed en maken veel bedrijven hoge winsten. „Dan vind ik het de taak van een fatsoenlijk werkgever om dat door te geven in loonstijgingen”, zei hij.

Van Krevel verwacht niet dat werkgevers gaan luisteren naar de oproep van Rutte. „Mijn inschatting is dat werkgevers Rutte niet opeens de lonen van hun werknemers laat bepalen”, zegt hij. „Hun voornaamste doel is de bedrijfsvoering, het marktaandeel vergroten. Door de lonen te verhogen, krijgen zij te maken met meer kosten. Zij hebben dus een directe prikkel om niet aan de vraag van Rutte te voldoen.”

Gaan die hogere lonen er komen?

Werkgevers gaven al eerder aan de lonen niet te verhogen, meldt het FD, omdat ze vrezen voor een loonprijsspiraal. Ook de economen die de Tweede Kamer vorige week kwamen bijpraten over het onderwerp inflatie, wezen op dit gevaar.

Wat houdt dit eigenlijk in? „De loonprijsspiraal draait om de koppeling tussen de inflatie en lonen”, legt Van Krevel uit. „Als de inflatie met 10 procent omhoog gaat, zeggen wij: dan moeten de lonen ook met 10 procent omhoog. Maar omdat de kosten van bedrijven omhoog gaan, zullen ze dat door moeten rekenen in de prijzen. Die zullen vervolgens ook weer stijgen. Het resultaat? Een nog hogere inflatie, waardoor werknemers weer hogere lonen willen. Je komt in een spiraal terecht.”

Is de vrees voor zo’n loonprijsspiraal terecht? „Bedrijven zeggen hiermee eigenlijk dat ze geen andere keuze hebben dan de prijzen verhogen als de lonen stijgen”, zegt hij. „Dat is misschien niet helemaal waar. Er zijn bedrijven die inderdaad hoge winsten hebben geboekt voor, tijdens of na corona.”

Deze bedrijven weten dondersgoed dat er ruimte is, maar gebruiken de loonprijsspiraal als een excuus om het niet te doen, aldus de econoom. „Natuurlijk is er vanwege de coronacrisis niet bij alle bedrijven ruimte in het huishoudboekje. Er zijn ook nog steeds haperingen in het economische systeem, zoals tekorten aan allerlei producten. De vraag van Rutte is natuurlijk niet gericht op dit soort bedrijven of de horecazaak die net twee jaar dicht is geweest. De oproep is bedoeld voor organisaties als Ahold en Shell, die recordwinsten hebben gedraaid en waar de ruimte er absoluut is.”

Kabinet draait niet aan alle knoppen

Van Krevel geeft aan dat het Rutte natuurlijk ook politiek goed zou uitkomen als private organisaties wel besluiten de lonen te verhogen: „Er zijn twee dingen die we kunnen doen om werknemers te beschermen tegen de inflatie”, zegt hij. „Bedrijven betalen meer loon of de overheid compenseert het loon door subsidies uit te trekken. Zelf heeft Rutte natuurlijk ook een hele hoop knoppen waar hij aan kan draaien, zoals het verhogen van het minimumloon.”

Eerder nam de overheid maatregelen om Nederlanders voor de hoge inflatie te beschermen, die 6,2 miljard euro kostten. Dat deden ze onder andere met een lagere energiebelasting en benzineaccijns. Rutte liet echter doorschemeren dat de overheid niet meer aan de knoppen gaat draaien, vanwege begrotingsproblemen. Het kabinet kampt met een gat van miljarden euro’s op de begroting.

Of bedrijven nou besluiten om de lonen te verhogen of niet, de kans is groot dat ze sowieso met een rekening komen te zitten. Het kabinet is van plan niet de werkende Nederlander, maar bedrijven zwaarder te belasten.

(Be)sparen in crisistijd: 5 tips om met de torenhoge inflatie om te gaan