Yildiz Celie Geld & Carrière 25 feb 2020, 11:25

Leestijd: 4 minuten

De kantoortuin op de schop

Collega’s die veel praten en hard bellen of het gevoel hebben dat je continu bekeken wordt. De trend die de kantoortuin heet, moet in de ban.

De kantoortuin zorgt voor een flinke toename aan klachten als hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieverlies, benadrukte tv-programma De Monitor gisteravond. Afleiding is de grootste boosdoener. Het brein staat onafgebroken aan. Voor gesprekken die beginnen, voor mensen die binnenkomen. Terwijl mensen zich moeten concentreren en zich op een taak moeten richten. „Wat je aan het doen bent, is wisselen tussen verschillende taken. Dat is heel slecht voor je prestaties”, aldus hoogleraar cognitieve psychologie Stephan van der Stigchel in het programma. Een open kantoor leidt tot een hogere ziektefrequentie. Bij een kantoortuin gaan we ervan uit dat iedereen dezelfde mate van concentratie heeft, maar dat is niet zo.

Alles delen

Het is overigens niet voor iedereen een probleem. „Het hangt van het individu af. Sommigen vinden het prettig alles te kunnen delen”, weet hoogleraar Evelien Brouwers, psychische gezondheid en duurzame inzetbaarheid in arbeid van wetenschappelijk centrum Tranzo aan de Tilburg University. Toch zou gaan om een kleine vijf procent die een open kantoor prettig vindt, blijkt uit onderzoek van marktonderzoeksbureau Ipsos onder tienduizend kantoormedewerkers wereldwijd.

De kantoortuin zag het levenslicht in de jaren vijftig. Silicon Valley werd het toonbeeld voor het open kantoor. Als Google en Facebook het hebben, dan moet het wel goed zijn, schreef auteur Pieter Offermans, die het leed van de kantoortuin vaak aankaartte. Onderzoeken bewijzen sinds 1997 stuk voor stuk dat het open kantoor een negatief effect heeft op werknemers. Gebrek aan privacy en te veel afleiding zijn de boosdoeners. Werknemers doen daardoor vaak twee keer zo lang over hun taak

Weg ermee

Uit de stelling van het onderzoeksprogramma blijkt dat ruim de helft van de bedrijfsartsen zegt dat kantoortuinen moeten worden afgeschaft. Brouwers is ook geen voorstander van de kantoortuin. In haar onderzoeken ziet ze dat mensen zich aanzienlijk kunnen storen aan anderen. Ergernissen als een raam dat open staat, een radio die speelt of te hard bellen zijn veelgehoord. „Als werknemers niet de vrijheid hebben dit te kunnen delen, kunnen mensen daar stress aan ondervinden en het mee naar huis nemen.”

Waarom is het open kantoor dan toch zo’n trend? Een drijfveer is geld. Minder vierkante meters levert een kostenbesparing op, maar het is ook naïviteit van de werkgever. Door te denken dat mensen in een open omgeving beter communiceren en creatiever worden. Daarnaast is het veelal onkunde. Werkgevers zijn gewoon te weinig op de hoogte van wat wel en niet werkt

Lapmiddelen

Concentratieplekken kunnen volgens ergonomen een oplossing zijn. Afhankelijk van het soort werk is voor iedere vijf of tien werknemers een stilteplek nodig. „Ofwel lapmiddelen voor de kantoortuin. Echte normen zijn er niet, maar dit zou wel richting kunnen geven”, aldus programmamaker Teun van de Keuken.

Brouwers geeft het advies om als leidinggevende goed in de gaten te houden waar werknemers zich prettig bij voelen. „Vul het niet in. Kijk naar welke omstandigheden per individu belangrijk zijn. Een goede leidinggevende neemt zoiets serieus.”

Dit deed ook het merk Reebok. De beoogde kantoortuin werd niet doorgezet omdat ontwerpers privacy en rust op prijs stelden. Apple vond het open kantoor in 2017 ook een goed idee en investeerde 4,2 miljard euro hierin, schreef auteur Offermans op zijn blog. Duizend ondernemers verhuisden naar het gloednieuwe kantoor, bijgenaamd het ruimteschip. Maar Apple-manager Johny Srouji durfde de kont tegen de krib te gooien. Hij zei: „Fuck dit, zo werkt mijn team niet”, waardoor hij een apart bedrijfspand kreeg.

Bespreekbaar maken

Als mensen last ondervinden, is het advies dit als eerste aan te kaarten bij de leidinggevende.

De werkgever legt de verantwoordelijkheid wel vaak bij de werknemer, terwijl de oorzaak moet worden aangepakt. Brouwers: „Om gezond en productief te kunnen werken, moeten medewerkers zich op hun gemak voelen. Het blijft aan bedrijven om goed na te denken hoe werknemers zichzelf kunnen zijn en prettig kunnen functioneren. Juist dat draagt bij aan de productiviteit.

Toch last?

• Trek je terug op een stilteplek of plek bij het raam. Vermijd het gangpad.

• Plan focusmomenten in waarbij je een periode alleen werkt. Geef dit ook duidelijk aan.

• Oordopjes (ook zonder muziek) helpen je jezelf af te sluiten.