Jelmer Visser Geld & Carrière 27 sep 2018, 14:00

Leestijd: 5 minuten

Renée tekende rechtszaak Micheal P. en vele anderen

Het is een baan die je niet vaak voorbij zult horen komen tijdens een gesprek op een kringverjaardag. Toch heeft iedereen wel eens een tekening van een rechtszaak gezien.

In Nederland werken maximaal tien professionele rechtbanktekenaars, de 27-jarige Renée van den Kerkhof uit Dordrecht is een van hen. Ze is aanwezig bij de meest spraakmakende en heftigste strafzaken om daar voor media als Algemeen Dagblad, Hart van Nederland en een aantal regionale kranten het nieuws in beeld te brengen.

Aanhouder wint

„Er bestaat niet echt een specifieke opleiding om rechtbanktekenaar te worden, daar is het beroep te klein voor. Ik heb wel altijd al interesse gehad in de actualiteiten en deed illustratie op de kunstacademie in Breda. De baan als rechtbanktekenaar was voor mij dan ook een prachtige combinatie van twee van mijn grote passies", aldus Van den Kerkhof. Ze heeft nog flink wat moeite moeten doen om haar droombaan uiteindelijk te krijgen, na veel oefenen werd haar talent tijdens een open dag van de Rechtbank van Breda ontdekt.

Ze hield een blog bij met haar werk en werd op een dag benaderd door een journalist die vroeg of zij een tekenaar kon vervangen. Op haar verjaardag bracht ze haar eerste strafzaak in beeld, een zaak over een uitreiziger met een terroristisch motief in de rechtbank van Schiphol.

Twee jaar geleden heeft ze haar draai gevonden en kent ze bijna iedere collega-tekenaar in Nederland. „Omdat er maar weinig rechtbanktekenaars zijn, kennen we elkaar allemaal.” De materiaalkeuze verschilt per tekenaar, sommigen werken met grote mappen en potlood of verf, anderen – zoals Renée – werken op een iPad. Dit kan pas sinds een paar jaar. Niet iedereen krijgt zomaar toestemming van de rechtbank om tijdens strafzaken te tekenen.

Werken onder druk

Een rechtbanktekenaar krijgt op vele manieren te maken met druk. Natuurlijk zijn er de heftige feiten en verhalen die aan bod komen tijdens een zitting, maar dit is niet het enige. Soms moet een tekenaar binnen een half uur klaar zijn, als de zaak is afgelopen moet de tekening ook af zijn. „Sommige verdachten hebben logischerwijs niet zoveel zin om in beeld gebracht te worden en ook advocaten kunnen soms verzoeken om letterlijk een ‘positief’ beeld te schetsen," vertelt ze.

De bekendste zaak die Van den Kerkhof van illustraties voorzag was de zeer gruwelijke zaak van de moord op Anne Faber. Hier kreeg ze vreselijke details te horen die niet eens door de media werden gedeeld. „Hier moet je wel tegen kunnen, qua details was dit zeker de heftigste zaak die ik moest doen. Het tekenen van de verdachte Micheal P. was niet lastig. Hij toonde geen enkele emotie tijdens de zaak, hij zat erg stil en zijn gelaatsuitdrukking veranderde ondanks de zware beschuldigen niet", aldus Van den Kerkhof.

Het spreekrecht waar slachtoffers gebruik van maken kan soms ook erg confronterend zijn. „Ik tekende laatst een vrachtwagenchauffeur die per ongeluk een meisje had doorgereden. Je zag hem aan het begin van de zaak rechtop zitten, maar toen de ouders hun verklaringen voordroegen zag je zijn lichaamstaal veranderen. Hij zat er enorm mee, en dat probeerde ik ook in beeld te brengen."

Bijzondere baan

Waar let een goede rechtbanktekenaar op? „Meestal begin ik met het uitwerken van de gezichten en gelaatstrekken, dat is het belangrijkste. Het liefst neem ik ook even de tijd om hen te observeren om ze natuurgetrouw te tekenen. Daarna illustreer ik zaken als kapsels, brillen en baardgroei. Voor mij is een goede rechtbanktekening niet alleen een portret van de verdachte maar staat de omgeving met rechters, officieren van justitie en advocaten er ook op, daarnaast werk ik vaak met kleur en in verschillende stijlen."

Van den Kerkhof heeft niet alleen grote criminelen getekend, ze was er ook bij tijdens de zaak tegen Geert Wilders. Ook Koning Willem-Alexander werd een keer door haar geportretteerd. Nee, onze koning werd niet verdacht van een strafbaar feit, hij was aanwezig bij de opening van de nieuwe rechtbank in Breda waar een groep scholieren een strafzaak nadeden. Van den Kerkhof pakte snel haar kans en kon zo de koning in een totaal niet alledaagse setting vastleggen.

Vaardigheden en onderneming

„Ik ben heel blij met mijn baan, mijn twee passies – journalistiek en tekenen – komen hierin samen. Wel werk ik altijd onder druk, ik moet per se iets afleveren. Ook al is het licht nog zo slecht of de zaak nog zo kort.” Welke vaardigheden van belang zijn? „Je tekenvaardigheden en fijne motoriek moeten natuurlijk heel goed zijn, of dat nou met potlood, verf of pixels is. Een licht fotografisch geheugen is ook vrij handig. Oh en op tijd komen is belangrijk, de rechter wacht op niemand."

Het kan voor een rechtbanktekenaar soms best een uitdaging zijn om een marktconform salaris te ontvangen. Zoals bij wel meer creatieve beroepen het geval is, zijn sommige opdrachtgevers niet bereid om een goed bedrag voor een rechtbanktekening te betalen. „Je moet echt weten wat je waard bent, ik krijg niet per uur of maand betaald maar per afgeleverd werk. Gemiddeld vraag ik tussen de 175 en 300 euro voor een tekening. Deze prijs wordt vooraf afgesproken en ik doe een zaak per week. Daarnaast heb ik ook nog andere tekenklussen."

Wil jij nou ook altijd al eens op een rechtbanktekening geportretteerd worden zonder dat je een strafbaar feit hebt begaan? Omdat het de Week van de Rechtspraak is, openen meerdere rechtbanken deze zaterdag de deuren voor het publiek. In de rechtbank van Breda is Renée aan het werk om iedereen die dat wil in een toga te tekenen. Wil je plaatsnemen achter het beklaagdenbankje of slaan met de hamer van de rechter? Dat kan natuurlijk ook!