Erik Jonk Podcasts 24 feb 2023, 08:02

Leestijd: 4 minuten

1 jaar oorlog in Oekraïne: podcast over Charkiv neemt je mee in een gruweltijd

Die ochtend dat je hoorde of las dat Rusland Oekraïne was binnengevallen, is vandaag precies één jaar geleden. Over dat jaar verschijnen talloze verhalen, programma’s en ook podcasts. Metro besloot op deze ‘één jaar oorlog in Oekraïne-dag’ een bijzondere podcast van NPO Radio 1 te beluisteren: het verhaal van Charkiv, een van de zwaarst getroffen steden.

Normaal bekijken we voor Metro‘s rubriek Blik op de Buis tv-programma’s van reguliere omroepen en streamingdiensten. Deze keer hebben we de oren eens opengezet voor Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur. Charkiv, anderen schrijven Charkov, ligt dicht bij de Russische grens. Het was de eerste stad die door Russische soldaten werd binnengevallen. Later volgde raketinslag op raketinslag.

Verslaggever het hele jaar in Oekraïne

Verslaggever Michiel Driebergen was tijdens de nacht van 23 op 24 februari 2022 in Charkiv. Hij is, veelal als correspondent voor het VPRO-programma Bureau Buitenland (elke werkdag om 13.30 uur te horen op Radio 1), het hele jaar in Oekraïne en met name Charkiv gebleven. Driebergen spreekt de taal en kent de mensen. Zo ontstond het idee voor de podcast Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur. Hij maakte deze met reportagemaker – ook voor Bureau Buitenland – Edwin Koopman en Sophie Derksen. Laatstgenoemde is presentatrice van het dagelijkse radioprogramma en vertolkt nu de stem van de hoofdpersoon, die zo zwaar getroffen stad Charkiv.

De stem van Charkiv is goed gekozen

Dat gekozen is voor een stad met stem als hoofdpersoon, is creatief. Tegelijkertijd is het ook slim, want Charkiv kan goed vertellen wat de oorlog tussen Oekraïne en Rusland met haar doet, maar neemt je ook mee naar persoonlijke verhalen van haar inwoners. Dat zijn dan weer reportages die Michiel Driebergen maakt. Zo horen we geluiden van een verpulverd Charkiv en de stemmen van de mensen die er ondanks de bommen en raketten zijn gebleven.

„Het is 5 uur, 24 februari, het is donker in de straten”, ‘zegt de stad’ bij de start van aflevering één, die Metro besluisterde. „Alles is bevroren, het lijkt een ochtend als iedere andere. Maar sinds die dag ben ik in oorlog.” Er klinkt een luchtalarm en de rest is geschiedenis. Een geschiedenis die nu dus al een jaar duurt en tegelijkertijd ook nog een toekomst is.

Charkiv 6 maanden lang aan flarden geschoten

Dat verslaggever Michiel Driebergen de start van de oorlog in Oekraïne ter plaatse beleefde, maakt de podcast sterk. Je merkt meteen dat hij de mensen uit Charkiv kent. Zoals Catharina, die in een flat in een van de wijken woonde waar de Russen als eerste binnenvielen. Zij vertelt dat ze haar cash spaargeld meteen op het balkon verstopte om vervolgens voorbereidingen te maken op een vlucht.

„Ik ben zes maanden lang volledig aan flarden geschoten”, vertelt de stad je ook. Het geeft aan hoe schrijnend die situatie in Charkiv was (en is). „En ik sta nog wel model voor de banden met Rusland, vijftig kilometer rijden en je bent er. We spreken hier zelfs Russisch.” De stand van zaken in deze stad in Oekraïne nu: van elke tien gebouwen die er tot en met 23 februari 2022 waren, zijn er zeven kapot. Van elke drie inwoners zijn er twee gevlucht. Degenen die Charkiv niet konden achterlaten of niet aan het front vochten, bevonden zich maandenlang in ondergrondse gangen. Of zij zaten in schuilkelders of hielden zich op in gangen van de metro.

Niet het hele verhaal van Oekraïne en Rusland

Snel wordt duidelijk hoezeer een stad van wetenschappers, koopmannen en zware industrie kan worden getroffen. In dit geval alleen belicht vanuit Oekraïens perspectief, maar dat was de bedoeling. Je krijgt niet het hele verhaal van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne mee, maar juist door grote en kleinere verhalen van de gewone man, dringt de ellende tot je door. De ellende die zo ver weg voelt, maar qua afstand zo dichtbij is. Zo hoor je twee ouders die hun dochter Jula al snel verloren. Een meid van nog maar 21 jaar, gezegend met een mooie bos rode krullen en een wiskundeknobbel. „We worden gedood, omdat we willen leven als vrije mensen. We moeten weerstand bieden”, had Jula nog gezegd.

Gelukkig biedt de podcast wat hoop, want Charkiv stond al bekend als strijdbare stad. Bij de Russische annexatie van De Krim in 2014 was er veel verzet en weerstand en werd er meer succes behaald dan in sommige andere steden. „We hebben de Russen toen de stad uit geschopt en Lenin van zijn sokkel getrokken. Zijn bronzen kop viel op het Vrijheidsplein in stukken”, hoor je zeggen. Als we deze goed geslaagde podcast mogen geloven, zijn de inwoners sinds 24 februari 2022 alleen nog maart strijdbaarder geworden.

Aantal blikken uit 5: 4

Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur bestaat uit vier afleveringen van een half uur en is te vinden via de website van Bureau Buitenland.

Cocaine Bear: wat er gebeurt als een beer zwaar verslaafd raakt aan coke