Iris Hermans Podcasts 15 feb 2019, 16:09

Leestijd: 11 minuten

Vertraging was nog nooit zo fijn: de podcast

Het zou zomaar dé openingszin kunnen worden. Welke podcast luister jij? Want podcasts zijn cool en zeggen best veel over waar je van houdt. Luister je nog geen podcasts? Geen paniek, lees gewoon even door. Kun je daarna beginnen met luisteren.

Bingeluisteraar

Nu is het vaak ‘heb jij de laatste GoT/Penoza/Ozark al gezien?’ Grote kans dat het over niet heel lange tijd ‘heb jij de nieuwste Neutrale Kijkers/De Brand in het Landhuis/Liefdeslessen al geluisterd?’ wordt. Oren in plaats van ogen, geluid boven beeld. Steeds meer mensen ontdekken de kracht van het audioblog, oftewel: de podcast -sommige woorden moet je niet naar het Nederlands willen vertalen-, die niet meer uit het huidige medialandschap is weg te denken en elke dag weer meer nieuwe oren (en harten) aan zich bindt.

,,Je hoeft er geen moeite voor te doen”, antwoordt de barista op de vraag waarom hij er naar luistert. Een ‘ja túúrlijk’ ging eraan vooraf. Op de vraag óf hij naar podcasts luistert. ,,Iedereen luistert het tegenwoordig volgens mij, het gespreksonderwerp bij mijn vrienden is niet meer welke serie je hebt gezien, maar of je die en die podcast al hebt geluisterd.” Hij zit nu midden in Wilde Haren, ,,over hip hop, heel vet.” Gemak dient de mens zou een toepasselijk podcastcredo kunnen zijn, ,,je hoeft niet over je scherm te scrollen en op zoek te gaan naar wat dan ook, drukt op play, stopt je telefoon in je zak en that’s it.” 

Over hip hop dus, maar ook over house en klassiek. En over Wie is de Mol, de liefde, fietsen in het donker, de Holleeder-zaak, burn-outs, het laatste tuinbouwnieuws. Noem het en er is wel een podcast over. Je kunt je erop abonneren en elke dag/week/maand de nieuwste ontvangen of je luistert ze los: oortjes in en aan met die podcast. De podcast heeft de laatste twee jaar een enorme populariteitsspurt gemaakt. Niet alleen groeit het aanbod met de dag, ook raken steeds meer luisteraars compleet hooked aan de intieme en persoonlijke manier van informatie of entertainment -of een combinatie- ontvangen, waarbij vaak de achtergrondgeluiden als muziek in de oren klinken, soms ook letterlijk, en je als vanzelf aan je telefoon gekluisterd raakt, zonder ook maar even naar je scherm te kijken. De bingeluisteraar is geboren.

De podcastmaker

Podcasts kunnen een heel intiem kijkje met de oren geven in een tot daarvoor gesloten wereld. Zo eentje waarover je eigenlijk niets weet, maar waar je weleens grapjes over maakte. Mannenontmoetingsplekken bijvoorbeeld, oftewel: die ene parkeerplaats waar je vroeger bij je ouders in de auto giechelend voorbijreed, stiekem een glimp hopend op te vangen van een man met de broek op zijn knieën. Dat het niet zo werkt, weet onderzoeksjournalist Maarten Dallinga intussen als geen ander. Voor Omroep Gelderland maakte hij de vijfdelige podcastserie Anoniem Intiem, waar hij met drie (voormalige) parkeerplekmannen openhartig praatte over hun bezoeken aan de ‘t Ginkelse Zand in Ede. Een absolute luisterhit. Tienduizenden keren geluisterd, bekroond met de Seks en Media Prijs en in de top 5 van best beluisterde Nederlandse podcasts van 2018 volgens podcastluisteren.nl.

Zelf blijft hij er bescheiden onder, hij is vooral heel blij dat hij het verhaal van de mannen heeft kunnen vertellen. De podcast was het perfecte medium om dat te doen, beaamt hij. Want de mannen met wie hij sprak, durfden zich kwetsbaar op te stellen, niet gehinderd door een ‘bedreigende camera’ op hun hoofd. ,,Ik heb beeld geen enkele keer gemist, jij wel?” Nee, want de luisteraar kan zich zo veel beter verplaatsen in het verhaal, zonder te worden afgeleid door wat hij ziet. Het beeld maak je zelf in je hoofd. ,,Je leeft veel meer mee, je wordt geactiveerd zelf een rol te spelen in het verhaal en dat maakt je meer betrokken.”

Prettige stem

Ervaring met de microfoon heeft de journalist met zijn divers gevulde radioverleden, genoeg en de passie voor audioverhalen heeft er altijd ingezeten, vertelt Dallinga met zijn prettige stem, ,,ik ben altijd op zoek naar nieuwe manieren om verhalen te vertellen.” Dus waarom niet zelf een podcast opnemen? dacht hij op een goede dag. Hij was gefascineerd geraakt door het medium. ,,Enerzijds een platform waar je van alles op kunt gooien, anderzijds een journalistieke vorm.” Hij wikt en weegt zijn woorden even, ,,de podcast is eigenlijk een beetje ongrijpbaar, je kunt er alle kanten mee op.” Hij begon een paar jaar geleden met This American Life, een verhalende podcast ‘met een enorm creatief aangepakte spanningsboog’.

Een aanrader, of zelfs de podcasts onder de podcasts, ,,vele die erna zijn gekomen, zijn deels op deze geïnspireerd.” Er is wel een heel groot verschil in kwaliteit, weet hij inmiddels. De een is tot in de geluidseffectpuntjes verzorgd, een ander juist weer heel rommelig, ,,maar alles heeft zo zijn charme en voor iedereen is er iets te vinden.” Of te maken, want niets laagdrempeliger dan een podcast opnemen: een microfoon en opnameapparatuur en een kind kan de podcast doen. Bij wijze van spreken dan. Drink in elk geval geen zuivel van te voren -,,dan krijg je van dat slijm”- en neem er de tijd voor, adviseert hij prille podcastmakers, ,,En doe alsof je het vertelt aan iemand aan de bar in een café. Niet voorlezen, maar vertellen, dan komt het echt superintiem die oortjes binnen.”

Je hebt oneindig veel mogelijkheden met podcasts maken. ,,Het is ontzettend leuk om creatief te spelen met geluid. Alles kan.” De spanningsboog is belangrijk, ,,je wil als maker echt een verhaal vertellen, waardoor mensen nieuwsgierig raken naar de afloop.” En ja, daar horen zeker cliffhangers bij, zo als die ook te horen zijn in zijn Anoniem Intiem, waarin hij afwisselend bij de mannen thuis (lurkend) aan de koffie zit, met de Friese staande klok tikkend op de achtergrond, en over ‘t Ginkelse Zand loopt, met de vogeltjes fluitend in de bomen.

Hip

De podcast is hip geworden, zo stelt hij. ,,Het is iets waarmee je je kunt onderscheiden.” Zelf houdt hij van de crossmediale afwisseling, al is de podcast wel eentje die hij zowel actief als passief steeds meer op waarde schat. ,,Je wordt tegenwoordig bijna overspoeld met filmpjes en livestreams waardoor je snel overprikkeld raakt. De podcast is een heel ander uiterste. De inhoud staat voorop en ik denk dat steeds meer mensen dat gaan waarderen.” Je kunt het vergelijken met boeken. Op zijn eigen nachtkastje prijkt nog steeds een stapel, ,,maar waar mensen vroeger dikwijls met een boek op de bank ploften, lijkt de podcast daar steeds vaker voor in de plaats te komen.”

,,Sinds kort”, antwoordt de voetbalfan tijdens de rust van Ajax-Real Madrid. Hij noemt het ontspannend, ,,en heel chill dat je het echt overal kunt luisteren.” De Ajax Podcast, De Voetbalpodcast en Neutrale Kijkers zijn favoriet, ,,Als je er eenmaal mee begint, wil je niet meer stoppen. Het werkt nogal verslavend, maar zonder dat je er vierkante ogen van krijgt.” 

Het podcast platform

Ze maken ze, ze luisteren ze, ze bundelen ze, ze maken ze winstgevend. Anne Janssens is een van de founding fathers van Dag en Nacht Media dat hij samen met Tim de Gier twee jaar geleden lanceerde en waar zeer diverse podcasts op staan. Voor techlovers (Met Nerds om Tafel) tot suspensiezoekers (Holleeder: De Willem Podcast) tot échte mensen (Echt Gebeurd).

Dag en Nacht vormt een platform, waarop podcasts elkaar versterken, ,,in de een wordt verwezen naar de ander en vice versa.” De overkoepelende factor is dat ze voor alle podcasts de sales doen. Het was even zoeken naar een goed verdienmodel, maar dat hebben ze nu gevonden. Net zoals de podcastst zelf, maken ze ook de reclames persoonlijk en intiem. Het werkt, ,,mensen spoelen vaak niet eens door.”

Me-times

,,Voetbal op de radio is toch ook veel spannender?” Een treffende metafoor voor waarom je eigenlijk helemaal geen beeld nodig hebt, volgens Janssens. Het liefst luistert hij terwijl hij boodschappen doet, kookt, fietst of hardloopt, ,,ik ben er zelfs meer door gaan sporten.” Voor het slapengaan, wordt ook veel geluisterd, of in de gym, ,,Me-times worden gecreëerd om naar een podcast te luisteren, mensen rijden om zodat ze in de file komen.”

Die inhoudelijke verdieping en dat je het zo lang kunt maken als je wil, vindt hij mooi. Ja, je kunt de podcast zeker zien als tegenbeweging van de snelle, kort en bondige social media generatie. Rustgevend, bijna meditatief, ,,je merkt dat er steeds meer publiek voor is, dat mensen dat vluchtige moe zijn.” Je hebt een heel andere binding met je luisteraars dan dat je gewend bent. In plaats van ‘de zeven duimpjes omhoog of boze reacties onder een bericht’, krijgen zij gewoon kerstkaarten van luisteraars en geboortekaartjes van mensen die naar Ik Ken Iemand Die luisteren, de opvoedpodcast die Janssens -,,mijn tweede is op komst”- samen met Nynke de Jong maakt en waar ze een Dutch Podcast Award voor wonnen. Collega (en goede vriend) De Gier viste overigens net achter het net met zijn wielrenpodcast De Rode Lantaarn. Tja, er kan er maar een de winnaar zijn, knipoogt Janssen en hij laat de prijs zien, een microfoon van kunstige kunststof, ietwat gehavend. Hij aait er bijna liefkozend overheen, ,,ik verdenk Tim ervan dat hij hem per ongeluk heeft laten vallen…”

View this post on Instagram

A post shared by Dag en Nacht Media (@dagennachtmedia)

High-five

De enthousiaste podcastman wordt vaak uitgenodigd als gastspreker bij journalistieke opleidingen en het zal hem niets verbazen als ‘podcasting’ binnenkort een aparte studierichting wordt. Wel zo praktisch, want al lijkt het heel simpel, ,,het is niet alleen op record drukken en een beetje dom lullen, achter elk verhaal zit een script.”

Ze hebben net hun beste maand ooit gehad met 1, 2 miljoen downloads. Hij glundert er van. ,,Eigenlijk is elke nieuwe maand nu weer onze nieuwe beste maand.” Ze begonnen met 25.000, ,,dat is dan telkens weer een echt high-five momentje samen, hoor.”

Een leven zonder podcasts ten slotte? ,,Oh mijn god.” Hij strijkt even in zijn oog, stopt het touwtje van zijn capuchontrui in zijn mond en denkt na. Hij zal dan op zoek moeten naar een nieuwe baan en zijn schermtijd gaat verhonderdvoudigen. Hij spuugt het touwtje weer uit, ,,ondenkbaar gewoon, podcasts are here to stay.”

,,Wat? Een pótkast?” antwoordt de vrouw in de metro.

Nee, nog niet iedereen kent het.

Kwestie van tijd.

Ontdek je podcast

Er zijn intussen meer podcastst dan series en films op IMDB en dat aantal is groeiende. Maar hoe vind je dan net die ene die bij jou past? Hoe zie je door alle podcasts het bos nog? Metro helpt je een handje.

Voor de iPhone-bezitters: onder het paarse podcast-icoontje zit een heel podcastwereld verscholen, evenals onder je Stitcher op je Android. Toets voor de grap eens een letter in en check hoeveel er zijn. Van A (A State of Trance Podcast) tot Z (Zakendoen), van B (Bakkie Bakkie) tot W (Wallstreet Journal).

Ook op Spotify vind je een wereld aan podcasts en duik eens in de (iTunes-)hitlijsten, waar De Brand in het Landhuis nu op nummer 1 staat.

Ook deze websites bieden overzicht: dagennacht.nl, podcastsluisteren.nl en dan heb je ook nog speciale apps, zoals CastBox. De app heeft een overzichtelijke indeling: het vinden van podcasts, abonneren, downloaden en afluisteren werkt goed.

De allerbeste manier om de leukste podcasts te ontdekken? Vraag het aan mensen om je heen. In het koffietentje, op de tribune, in de tram. Of dus als openingszin, oortjes in en áán met die podcast.

Een paar tips

De Eeuw van de Amateur

Niet aan te raden in de stiltecoupé, deze erg grappige podcastserie van Botte Jellema, die hij samen met Ype Driessen en Paulien Cornelisse maakt. Het is een podcast over alles, of ALLES. ALLES over ongemakkelijke openingszinnen bijvoorbeeld, of ALLES over het geluid van vissen in een glazen bokaal.

View this post on Instagram

A post shared by Dag en Nacht Media (@dagennachtmedia)

De Brand in het Landhuis

Als je naar de zesdelige podcast De Brand in het Landhuis van Simon Heijmans luistert, dan word je vanzelf een bingeluisteraar. Met zijn relaxte stem en de gemoedelijke achtergrondgeluiden, neemt hij je mee in het mysterieuze verhaal over grootgrondbezitter Ewald Marggraff die in het Brabantse Vught, waar Heijmans is opgegroeid, om het leven kwam bij een brand. Maar waar zijn toch al zijn schilderijen gebleven, en zijn geld? Feit en fictie lopen al jaren door elkaar in alle verhalen door de wandelgangen, maar Simon houdt het hoofd koel in deze spannende reportersquest.

Anoniem Intiem

De podcast gemaakt door onderzoeksjournalist Maarten Dallinga (zie verhaal) die totaal onbevooroordeeld in het verhaal achter mannenontmoetingsplekken dook. Hij voerde bijzondere gesprekken met drie mannen over hun hoe en waarom achter ’t Ginkelse Zand in Ede, ook wel de seksplek voor mannen.