Erik Jonk Films & series 26 jun 2024, 18:11

Leestijd: 5 minuten

Zo glad als een aal: het werkelijk dramatische seksleven van… de paling

Wie denkt dat een paling vooral dat vette, kronkelige ding is in de slootjes in de buurt, die heeft het mis. We hebben hier namelijk te maken met een mysterieuze wereldreiziger, die zijn of haar wereldreis ook nog eens maakt voor een triest, treurig en fataal seksleven. Echt waar.

Dat blijkt uit Palingdans, een docu-film die vanaf morgen in de bioscoop te zien is. In deze EK-voetbalweken verschijnen niet de allergrootste films op het witte doek, dus Metro koos voor de Filmrecensie van de Week eens voor twee bijzondere onderwerpen.

Vorige week ging het over het organiseren van het eerste meerdaagse popfestival van Europa (Holland Pop in Rotterdam, je weet niet wat je ziet); deze keer is het, jawel, de paling. Een voor ons allemaal zo alledaagse vis, want je kunt hem vangen en hij ligt bij de supermarkt en de visboer. Maar oh, wat weten we weinig van die kleine ‘slang’ met twee oogjes en een bek.

We weten meer over het heelal dan over de paling

Als we de ongeveer vijf kwartier Palingdans mogen geloven, weten we bij wijze van spreken nog meer over het heelal dan over de paling. Regisseur Hans Dortmans probeert de bioscoopganger wat meer bij te brengen over dit ongrijpbare diertje. Dortmans maakte al tal van documentaires, de bekendste is misschien wel Goddelijk Varken, een verhaal over een varken en een slager.

Wat zien we in Palingdans?

Palingdans is een ode aan de paling met nooit eerder vertoonde onderwaterbeelden. Waar het in de film kort gezegd vooral om draait: hoe paren die dieren nou eigenlijk? Dat weet niemand en volgens Palingdans is dit al een onbeantwoorde vraag sinds Aristoles (die filosoof prakiseerde zich een jaartje of 2400 geleden suf).

Deze Metro-filmkijker heeft als kind heus weleens een palinkie uit het water gehengeld. Waarschijnlijk haalde mijn vader dat beetje enge kronkelende geval van het haakje, dat weet ik niet meer. Wat ik wel weet: het zwemt in onze wateren rond en als je hem vangt kun je hem bijvoorbeeld stoven of roken en dan opeten. Lekker hapje hoor, dat zeker.

De seksreis van de paling

Maar zet je schrap. Wat wetenschappers óók weten, sinds ongeveer honderd jaar, is dat de paling om te paren op seksreis gaat. Hij en zij hebben er wat voor over, want de zwemtocht naar het paarwalhalla is (vanuit Nederland) al snel een kilometertje of 6000! Ergens in de buurt van de Bermudadriehoek in de Atlantische oceaan moet het gebeuren. Maar hoe? Niemand weet hoe het palinghatseflatsen gaat. Wordt er gelonkt? Is er nog een tijdje geviezelevozel? Erop en over? Geen idee. De uitdrukking ‘zo glad als een aal’ is er blijkbaar niet voor niets. We hebben nog altijd geen vat op (het seksleven van) de paling.

Wat we wel weten is tragisch, diep diep tragisch. Na de daad en het leggen van eitjes gaan pa en moe paling dood. Dus je zwemt duizenden kilometers voor die ene keer seks in je leven… en legt dan het loodje. De paling weet dat waarschijnlijk niet, anders onderneem je zo’n helse reis niet. En niemand vertelt het meneer en mevrouw paling ook, want geen aal keert na het paren terug om het te verkondigen. In de film zien we ook een 94-jarige palingchef in zijn Japanse keuken. Hij denkt wel dat de paling vanaf z’n geboorte het fatale lot al kent. „Anders zwemmen ze niet de goede kant op.”

Na de dood: larfjes en glasalen

Wat we ook nog over de paling weten: na de dood van de ouders blijven er larfjes over. Die dobberen terug naar onder meer onze wateren. Eenmaal daar aangekomen, zijn het glasalen. En die worden dan weer een paling om vervolgens… dood te gaan of te worden opgegeten door de hongerige mens.

Een grappenmaker zal zeggen: „Als je als paling niet doodgaat bij die ene keer seks, heeft hij een grote kans om te worden gevangen door een visser uit Volendam. En dan komt ie daar in een viskraam te liggen, terwijl de visboer misschien wel Nick & Simon of Jan Smit uit z’n speakers laat schallen. Lekker dan.” De Metro-schrijver heeft overigens wat Volendams bloed, dus ik mag het met een knipoog zeggen.

Paling en van de hak op de tak

Genoeg geknipoog, want Palingdans is best een serieuze film. Eerlijk gezegd springt het nogal van de hak op de tak naar totaal verschillende onderwerpen. De kijker ziet expeditieschip Walter Herwig III met een Oostenrijkse bioloog. Die wil in de Atlantische oceaan palingeitjes vangen en palinglarfjes bestuderen. Bioloog Rick Leemans zien we actief in, natuurlijk, Volendam. Daar probeert laboratorium De Glasaal glasaaltjes te kweken en zo iets te doen aan de palingstand die in gevaar is. Want tja, ze gaan seksend dood of we eten ze op. Dat schiet niet op natuurlijk.

En dan is er nog de Japanse Kenichi Ikeda. Hij is volledig in de ban geraakt van het raadselachtige dier en vindt het ondertussen het lekkerste eten wat hij maar kan bedenken. Ikeda worstelt met zijn geweten: als hij zo dooreet, helpt hij ook mee aan het uitsterven van zijn geliefde paling.

Misschien is het onderwerp van dit artikel, die seksreis, nog wel leuker dan de hele film bij elkaar. Intrigerend blijft het echter wel. Paling zal na het zien van Palingdans nooit meer hetzelfde zijn, als je er vooraf niets vanaf wist. Als jij een hap gaat nemen van dat zielige vermoorde palinkje op een toastje, schiet toch even door je hoofd dat deze vis de enige keer seks in zijn of haar leven heeft gemist.

Beoordeling uit 5: 2,5

Noot: interessant, maar of het nou goeie kost voor de bioscoop of een filmhuis is? Lekker op tv op NPO 2 uitzenden, zou ik zeggen. Daar past Palingdans prima.

Metro’s Filmrecensie van de Week lees je op woensdagavond. Op donderdag verschijnen nieuwe titels meestal in de Nederlandse bioscopen (zoals Palingdans), soms op woensdag. Verslaggever Erik Jonk kiest de films uit. Volgende week wél een echte bioscoopfilm, The Bikeriders over een motorclub eind jaren zestig. Motorclubs hebben tegenwoordig een bijzonder slechte naam, maar was dat in vroeger tijden ook al niet zo?

De Mooiste Dag: Katja Schuurman, een crash en een slachtoffer dat niets van haar wil weten

DI-RECT gaat met jubileum voor groots in De Kuip: ‘Van kroeg naar stadion, het is wél wat’

Reacties