Erik Jonk Films & series 27 sep 2023, 18:14

Leestijd: 5 minuten

Sweet Dreams: au, wat waren ‘we’ vreselijke eikels tijdens het koloniale tijdperk

Dit klinkt vast als een inkoppertje, maar wat wáren we een stelletje eikels tijdens het koloniale tijdperk. Dat blijft in elk geval hangen als je het Nederlandse filmdrama Sweet Dreams – hebt gezien. Brrr.

Sweet Dreams ging vrijdag in première tijdens het Nederlands Filmfestival. Er gloort succes, al moet je dat qua aantal bezoekers altijd maar afwachten. Sweet Dreams sleepte namelijk al acht Gouden Kalf-nominaties in de wacht, onder meer voor Beste Film, Beste Regie en Beste Hoofdrol. En het is ook nog eens de Nederlandse inzending voor de Amerikaanse Oscars.

Tja, dan gaan we natuurlijk kijken voor Metro‘s Filmrecensie van de Week. Sweet Dreams draait vanaf morgen in de bioscoop en is de tweede film van regisseur Ena Sendijarevic. Zij is een Bosnisch-Nederlandse filmmaker.

Sweet Dreams aan het einde van het koloniale tijdperk

Sweet Dreams speelt zich rond het jaar 1900 af op een afgelegen fictieve suikerplantage met suikerfabriek in Nederlands-Indië. Nederlandse kolonisten als Jan (Hans Dagelet) zijn er aan de macht, maar die situatie is langzaam het verschuiven. We kunnen spreken van de nadagen van het koloniale tijdperk.

Als Jan in het begin van Sweet Dreams dood neervalt voor de ogen van zijn vrouw Agathe (Renée Soutendijk), blijkt zijn testament een totale verrassing te hebben. Hun vervreemde zoon Cornelis (Florian Myjer) en zijn hoogzwangere vrouw Josefien (Lisa Zweerman) komen vanuit Nederland om het familiebedrijf, waarvan de uitgebuite werknemers staken, over te nemen.

In gemeenschap

Jan heeft echter nog een zoon, Karel, met zijn concubine Siti (Hayati Azis). Dat woord concubine moest de Metro-verslaggever even opzoeken, maar dat is een ‘vrouw die buiten de huwelijkse staat in gemeenschap met een man leeft’. Letterlijk en figuurlijk in dit geval, zullen we maar zeggen. Karel krijgt zowel de plantage, de fabriek als het grote woonhuis. Er ontstaat een soort kat-en-muis-spel, terwijl de Indonesische arbeiders ook nog eens in opstand komen.

Plaatsvervangende schaamte om Sweet Dreams

Nogmaals, wat waren ‘we’ een eikels als kolonisten. Dat blijkt in Sweet Dreams meteen met het gedrag tegen Indiërs die een afgeknalde tijger moeten tillen. Plaatsvervangende schaamte is alles wat past. Maar goed dat het weer even aan onze ogen voorbij komt.

De Nederlanders in verre oorden vonden hun gedrag destijds waarschijnlijk ‘volstrekt logisch’ en ‘gerechtvaardigd’. Die vonden, het klinkt in Sweet Dreams echt, „dat ze als ras de beesten hadden getemd”.

Botsingen tussen generaties

Gelukkig is er een tegenhanger, die er in die tijd ook daadwerkelijk moet zijn geweest. Cornelis en Josefien uit Nederland zijn moderne Europeanen, zij vinden het leven op de plantages een achterlijk systeem. Botsingen tussen generaties, die zijn natuurlijk van alle tijden. Net als discussies over ‘nieuwe dingen’.

Geinig is namelijk een conversatie tussen de deftige dames over een telefoongesprek dat is gevoerd, een wonder in die tijd. De één vindt het een zegen, de anders iets wat vooral laat zien „dat je ver van elkaar verwijderd bent”. Dat moet je niet willen. Het is net alsof je de pittige discussies bij de intrede van de mobiele telefoon hoort.

Dames stelen de show

Het mag gezegd: wat Metro betreft stelen de vrouwen in Sweet Dreams de show. De ijskoude Agathe is een nogal vreemde vogel, maar – met respect – good old Renée Soutendijk (66) zet haar prachtig neer. Zo’n Gouden Kalf begrijpen we meteen. Neem alleen de briljante sterfscène van Jan, waarbij Soutendijk schitterend speelt zonder ook maar één woord te zeggen.

Ook Hayati Azis (1997) is werkelijk uitstekend. Deze dame van West Java is een gerenommeerd model, maar acteren? Sweet Dreams is haar debuut… Knap. Daarnaast willen we Lisa Zweerman als de hoogzwangere Josefien noemen. Zij kan iets met haar ogen, wat zich moeilijk laat beschrijven. Metro zag het al in de film Costa!! Costa!!?, horen we je denken. Ja, iets heel anders. Maar Zweerman maakte daarin dankbaar gebruik van het gekste personage uit de film dat haar werd toebedeeld.

Shout out ook naar de grime van ook al good old Peter Faber als pastoor en notaris. Faber is goed, maar zijn baard en kapsel net zozeer.

Hoog van de toren blazen over Sweet Dreams

Met het acteerwerk in Sweet Dreams zit het dus wel snor, maar verder? Eerlijk gezegd wordt er door de makers een beetje hoog van de toren geblazen. Regisseur Ena Sendijarevic spreekt van ‘een gruwelijk sprookje’, waarbij ‘meedogenloze satire wordt gecombineerd met uitbundige esthetiek’. Hoor je bioscoopanger Pieter of Gerrit met z’n popcorn die conclusie al trekken? „Nou Linda, dit was wel even een sterk staaltje combineren van meedogenloze satire en uitbundige esthetiek hè?”. Hou op…

Sendijarevic wilde Sweet Dreams ook ‘naar het nu brengen’ en ‘geen conventionele periodefilm met realiteit én magische, bij vlagen surrealistische fictie’ maken. Dat klinkt leuk tijdens urenlange brainstormsessies, maar de filmliefhebber komt gewoon ruim anderhalf uur naar je film kijken.

Traaaaaaaaag en goed

En die ziet gewoon een best goede film (we blijven niet zeuren). Sweet Dreams is traaaaaaaaaaaaaaag, maar blijft wel intrigeren. En van de Gouden Kalf-nominaties worden er vast een paar in een echte prijs omgezet.

Toch ben ik een beetje bang dat we hier te maken hebben met een echte prijzenpakker, waarbij het grote publiek het laat afweten. Dat gun je deze filmmaker en acteurs niet. Daarvoor is Sweet Dreams ondanks een wat warrig en wazig einde te goed. En toch… vrees, vrees, maar alles gegund.

Beoordeling uit 5: 3,5

Metro’s Filmrecensie de Week lees je elke woensdag rond 18.00 uur. Op donderdag verschijnen nieuwe titels altijd in de Nederlandse bioscopen (zoals Sweet Dreams), soms op woensdag. Verslaggever Erik Jonk kiest er wekelijks eentje uit. Volgende week: we hebben even een halve eeuw op een vervolg van een van de succesvolste films aller tijden moeten wachten, maaf hij is er: The Exorcist: Believer.

Happy Single: wat als de ware opeens voor je staat, terwijl je nooit ‘aan blijvertjes doet’?

Reacties