Erik Jonk Films & series 18 mei 2022, 18:01

Leestijd: 4 minuten

Filmrecensie Operation Mincemeat: grootste fake news-operatie ooit… en dat in 1943

Je pleurt even wat op Twitter of Facebook. Stelt dat je ‘zelf op internet onderzoek hebt gedaan’ (hahaha) en hup, nepnieuwtje is de wereld in. Bij wijze van spreken. Hoe deed je dat vroeger eigenlijk? En bestond fake news eigenlijk in het verleden, zonder dat internet? Operation Mincemeat bewijst van wel. Als film, maar ook letterlijk. De meest briljante maar ook meest gewaagde desinformatiestrategie ten opzichte van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog is haast onwaarschijnlijk, maar waargebeurd.

Operation Mincemeat draait vanaf morgen in de Nederlandse bioscopen en is Metro‘s Filmrecensie van de Week. Mooi verhaal, prachtige cast (Colin Firth, Matthew Macfadyen).

Grote operatie Operation Mincemeat

Operation Mincemeat (gehakt) was en gaat over een operatie van de geallieerden op Sicilië. Het is 1943 als de Britten en anderen zich vastbesloten willen ontworstelen aan Adolf Hitlers ijzeren greep. Vastbesloten, maar eerlijk gezegd stonden zij tegelijkertijd ook voor een haast onmogelijke opgave. Je kunt het Italiaanse eiland vol Duitsers met een enorme invasiemacht bestormen (‘zo’n 100.000 man!’), maar hoeveel eigen levens verspil je met zo’n bloedbad?

Geen internet, dus dan maar een lijk ingezet

De Britten bedenken ‘wat’. En dat wat wordt iets enorms. Twee speciale inlichtingenofficieren, Ewen Montagu (Colin Firth) en Charles Cholmondeley (Matthew Macfayden), krijgen de opdracht de fake news-strategie te verzinnen die de Tweede Wereldoorlog op z’n kop gaat zetten. Een wel heel onwaarschijnlijke geheim agent wordt ingezet: een dode man. Gekozen op basis van ‘een rondje mortuarium’. Een lijk dat vanuit een onderzeeër voor de Spaanse kust moet worden gedumpt, met een tas met informatie over de Griekse bestorming die nooit zal gebeuren. De brief moet Adolf Hitler in Berlijn bereiken en die toch zeer scherpe en wantrouwige kerel moet er nog in trappen ook.

De inzet van de Britten: ‘Zo’n goed plan bedenken dat we er zelf in gaan geloven.’

Naam lijk was tot 1997 onbekend

Hoe dat allemaal verloopt, daar zal Metro niet over uitweiden. Maar zo’n lijk… je moet het maar verzinnen (en uitvoeren). De verslaggever kende het verhaal niet, maar het zorgde wel voor twee uurtjes op het puntje van de bioscoopstoel. Niet om de acties, ondanks het onderwerp oorlog zijn die er amper. Maar om dat intrigerende. De fake news-verspreiders van nu hebben het, hoewel zij ook sneller onderuit kunnen worden gehaald, eigenlijk maar makkelijk.

Voor deze film Operation Mincemeat is de zus van het lijk erbij verzonnen. Zij vindt het idee dat haar broer, een zwerver maar na zijn dood straks een held, voor de operatie wordt gebruikt eerst bespottelijk. In werkelijkheid bleef het lijk tot 1997 een grote onbekende. In dat jaar heeft hij op zijn graf in Spanje toch zijn naam op de steen gekregen.

Naast de oorlog met beschietingen en doden, was er ook een ‘verborgen oorlog’, leren we van Operation Mincemeat. Een oorlog die zich afspeelde in grijstinten, in een spiegelpaleis waar leugens regeerden. Prachtig omschreven en in de huidige tijd simpelweg ‘nepnieuws’ genoemd. In de nacht van 10 juli 1943 kwamen die twee oorlogen samen.

En dat met een lijk voor wie een heel levensverhaal moest worden bedacht, waarbij letterlijk elk bedenksel moest kloppen. En waarbij dat lichaam, eenmaal gevonden in Spanje, ‘liggend in een ezelskar voor een vrije wereld moest zorgen’. Na die paar uurtjes bioscoop geloof je het eigenlijk nog steeds niets. Al blijft ook hangen dat de grote Winston Churchill toch echt met dit gekke maar uiteindelijk succesvolle plan akkoord ging. En die zelfs meedacht, over bijvoorbeeld de inkt op de brief. „Als de inkt er nou afspoelt?”, vroeg de toenmalige premier. „Er wordt watervaste inkt gebruikt”, kreeg hij als antwoord. Churchill weer: „Alleen iemand die van plan is te gaan verdrinken, gebruikt watervaste inkt.” Fascinerend allemaal.

Meer weten over toekomstige Warner Bros-films als Elvis en Barbie? Kijk dan hier.

Beoordeling uit 5: 4. 

Metro’s filmrecensie van de week lees je elke woensdag om 18.00 uur. Op donderdag verschijnen nieuwe titels altijd in de Nederlandse bioscopen, zoals Operation Mincemeat, soms ook op woensdag. Verslaggever Erik Jonk kiest er wekelijks eentje uit. Volgende week: Top Gun: Maverick.

Filmrecensie Foodies: dikke duim voor gezond eten, maar storend is dat nooit