Erik Jonk Entertainment 11 sep 2024, 13:02

Leestijd: 6 minuten

Geldt Metro’s ‘5 sterren en een plus’ nog altijd voor de vernieuwde Soldaat van Oranje?

Eén recensie over twee keer dezelfde voorstelling? Dat doe je normaal gesproken natuurlijk niet. Tenzij je het over de Soldaat van Oranje, de succesvolste musical in ons land ooit, hebt. Die is na veertien (!) jaar afgestoft en vernieuwd. Metro was benieuwd: geldt de ‘5 sterren en een plus’ die in 2010 eenmalig werd uitgedeeld nog altijd?

De Metro-recensist van toen ging daarom opnieuw naar ‘de première’ van Soldaat van Oranje, het verhaal over verzetsstrijder Erik Hazelhoff Roelfzema, de studenten van Leiden, de ‘gevluchte’ koningin Wilhelmina en de Engelandvaarders in het bijzonder. Dresscode ‘gala’ gold destijds, toen koningin Beatrix in de zaal zat. Nu was dat ‘feestelijk’, zonder prinses Beatrix, maar met mr. Pieter van Vollenhoven en zijn zoon prins Pieter-Christiaan als aandachtige toeschouwers. En oh ja, de blonde manen van Hans Klok wapperden ook door de foyer van de Theaterhangaar op voormalige vliegbasis Valkenburg bij Katwijk.

Soldaat van Oranje bij de start van Mark Rutte als premier

De eerste première was op 30 oktober 2010, kun je nagaan. De voetballers van Oranje hadden in Zuid-Afrika net de WK-finale verloren van Spanje. Mark Rutte was twee weken eerder premier van Nederland geworden. Het is zo lang geleden dat de ‘5 sterren en een plus’-recensie van Metro niet eens online verscheen, maar alleen in de papieren krant (over de geschiedenis daarvan schreven we eerder dit jaar een verhaal).

Hier zie je de trailer van veertien jaar geleden:

Soms geeft Metro 5 sterren voor een theatersvoorstelling, een film of een tv-programma in de rubriek Blik op de Buis. Dat betekent ‘geweldig gemaakt, dit verdient een groot publiek want het is een plaatje, bijzonder, een schitterend verhaal of wat dan ook’. Soms pakt dat heel anders uit en gaan veel minder mensen kijken dan verwacht. Maar na stomende recensies (Metro was lang niet de enige) barstte de mond tot mond-reclame over deze show los. Soldaat van Oranje gaat inmiddels op weg naar de 4 miljoen bezoekers en twee jaar geleden werd de 3000ste voorstelling gespeeld en gevierd. Dat aantal wordt aangegeven met krijtstreepjes op de achterkant van het imposante decor.

Waarom de plus voor Soldaat van Oranje?

Dat decor en de tribune zorgden voor Metro‘s plus. Het publiek draait langs de scènes. Dat was nog niet eerder vertoond en is tot op de dag van vandaag een extra theaterbeleving. Niet voor niets zijn er veel bezoekers die nog eens naar Soldaat van Oranje gaan kijken. Producent Robin de Levita vertelde ooit dat hij dit in een mini-situatie ergens in Oost-Europa had gezien en dat vertaalde naar Soldaat van Oranje voor 1100 toeschouwers. Hoe zo’n toevallig ‘iets’ kan uitpakken.

Enkele jaren klonk in reclamespotjes op radio en tv de tekst ‘Metro, 5 sterren en een plus‘ met de stem van acteur Frederik Brom. Ook die was er bij de première van 2024 gewoon weer bij.

Toch ging deze recensist in 2010 met vraagtekens naar de voorstelling. De baas van het spul, Fred Boot had ik al in vroeg stadium leren kennen en ergens dacht ik ‘de man is gek’. Hoe mooi Soldaat van Oranje misschien ook zou zijn, de locatie op die vliegbasis leek zo ongelukkig. Hoeveel mensen zouden daar naartoe gaan, als het ov bijvoorbeeld niet meer dan een pendelbus vanaf station Leiden biedt? De rest is geschiedenis. Ik kopte ‘5 sterren en een plus’ in de krant. Fred Boot werd acht jaar later benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Hij schonk Nederland, samen met de productie en een lange lijst aan acteurs, de meest succesvolle en langstlopende theatervoorstelling ooit.

Nog altijd parkeren op de start- en landingsbaan

Nu is er na veertien jaar een nieuwe versie van Soldaat van Oranje. Veel is hetzelfde gebleven en waarom ook niet: je auto parkeren op de start- en landingsbaan van het vliegveld bijvoorbeeld, een leuke ervaring. En die mooie hangaar-foyer met ook een tentoonstelling heeft de tand des tijds doorstaan. Natuurlijk draait het publiek nog altijd langs de scènes en de beste musicalsongs uit de show zijn gebleven. Twee liedjes zijn nieuw, waaronder een sterk nummer van de naar de Duitsers overgelopen Anton, schreeuwend met Mein Kampf in zijn hand. Dat is een goede toevoeging, net als dat de enorme projecties op het scherm hier en daar nog beter zijn dan voorheen. De teksten van de acteurs zijn wat aangepast, waarmee sommige rollen volgens de makers zijn uitgediept.

Eerlijk gezegd is dat voor de productie en de acteurs bij elkaar opgeteld heel wat, maar de gemiddelde musicalbezoeker zal er niet zoveel van merken. Zeker mensen die nog nooit eerder naar Soldaat van Oranje zijn geweest. Die zien gewoon een dijk van een voorstelling en hebben geen idee. In een persbericht wordt een bezoeker van de tweede première opgevoerd met de tekst ‘je voelde de worstelingen van de personages als nooit tevoren’. Wie zegt zoiets? Het feit dat de bezoeker geen naam heeft, doet vermoeden dat de quote in het persbericht vooraf was bedacht en allang klaarstond, nog voordat de vernieuwde Soldaat van Oranje moest beginnen.

Concurrentie voor Soldaat van Oranje

Dit moment lijkt gewoon handig gepland omdat over anderhalve week een ander spektakel, 40-45 de Musical, in Barneveld in première gaat. Daar is niks mis mee overigens. Wel maakte één van de schrijvers van Soldaat van Oranje, Edwin de Vries die geweldig werk met het musicalverhaal heeft afgeleverd, een uitglijder. Tegenover Shownieuws zei hij: „Die musical is gemaakt in België en die heeft natuurlijk heel erg veel geleend van Soldaat van Oranje. Dat mogen ze in België doen, maar als je dat dan in Nederland gaat doen, dan denk ik nou… oké, doe het, maar we zien wel.” Op de opmerking ‘niet chique dan als ik u zo begrijp?’ van de Shownieuws-verslaggever: „Jatten is nooit chique.”

40-40 de Musical is ook een succesnummer van Gert Verhulst / Studio 100 en trok in Vlaanderen ongeveer 800.000 toeschouwers. Het verhaal is nu vertaald naar een situatie met broers in Rotterdam en waar Soldaat van Oranje ronddraait, heeft ‘40-45‘ schuivende tribunes. Tja, die voorstelling gaat ook over keuzes maken in de Tweede Wereldoorlog, maar omdat nu jatten te noemen… daar is het onderwerp veel te gevoelig voor. Misschien baalt De Vries inmiddels wel van zijn opmerking, maar door internet zal het nog lang te vinden zijn.

Het antwoord…

Het is ook moeilijkdoenerij. De Vries’ Soldaat van Oranje nieuwe stijl is harstikke goed geslaagd. Het is te hopen dat Nederland de voorstelling nog lang kan zien en dat 40-45 de Musical er naast kan bestaan. Het antwoord op de vraag is namelijk: natuurlijk blijft de ‘5 sterren en een plus’ overeind. Ons land mag blij zijn met mensen die zulke mooie dingen maken en dat geldt na veertien jaar nog net zo zeer.

Meer informatie over Soldaat van Oranje vind je hier.

Pijn in de buik van film over toeslagenaffaire: ‘Gewoon dieper graven, dan vind je wel wat’

Twitter snapt het nooit, maar: Soldaat van Oranje lijkt na 12,5 jaar ‘gewoon’ en is dat allesbehalve

Reacties