Erik Jonk Entertainment 30 sep 2023, 18:02

Leestijd: 7 minuten

Met De Tocht is er ein-de-lijk weer een Elfstedentocht, Nandi van Beurden over schaatsen op kunstijs in een musical

„It sil heve.” Met die legendarische Friese woorden maakte Nederland zich in 1985 eindelijk weer op voor een Elfstedentocht. In 1986 en 1997 werd ‘de tocht der tochten’ weer verreden. Daarna bleef het stil, tot nu. ‘It sil heve’ klinkt morgen weer, maar dan als ‘it sil wèse’, in het theater bij de op voorhand bijzondere musical De Tocht.

Metro nam onlangs een kijkje bij de opening van het voor De Tocht speciaal uit de grond gestampte theater. En vroeg aan hoofdrolspeelster Nandi van Beurden hoe zij in hemelsnaam leerde schaatsen voor deze voorstelling over de 200 kilometer lange barre tocht. Want geschaatst wordt er, volop! Met het 1400-koppige publiek als toeschouwers van diezelfde Elfstedentocht die je krijgt voorgeschoteld. Je kunt het schouwspel in Leeuwarden een beetje vergelijken met Soldaat van Oranje.

Het verhaal van De Tocht

Bij de feestelijke première van De Tocht zien talloze bekende Nederlanders en Friezen (als we dat zo mogen zeggen) morgenmiddag het verhaal van vijf vroegere schaatsvrienden die elkaar uit het oog zijn verloren. Onder meer de laatste Elfstedenwinnaar Henk Angenent zit in de zaal. De maatjes van weleer en andere hoofdrollen worden gespeeld (en geschaatst) door Nandi van Beurden, Wolter Weulink, Theo Martijn Wever, Boy Ooteman, Jolijn Henneman, Maike Boerdam en Thijs Meester. Sommige van de vrienden wonen al lang niet meer in Friesland. Maar ja, dan komt het ‘It sil heve’-bericht: de Elfstedentocht gaat door.

Ooit beloofden die vrienden elkaar: „Wat er ook gebeurt, als de Elfstedentocht komt, dan gaan we die samen schaatsen.” Alleen: de vriendschap is niet meer hecht, er zijn verschillende gedoetjes en veel lastigere zaken onder elkaar. Toch gaan ze voor de heroïsche tocht, waarin afzien, passie, verbroedering en keuzes maken aan bod komen. Vallen en opstaan, samen en alleen: daar gaat het in De Tocht om. En dat allemaal in een, zo is de toekomstige kijkers beloofd, „ijzingwekkend mooi decor van de Friese elf steden”.

Musicalminnend Nederland is behoorlijk benieuwd, zo blijkt. Afgelopen week stond de teller van het aantal verkochte kaartjes op 85.000.

Theater De Tocht is een wonder

Terug naar de opening van het theater, het Friso Theater geheten, kort voor de try out-voorstellingen van De Tocht begonnen. Dat mag in meerdere opzichten een wonder genoemd worden. Ten eerste omdat we hier te maken hebben met een gebouw waarin een 360 graden draaiende ijsvloer van 2000 vierkante meter is gebouwd. Een ijsvloer die als een lopende band onder de schaatsende acteurs zal draaien.

Het Friso Theater is vooral een wonder omdat er minder dan een half jaar geleden nog geen heipaal in de grond zat. Zakelijk directeur van De Tocht Hans Staal: „Vijf jaar geleden was het nog een droom en vijf maanden geleden stond hier nog niets.” Dit had ook alles met corona te maken trouwens. Metro bezocht een eerdere presentatie. Het artikel dat daarover geschreven werd, werd op 10 maart 2020 gepubliceerd. Kort daarop stond Nederland stil, zo ook musical De Tocht, waarvan de premièredatum meerdere keren moest worden verschoven.

Maar het theater staat er nu. Het pand werd niet met het doorknippen van een lintje geopend, maar natuurlijk met een startschot, een dweilorkest en schaatsende castleden. Hieronder zie je enkele beelden:

Buma benieuwd naar De Tocht

Wie het nieuwe pronkstuk van Leeuwarden binnenstapt, ziet dat het niet alleen om de voorstelling De Tocht gaat. Je ziet een restaurant waarin stamppotten worden geserveerd. In een ijscel kunnen bezoekers de kou en de wind ervaren.

Burgemeester Sybrand Buma van Leeuwarden is een trots man, als hij dat allemaal op een rij zet. Zelf schaatste de politicus de Elfstedentocht van 1986 en vooral de euforie bij de passage van Dokkum is hem bijgebleven. „Ik ben benieuwd hoe dat in De Tocht zit.” Buma is blij met het spektakel in zijn stad: „Als gemeente zijn wij heus weleens lastig, maar voor Leeuwarden en heel Friesland is dit iets groots. Friesland kan eigenlijk veel meer dan wijzelf soms denken.”

Slecht voor het klimaat?

Mocht je denken: zo’n enorme bak ijs in een theater, da’s toch allesbehalve goed in tijden van klimaatdiscussies? De producent spreekt dat tegen, bij monde van productioneel directeur Lisette Bokma: „De kou van de ijsvloer wordt gerecycled tot warmte in de zaal. Dit theater is energie-zelfvoorzienend.” Bovendien is het gebouw grotendeeld neergezet  van herbruikbare materialen, voor als De Tocht ooit stopt.

Bekend gezicht Nandi van Beurden

Voor de acteurs van De Tocht is het Friso Theater voorlopig hun tweede thuis. Een thuis waarvoor zij moesten leren schaatsen, ga d’r maar aan staan. Eén van de bekendere hoofdrolspelers is Nandi van Beurden, in 2021 nog winnares van de tv-zoektocht Op Zoek Naar Maria voor de musical The Sound of Music.

Er zijn meerdere geboren Brabanders in De Tocht te zien, waaronder Nandi van Beurden. „We zijn blijkbaar aangestoken door een schaatsvirus. Bij de laatste Elfstedentocht was ik 6, dat heb ik als Brabantse dus niet zo meegekregen.”

Erben Wennemars

„Wat ik me vooral herinner is ieder jaar dat het kwik onder nul dreigt te zakken, Erben Wennemars aan een talkshowtafel zit. En dat hij heel Nederland weer enthousiast maakt voor het Elfstedentochtgevoel. Het gegeven van het samen die tocht, dat natuurwonder, weer willen beleven, is zó sterk. Zelfs al heb je ‘m zelf nooit gezien of gereden, wakkert dat zoveel vuur aan. Dat vind ik de kracht van de Friezen, ze maken iets mogelijk wat eigenlijk helemaal niet kan.”

Op ijs in De Tocht

Deze populaire musicalactrice, tegenwoordig Amsterdamse, had nooit kunnen bedenken dat zij op schaatsen in een voorstelling zou staan. „Nee joh! Ik was al blij dat ik prachtige rollen mag spelen. Niemand had me verteld dat dat ook een keer op ijs zou zijn.”

Van Beurden trainde het schaatsen op de Jaap Edenbaan in de hoofdstad. „Ik vond het magisch, een fenomeen in zo’n drukke stad waar iedereen zo individualistisch is. Daar gaat iedereen vrolijk heen, laat gewoon z’n tas langs de kant staan, geen gedoe met spullen en iedereen vraagt aan elkaar of het gaat en of je ergens voor traint. Schaatsen is een individuele sport, maar toch ook iets van heel erg samen. Volgens mij ga ik het blijven doen.”

Ireen Wüst

„Het was pittig omdat ik tegelijkertijd ook toerde met een voorstelling, maar het was een waanzinnige ervaring. Later gingen we voor het echte voorwerk trainen in Utrecht. Ik had in mijn leven al wel wat geschaatst, maar terugkomend op de Brabanders: bij de meesten – Ireen Wüst daargelaten – zit het schaatsen niet echt in het bloed. Ik kom zelf uit Tilburg en daar gaat het bij ijssporten vooral om ijshockey.”

Regelneef van De Tocht

Nandi van Beurden speelt in De Tocht Annet, een soort van regelneef van de vriendengroep. „Zij heeft gezorgd dat ze weer bij elkaar komen, ondanks clashes en familieruzies. Het feit dat er een Elfstedentocht komt, zorgt er wel voor dat mensen terugkomen naar Friesland om hem te rijden, maar Annet moet voor elkaar krijgen dat ze dat echt met z’n vijven gaan doen. En zij heeft daar zo haar redenen voor…”

Wat Van Beurden betreft kan De Tocht, inclusief misschien een weekendje Leeuwarden voor de bezoekers, een mooi succes worden. Denk aan het eerdergenoemde Soldaat van Oranje, dat al bijna dertien jaar eigenlijk op een onmogelijke plek bij Katwijk wordt gespeeld. „Je hoort weleens ‘het is helemaal in Friesland’, maar dat is een Randstad-gedachte. Ik heb Dagboek van een Herdershond in Maastricht gespeeld, toen kwamen de mensen ook van heinde en verre. Als liefhebbers iets unieks willen meemaken, dan stap je daarvoor in de auto.”

Op en neer

Dat laatste zal zij zelf niet gaan doen. Niet dat Nandi van Beurden Amsterdam voor Leeuwarden gaan inruilen, maar zij pendelt met anderen in een bus heen en weer. Behalve in de weekenden, als er meer dan twee voorstellingen worden gespeeld. Dan is Leeuwarden even ‘thuis’.

Wil je meer over De Tocht weten? Kijk dan hier. De voorstelling heeft geen einddatum.

Sweet Dreams: au, wat waren ‘we’ vreselijke eikels tijdens het koloniale tijdperk

Reacties