Erik Jonk Entertainment 20 jul 2023, 09:20

Leestijd: 8 minuten

Waarom de Zwarte Cross zo populair is: ‘Gelukkige elite van de verhevenen door de hemelpoort’

De Zwarte Cross gaat vanaf vandaag met de 25ste editie (van harte!) een zonnige en vooral al heel lang uitverkochte editie tegemoet. Waarom is dat festival toch zo rete-populair, terwijl men er vooral in de Randstad – zonder kennis – nog regelmatig de neus voor ophaalt? De meest simpele verklaring: alles is leuk, alles is grappig en de beetje gekke mix qua aanbod vind je nergens anders. Een kleine ode aan het grootste festival van Nederland, die meer dan terecht is.

Deze Metro-verslaggever liep meerdere jaren (nuchter!), zoals in 2015, banjerend over de camping waarbij een goudvis in een kom werd gespot, van begin tot het eind rond en denkt het gevoel van de Zwarte Cross inmiddels te begrijpen. Toch geldt als zo vaak: je moet er een keer geweest zijn om te kunnen oordelen. Je daar aan houden, daar zijn veel Nederlanders helaas niet zo goed in. Zij roepen nog steeds ‘ah Zwarte Cross, wat zuipende boeren in een weiland die door de modder rollen’.

Zijn er flink drinkende plattelandsjongeren? Uiteraard, vier dagen lang. Maar zij niet alleen, integendeel. Jong en oud is aanwezig. Hele gezinnen lopen vrolijk rond, waarbij de kinderen zonder zorgen in kinderweide Het Blagenparadijs worden gedropt. Maar zuipen en een beetje door de modder rollen? We hebben het hier over het grootste en meest uitgebreide festival van Nederland. Met Feestfabriek Alles Komt Goed B.V. als organisator, een onderneming onder leiding van Bennie Jolinks zoon Gijs Jolink en met meer dan twintig fulltime werknemers.

Zwarte Cross, nooit een kaart voor te krijgen

Zo medio november slaan de ticket-servers op tilt, want dan begint de voorverkoop van de Zwarte Cross. Hoe populair het festival is blijkt al langer: die voorverkoop duurt namelijk doorgaans nog geen dag, of zelfs geen halve. En dan weet de organisatie al: er melden zich verspreid over 20 tot en met 23 juli 2023 ruim 220.000 mensen aan de ‘hemelpoort’. Want omdat op de Zwarte Cross alles altijd anders is, heet de entree geen ‘ingang’ natuurlijk. Hemelpoort, waar volgens de laatste nieuwsbrief van gisteren slechts ‘de gelukkige elite van verhevenen’ zullen passeren, klinkt echt veel beter.

Op Ticketswap zochten gisteren nog 24.820 mensen naar een felbegeerd Zwarte Cross-ticket. Bijzonder, als je bijvoorbeeld dit jaar zag dat Pinkpop en Bospop niet uitverkocht raakten. De afgelopen weken was het aanbod aan kaartjes – van dag- tot weekendtickets – telkens nul. Kwam er al eens een kaart vrij, dan zorgde Ticketswap voor lotingen waaraan regelmatig 1700 mensen deelnamen. Nu, net voor het festival, worden er zowaar wat weekendkaarten en tickets voor vrijdag aangeboden. Maar over het algemeen geldt: klaarzitten in het najaar, want voor je het weet is de boel weer uitverkocht. Dat geldt overigens ook voor de enkele tienduizenden campingplekken op het terrein zelf (deze kampeerders zijn al op donderdag op de Zwarte Cross met een kleinschalig programma welkom). En net zo zeer voor deelname aan de verschillende cross-categorieën.

Zo’n aanbod zag je op een festival nog nooit

Wie die hemelpoort als verhevene eenmaal betreden heeft en dat voor het eerst doet, zal niet weten wat hij of zij of hen aantreft. Voor één dagje Zwarte Cross kom je ogen en oren te kort. Op een rij: meer dan dertig podia met artiesten, van muziek tot theater (in die laatste categorie zijn jaarlijks meer dan 1000 theaterartiesten actief). Stunters uit binnen- en buitenland verrichten op fietsen, motoren en waarop dan ook, duizelingwekkende capriolen. Op de crossbaan zie je drie dagen lang eh.. gecross. Dat kan een heat van kinderen op een brommertje zijn, tot de gekst uitgedoste ronkende machines waaraan vriendengroepen een jaar lang hebben gewerkt.

De boel wordt afgemaakt met een grote markt, kermisattracties, kinderweide Het Blagenparadijs en een stadsplein (vroeger een kroegstraat). Op het plein vinden Zwarte Cross-gangers onder meer gaycafé De Kast, een Sneakers flagshipstore, oosters Eethuis Wa Haj Wa Woj en een Nozem Tattooshop. Zonder ronkende motoren is de Zwarte Cross misschien nog het meest te vergelijken met Sziget in Budapest (waar Metro ooit aanschoof bij Naaz).

En oh ja, dan heb je ook nog zoiets als een kerkdienst op de zondagochtend met altijd een verrassende voorganger. De preker deze keer: Marcel van Roosmalen. Dit alles wordt uit de grond gestampt in een gebied van 160 hectare bij het Achterhoekse dorp Lichtenvoorde (je stappenteller draait overuren).

Marcel van Roosmalen leidt de oecumenische kerkdienst in de Megatent op zondagochtend!https://t.co/pZPCtQ3yya pic.twitter.com/BlET9Bb1hC

— Zwarte Cross (@zwartecross) July 18, 2023

Nee, Metallica ga je op de Zwarte Cross niet zien

Ooit besloot Feestfabriek Alles Komt Goed dat acts ter grootte van bijvoorbeeld Metallica of AC/DC nooit naar Lichtenvoorde worden gehaald. Qua omvang van het festival kan dat gemakkelijk – en ook financieel zal dat wel lukken – maar men vindt het ‘gewoon’ niet bij de Zwarte Cross passen. Er moet veel zijn en voor iedereen wat. Dat maakt een festival veel beter dan dat tienduizenden mensen voor die ene band komen en daar de hele dag op wachten. Slim. Anders gesteld: het merendeel van de mensen die vier dagen lang op de Zwarte Cross te vinden zijn, boeit het voor geen meter wat of wie er aan een gitaar staat te plukken. Dat klinkt een beetje respectloos ten opzichte van de artiesten natuurlijk, maar je snapt hem vast.

Illegaal in een weiland

Het woord weiland viel al even, maar zo begon het ooit wel. Het was 1997 in Hummelo, waarbij ‘op het land van Teun en Ans’ motorcross-wedstrijdjes werden gehouden. Een vergunning was niet aangevraagd, vandaar de term Zwarte Cross (dus nee, het gaat nogmaals niet om bagger gooien). Er kwam heel wat publiek en de band Jovink & De Voederbietels van de ook al eerder genoemde Gijs Jolink trad op. De rest is geschiedenis en inmiddels bijna ondenkbaar.

Ondenkbaar gezien de enorme grootte nu, met al z’n dingetjes van het heden. De organisatie baalt dat onder de 220.000 verhevenen van de gelukkige elite jaarlijks ‘een klein groepje raddraaiers’ huishoudt met onder meer homofobie, racisme en vrouwen onvriendelijk bejegenen. Daarom werd deze week een stevig statement gemaakt en in overleg met het openbaar ministerie besproken wat met deze mensen te doen. Een enkele reis terug door de hemelpoort staan hen sowieso te wachten, maar waar kan zal meteen aangifte worden gedaan. „Niemand kan lekker feestvieren als aan het fundament van respect gezaagd wordt, door wie dan ook”, zo is naar buiten gebracht.

Zowaar excuses van de Zwarte Cross

Maar verder? Verder is vooral alles heel erg creatief en grappig, zoals de talloze bordjes op het terrein. Okay, één keer ging dat mis, toen een bord met de tekst ‘Allah’s afbakbar‘ was bedacht. Vooral mensen die niet op de Zwarte Cross aanwezig waren, spraken er schande van en de organisatoren besloten door het stof te gaan (dat gebeurt niet snel). Metro maakte ooit een rondgang langs al die beschilderde bordjes en noteerde onder meer ‘Schaap’ (shoarmatent), ‘Wat de boer niet kent is hier volop verkrijgbaar’, ‘Born to be child‘, ‘Te veel drinken is slecht, te weinig nog veel slechter’ en ‘gay doen, is belangrijker dan winnen’.

Bronstige alpaca’s

Creabea zijn met taal, daar houden ze bij het regelen van de Zwarte Cross wel van. Neem die nieuwsbrief van gisteren, waarin een beknopte cursus ‘Hoe overleef ik de Zwarte Cross?’ voor beginners werd gepresenteerd: „De pelgrimage kan beginnen.” Men had kunnen vermelden: download de app, hier vind je info over parkeren. Dat gaat bij de Zwarte Cross echter zo: „Of je nou met de auto, de fiets, de eenwieler of een karavaan bronstige alpaca’s komt: de beste manier om de weg naar de woeste weilanden te vinden is om ‘m van tevoren te plannen met de Zwarte Cross-reisplanner. Mocht je met de auto komen, dan hebben we goed nieuws: parkeren is gratis! Kiek, dat scheelt weer.”

Aan de oudere Zwarte Crosser („de nostalgische festivalsauriërs”) is ook gedacht: een linkje om het blokkenschema te printen…

View this post on Instagram

A post shared by Zwarte Cross (@zwartecross)

Nøhlen is dodelijk

Tot slot: het Zwarte Cross-festivalthema. Altijd leuk en er is altijd over nagedacht. Welkom Tuus was vorig jaar na de festivalloze coronajaren een inkoppertje, maar dit jaar zien we Nøhlen is dodelijk. „Nou, daar zit geen woord ABN bij toch?!”, melden de Achterhoekers daarover. Bedoeld wordt dat er op de Zwarte Cross even niet wordt gezeurd, gemekkerd of gedramd.

Toch nog een béétje serieus dus, want de organisatie kijkt wat hoofdschuddend naar de huidige maatschappij en vindt: „Los van alle grote problemen in de wereld die zeker zorg en aandacht verdienen, kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat het regelmatig een ongelofelijk en totaal onnodig respectloos zeiken op elkaar is. Het houdt maar niet op met het klagen, mopperen, zeiken, zaniken of kankeren. Of in goed Achterhoeks: nøhlen! Cynisme maait telkens weer het gras voor je voeten weg, dus kappen daarmee! Noem het naïef, noem het goedgelovig, maar wij zeggen: Nøhlen Is Dodelijk!” Amen.

Staking acteurs Hollywood duurt nu bijna een week: 8 vragen en antwoorden