Arno Gelder Entertainment 5 feb 2023, 08:02

Leestijd: 9 minuten

Rundfunk wil altijd sukkelaars, nerds, losers of types met een evident gebrek spelen: ‘We zijn voer voor psychologen’

Ze willen maar niet opgroeien, Yannick van de Velde en Tom van Kalmthout, verenigd in Rundfunk. Hun absurd-komische en rebelse voorstelling Todesangstschrei (rondborstig Duits voor doodschreeuw) voert hen 23, 24 en 25 februari naar Koninklijk Theater Carré in Amsterdam – een mijlpaal. Metro sprak met de grappigste jongemannen van het Nederlandse amusement.

Soms, heel soms worden de ontwrichtende komieken van Rundfunk zelf ontregeld, in dit geval door hun eigen publiek. Tijdens de voorstelling van Todesangstschrei in een bomvol Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam klonk na drie kwartier plotseling uit de zaal: ‘Mag ik u wat vragen?’ Met daaropvolgend: ‘Ik ben geïnteresseerd in de Duitse taal, maar gaan jullie nog Duits spreken?’

Tom van Kalmthout: ,,Het was ineens muisstil, iedereen was verbijsterd.” Yannick van de Velde: ,,Tom stond op dat moment alleen op het podium en ik dacht: hier gaat iets heel erg mis.” Tom: ,,Het bleek om een vrouw te gaan die ons enigszins in de war leek.” Yannick: ,,Ik vroeg: mevrouw, waar kom u vandaan? Uit Venlo, antwoordde ze. Maar hoe bent u in hemelsnaam bij óns terechtgekomen? Waarop ze doodserieus antwoordde: ‘Met de trein…’ Bulderend gelach natuurlijk, iedereen in de zaal dacht dat het bizarre intermezzo bij de show hoorde. Het zou achteraf zomaar hebben gekund: een goede dialoog met een verwarde vrouw.”

Duidelijk was dat bezoekster uit Limburg op het verkeerde been was gezet door én de naam van het duo én de titel van de huidige voorstelling van Rundfunk, Todesangstschrei. Ongetwijfeld vermoedde ze een literair samenzijn met poëzievoordrachten uit het oeuvre van Goethe en Schiller. Niet dus. Yannick en Tom zijn nu eenmaal dol op Duits, verrukt van die Teutoonse harde hoekigheid.

Vetter, smeriger, zieker

Tom: ,,In het Duits klinkt elk woord vetter, smeriger, zieker. Ons eerste programma zou in het Nederlands Groeipijnen heten, maar Wachstumsschmerzen klinkt toch veel mooier? En Yannick: ,,Katoen, cotton, caton… Prima rijtje hoor, maar dan het Duitse woord: Baumwolle! Of vlinder, butterfly, papillon… Schmetterling! Lekker hard en goor, dat Duits.”

Moedwil en misverstand, het is het levensverhaal van Rundfunk. Ze ontmoetten elkaar op de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie en zijn sindsdien vrienden en collega’s voor het leven. Vers van de opleiding schreven ze samen de tv-comedy Rundfunk over triomf en tragedie op de middelbare school. Niet á la het politiek tergend correcte Spangas, maar een absurde reeks over ‘recalcitrante jongeren op een plek waar allemaal oude mensen je iets willen leren.’

Het leven en lijden op de middelbare school werd een geheide tv-hit, mede dankzij acteur Pierre Bokma die meester Heydrich speelde, de docent Duits wiens lessen zijn doordesemd met onverholen sympathie voor het Duitsland tussen 1933-1945. Yannick van de Velde (zoon van cineast Jean van de Velde) en Tom van Kalmthout werden bovendien helden op YouTube voor een compleet nieuwe generatie.

Menig collega-kleinkunstenaar en schouwburgdirecteur is jaloers op het jonge publiek dat Rundfunk naar het theater trekt. Dat heeft, lachen Tom en Yannick, ook soms zijn nadelen. Tom: ,,Toen we na corona onze tournee oppakten, leken mensen weer te moeten wennen in het theater en hoe je je daar dient te gedragen. Vooral de eerste weken toen het publiek drank mee naar binnen mocht nemen. Dat werd al snel to-ta-le chaos. Mensen die stomdronken op rij één zaten, elkaar zaten te bekken, zakken chips naar binnen werkten en keihard naar ons schreeuwden. Yannick: ,,Toeschouwers haalden bier tijdens de voorstelling. Een keer liep één gast weg: die kwam terug met zes pils. Totaal krankzinnig, maar ook wel weer vet. Dat je je zó thuis voelt in het theater.”

‘Mensen zaten stomdronken op rij één, waren elkaar aan het bekken’

Ook aan de gesel van de mobiele telefoon ontkomt Rundfunk niet. Yannick: ,,Dan zie je tijdens het spelen ineens een gezicht oplichten in het pikkedonker. Is die voetbal aan het kijken? Heeft-ie net slecht nieuws gehad? Vindt hij het zó saai dat hij z’n appjes bekijkt? Onwillekeurig schieten die gedachten door je hoofd en dat leidt behoorlijk af. Tom: ,,Als iemand op z’n mobieltje zit te kijken voelt het echt alsof er wordt geschreeuwd: IK BEN NIET GEÏNTERESSEERD! Maar we klagen niet hoor – we hebben geweldig publiek.”

Waar hun debuut Wachstumsschmerzen (bekroond met de Neerlands Hoop cabaretprijs in 2018) vooral over de hellegang van het opgroeien ging, daar maakt Rundfunk met Todesangstschrei een reuzenststap in het mensenbestaan: die richting de onvermijdelijke dood.

Tom: ,,Ik heb het idee dat deze voorstelling de schaduwversie van ons eerste programma is. Todesangstschrei is donkerder, zelfs een beetje horrorachtig. Maar wel vol humor.” Yannick: ,,Heerlijk om over een beladen onderwerp als de dood grappen te maken. Er zit zoveel in.” Tom: ,,Wrange thema’s krijgen bij ons altijd een zekere lichtheid. Die zit nu eenmaal in ons.” Yannick: ,,Ik pik altijd graag dingen op waar ik me enorm aan stoor. Als iemand overlijdt geven mensen altijd argumenten waarom de overledene niet dood mocht. Er wordt altijd om de hete brij heen gedraaid en nooit eens gezegd: eigenlijk was het gewoon een enorme lul!”

Converserende zedendelinquenten

Todesangstshrei is inderdaad weer een 24-karaats Rundfunk. Humor met gemene speldenprikjes en dodelijke weerhaken over uiteenlopende onderwerpen als converserende zedendelinquenten, de eerste menstruatie, de liefdevolle relatie tussen een terdoodveroordeelde en zijn cipier, gabbermuziek en een rap-parodie en de twee broers Bentley en Alfons met een licht gebrek. Met het donderende klanken van Verdi’s Dies Irae of een mopje uiterst lullige Hawaï-muziek ter muzikale omlijsting.

Het is humor niveau Champions League, soms mooi subtiel, vaak briljant grofkorrelig, maar er hangt altijd een zweem van weemoedigheid, mistroostigheid en vervreemding over de avond. Yannick: ,,We maken alleen dingen waar we zelf gewoon tering hard om moeten lachen.”

In die categorie valt ook de tv-serie Duco en Roy, geschreven en vertolkt door Yannick en Tom, die KRO-NCRV in het voorjaar uitzendt. De reeks volgt de twee gelijknamige would be-acteurs die het he-le-maal willen maken in de toneelwereld en showbizz. Yannick: ,,Ik ben Duco, een wannabe acteur met een rattenstaart en gestoken in pretentieuze kunstenaarskleding.” Tom: ,,Ik speel Roy, die een beetje is blijven hangen in de tijd van de Backstreet Boys. Hij vind zichzelf uitermate knap en wil koste met koste met z’n kop op tv.”

Maar, een typisch Rundfunk draai, beiden bezitten geen spat talent. Tom: ,,We worden voortdurend afgewezen, maar blijven positief tegen de klippen op. Elke keer is het: ‘Dit wordt écht ons jaar.’ De tragiek is echter dat ze nergens goed in zijn.” Yannick: ,,We wilden iets maken over onze eigen wereld – het theater, de tv en de film. In de loop der jaren hebben we flink wat anekdotes verzameld over onszelf, over andere acteurs en actrices en de hele wereld daaromheen. Hoe gek het eigenlijk is om beroemd te willen zijn en wat mensen daar voor over hebben.”

‘Hoe gek is het eigenlijk om beroemd te willen zijn?’

Eerlijk gezegd, stellen beiden, schuilt er diep in henzelf ook een Duco en Roy. Hun karakters op het podium, op tv en in film zijn altijd sukkelaars, nerds, losers of types met een evident gebrek. Voer voor psychologen – dat moet ergens vandaan komen.

Yannick: ,,Ik zeg weleens tegen Tom: waarom lopen wij nou nooit eens in een mooi, flitsend pak? Als twee knappe kerels. Of spelen we een scene met een gevaarlijke crimineel en een bad cop die aan de drank is geraakt en aan zijn laatste heroïsche klus begint.” Tom: ,,Ik vind het veel interessanter om een gemankeerd persoon te spelen dan een gave gast. Dat laatste is gewoon gemakkelijker. En wij zetten onze losers nooit neer als vlakke eikels. We diepen hun karakter altijd uit. Dat maakt het spelen ervan ook zo leuk.” Yannick: ,,En het moét altijd grappig zijn. Dat kleeft nu eenmaal aan ons.”

Voor hun repertoire putten Yannick en Tom vooral uit de wonderlijke wereld om hen heen – de open inrichting die samenleving heet. In het theater, op een verjaardag, in de supermarkt, op straat, in de trein… het is een kwestie de ogen open en de oren gespitst te houden. Hun notitieboekje hebben ze altijd paraat. Tom: ,,En dan zijn er natuurlijk nog alle ongevraagde suggesties. Ooms die tegen ons zeggen: ‘Jongens, moet je luisteren, dit is zóóó grappig, dat kan je zo op toneel brengen…’ Dat blijkt dan vaak erg tegen te vallen.”

We hebben zelf de grootste lol

Zelf hebben ze nog altijd onbedaarlijk veel plezier. Tom: ,,Zeker tijdens de try-outs. Er is altijd wel een avond waarop je verschrikkelijk op je bek gaat. Een grap, waarvan je denkt dat-ie zo goed is, die totaal de mist in gaat. Voor een doodstil publiek. Dan kijken we elkaar aan en proberen we niet in de lach te schieten.” Yannick: ,,In deze voorstelling hadden we grap waarvan we dachten: dit is het briljantste ooit bedacht door een mens op aarde. Nou, tijdens de eerste try-out viel die totaal niet. Dan hebben we zelf de grootste lol.”

Net zo leuk: bezoekers die op Rundfunk afkomen maar de rebelse reputatie van het stel niet goed kennen. Tom: ,,Soms zit er een compleet gezin, dat heeft een gezellig familie-uitje. Dat kan heel ongemakkelijk zijn, want we hebben het in woord en gebaar niet zelden over seks. Maar het is zo gaaf om dan alle gezinsleden te zien schateren. Yannick: ,,Of vader gaat helemaal stuk van de pret terwijl moeder half ontzet met haar hand voor haar mond zit.” Tom: ,,In onze vorige show werd ik in mijn kont gevingerd door iemand uit het publiek. Het idee dat gezinnen hebben gezeten, een puistige puber naast z’n geschrokken moeder, vind ik heerlijk.”

‘We dachten: dit is het briljantste ooit bedacht door een mens op aarde’

Yannick, partner van Yentl Schieman, de ene helft van het cabaretduo Yentl en de Boer, is inmiddels vader van prachtdochter Sjuul. Heeft het ouderschap hun artistieke en nomadische bestaan veranderd? ,,Ik vind het leuker dan ooit om thuis te zijn – als ik thuis kom word ik echt gek van geluk als ik die kleine zie”, zegt Yannick. En Tom: ,,Mijn angst was dat ik met iemand op tournee zou gaan die eigenlijk liever thuis was. Maar dat gebeurde niet.” Yannick: ,,Ik was aanvankelijk wel bang dat ik mijn ambitie zou verliezen en alleen nog vader wilde zijn. Maar ik vind het heerlijk in het theater. Dat is echt mijn tweede huis.”

Todesangstschrei is nog tot en met 25 februari (Carré Amsterdam) in de Nederlandse theaters te zien.

Film KLEM zoals KLEM hoort te zijn: ‘Hé, derderangs bloembollenlul!’