Arno Gelder Entertainment 20 dec 2022, 08:02

Leestijd: 10 minuten

Guido Weijers over Oudejaarconference: ‘De mens is niet meer dan een aap met een stropdas’

Het mag een prestatie heten in de historie van de Oudejaarsconference. Guido Weijers sluit voor de elfde keer het oude jaar af op tv af. Geen cabaretier kan hem dat nazeggen. Metro sprak met de kersverse recordhouder over een bewogen jaar – de oorlog in Oekraïne, de onweerstaanbare opkomst der Wappies, de (voorlopige) slotakte van Corona, de wurgende woke-cultuur in Polderland…

Guido Weijers: „Een tante zei tegen me: je bent minder gorilla op het podium. Ik hoef inderdaad niet meer bovenop de apenrots te zitten.”

Of de cabaretier nog weet welke onderwerpen in zijn eerste Oudejaarsconference in 2006 voorbij kwamen? De cabaretier hoeft niet lang na te denken. „Het eerste dat in me opkomt, is de Iraakse dictator Saddam Hussein die 30 december werd opgehangen. Dat nieuwsfeit moest ik op de laatste dag van het jaar nog razendsnel in de conference verwerken: van aanvankelijke gevangenschap naar, uiteindelijk, de galg. Die hectiek maakt de Oudejaarsconference natuurlijk ook heel leuk.”

‘Jan Smit ging nog met Ellemieke Vermolen’

„We waren trouwens in Irak op zoek naar massavernietigingswapens en we konden ze maar niet vinden, terwijl Noord-Korea intussen volop kernproeven hield. Zo van: ‘Hallo jongens, wij hebben ze, hier moet je zijn…’ Het mooie van de Oudejaarsconference is natuurlijk ook het kleine nieuws. Jan Smit had volgens mij nog iets met Ellemieke Vermolen. Er was een voetbalwedstrijd tussen moslims en homo’s en toenmalig premier Jan Peter Balkenende zorgde er hoogstpersoonlijk voor dat Lingo niet van de buis verdween.”

De cabaretier met de typerende loensende blik was publiekslieveling van het Camerettenfestival (2000) en had er drie succesvolle solovoorstellingen opzitten toen hij zich stoutmoedig meldde voor een Oudjaarsconference. „Ik wilde per se een Oudejaarsconference Nieuwe Stijl. Cabaret 2.0 zeg maar. Ik wist dat als ik hetzelfde zou doen als mijn grote voorgangers, ik me niet zou onderscheidden. Dus bedacht ik: 60 onderwerpen in 60 minuten met drie grappen per item. Een hoge grapdichtheid in turbo overdrive.

Nu 16 jaar later, kies ik voor een ingetogen vorm. Geen projectieschermen en hightech snufjes. Ik sta nu als standupper op het podium, ontdaan van showelementen. Het is nu persoonlijker. Mensen denken, mede door mijn eigen toedoen hoor, dat ik het van de toeters en bellen moet hebben. Terwijl ik in het dagelijks leven helemaal niet zo ben.”

‘Heb nu meer rust’

„Een tante zei onlangs: ‘Guido, je bent nu minder gorilla, veel prettiger om naar je te kijken’. Ik hoef niet meer per se bovenop de apenrots, ik heb nu veel meer rust. Ik begrijp dat mensen die mij uit die begintijd hebben leren kennen, mij geen tweede kans geven. Ook ik heb moeite met de Guido van toen. Zo snel, hard en schreeuwerig. Niet zelden grapjes voor effectbejag.

Als ik mezelf terugzie word ik hartstikke moe, al paste het wel bij mijn leeftijd. Ik was een jonge hond. Nu staat er iemand, vertelde een vriendin, met ook krassen op z’n ziel. Zonder dat je er expliciet over vertelt, zie je een man die dingen heeft meegemaakt. Het is geen toeval dat ik meer dan ooit het meeste van de show zelf heb geschreven, terwijl ik vroeger vaker gebruik maakte van teksten van vaste schrijvers. Ik ben nu gewoon Guido. Zonder ruis. ”

Qatar en The Voice of Holland

Het afgelopen jaar moet voor iedere cabaretier een luilekkerland zijn geweest, een tot de nok toe gevulde snoepwinkel met actualiteiten, zowel suikerzoet en als galbitter van smaak. Vanzelfsprekend de oorlog in Oekraïne, de coronapandemie die in januari al meer dan 300 miljoen slachtoffers eiste wereldwijd, de vorming van het kabinet Rutte IV, de boerenopstand, het fletse Oranje in de zandbak van Qatar, de onbedaarlijke rel rond The Voice of Holland…

Guido Weijers: „Je wilt tijdens de Oudejaarsconference vooral de tijdgeest vangen. Vooropgesteld: na twee jaar coronacrisis en de volgende crises die zich aandienen, denk ik dat we grote behoefte hebben aan humor, aan een bevrijdende lach en relativering. De druk moet op 31 december even van de ketel, vind ik. En ja, je mag overal grappen over maken. Maar – hoe serieuzer en pijnlijker het onderwerp, hoe beter die grappen moeten zijn.

Ooit had ik het in een van mijn shows over Isis, de Islamitische Staat: ‘Laten we het niet te groot maken en vooral de hoofd- van de bijzaken onderscheiden.’ En: ‘Zo, de kop is er af.’ Die woordspelingen krijgen pas diepte als je zegt dat hoofden er wel af moeten omdat je anders geen religie bij iemand door de strot kunt duwen. Dan wordt het een pijnlijke waarheid.”

Guido Weijers vestigt record met elfde Oudejaarsconference

Begin juli, op de helft van het jaar, begint Guido Weijers te grasduinen naar materiaal voor zijn conference – daarna volgt een lange reeks try-outs in het land om zijn keuzes te toetsen aan het publiek en begint vervolgens het proces van bijvijlen, van schuren, slijpen en polijsten. „Na dat eerste half jaar weet je wel wat er beklijft in het geheugen van mensen en wat is vervlogen in de collectieve herinnering.”

„Je kunt niet om de wappies en de complottheorieën heen. Je mag vinden wat je wilt: dat de wereld plat is en dat corona is bedacht door derden. Maar als het écht onder je huid gaat zitten en je andersdenkenden als het Grote Kwaad beschouwt… Joh, haal eens adem, denk ik dan. Neem jezelf niet zo serieus. Het is ook maar een gedachte die in jouw hoofd zit.”

Matthijs van Nieuwkerk op een presenteerblaadje

„Ook The Voice, weet je, haalt einde van 2022. De oorlog in Ukraine is onontkoombaar. Net als de boeren, al zijn die niet het probleem. Dat is de bio-industrie. Net zo’n onderliggend probleem heb je met The Voice. Daar ligt ook iets groters onder en juist daar wil je het over hebben. Als mensen te vaak en te lang te veel jaknikkers om zich heen hebben verzameld, worden het nare types en eigenen ze zich te veel toe. Dat thema zette zich de rest van het jaar door. Zoals bij Matthijs van Nieuwkerk die je op de valreep op een presenteerblaadje krijgt aangereikt. Macht corrumpeert, zoveel is wel duidelijk.

Wij zijn biologisch zo geprogrammeerd dat we altijd meer willen. Hoe meer macht we krijgen en hoe minder weerstand we ondervinden, hoe meer we ons toe-eigenen. Dat is bij Sywert van Lienden net zoals bij Frits van Eerd van Jumbo: iedereen is geprogrammeerd op meer, meer, meer. Niet alleen met financieel gewin, maar klaarblijkelijk ook waar het om lust gaat. Uiteindelijk is de mens niks anders dan een aap met een stropdas. Dat accepteren zou ook prima zijn, hoor. Maar wat wij zeggen is dat we beschaafd, zelfs superieur zijn en daarboven staan. Toch kun je evengoed stellen: wij zitten nu eenmaal zo in elkaar dankzij Moeder Natuur. We zijn echt veel minder sjiek dan we denken.”

Juice channels

Heeft de cabaretier in een tijd dat het jachtseizoen op Bekend Nederland is geopend, zelf nog een sappig geheim dat binnenkort door de vele juice channels aan de openbaarheid wordt prijsgegeven? Guido Weijers lachend: „Ik heb altijd veel vriendinnen gehad en alles gedaan wat god verboden heeft. Maar – alles privé en met wederzijdse instemming.

Als solist, zeg maar gerust Einzelgänger, kende ik nooit een dienstverband met de bijbehorende machtsstructuur: als jij dit voor mij doet, doe ik dit voor jou… Ach, er heeft weleens iemand op social media gemeld dat ze zwanger van mij was. Biologisch heel knap: ik had diegene drie jaar niet gezien.”

De geilheid om BN’ers te zien falen

„In de hele discussie over grensoverschrijdend gedrag toont de mens bepaald niet zijn fijnste kant. Elke avond naar Shownieuws kijken, meegaan in de geilheid om BN’ers te zien falen. Op zoek naar prooi, naar vers vlees… Wat is dat voor hyenagedrag? Mensen liggen op de grond en wij springen er op om ze te verscheuren. We kunnen ook gewoon doorlopen en niet kijken, hè? Maar – het voyeurisme overwint. Bovendien is het kennelijk heerlijk om te deugen en om van iedereen iets te vinden. Dit jaar overleed Henny Vrienten en van hem was toch die beroemde zin: hé, er zit een knop op je tv…”

Volgens de cabaretier, die onlangs zijn miljoenste bezoeker verwelkomde gedurende zijn ruim 20-jarige carrière, is de opkomst van de Woke cultuur mede de aanjager van bijltjesdag zoals ons land die het afgelopen jaar beleefde. „Met woke-gedachten is op zich niet veel mis, maar wel met de wijze waarop op die wordt uitgedragen. Het dwingende karakter, het voortdurend de maat nemen van mensen om jouw gedachtegoed op te dringen met een enorme zendingsdrift. Je mag zelf vrij en ruim van geest zijn – niet iedereen is dat. Punt. Je kunt het er niet met een hamer bij mensen in slaan. Dus laat dat en stop met je te verheffen boven de rest.”

„De discussies raken ook steeds meer verhit. Op social media welteverstaan. Mensen koken van woede. Er is zoveel onderhuidse frustratie. Komt dat door twee jaar corona? Omdat de wereld zo snel verandert? Of omdat we met z’n alleen nog maar in onze telefoons gedoken zitten? Maar het is er. Diepe onvrede. Je mag niet meer in het midden denken. Het moet altijd links of rechts zijn en liefst extreem. Je bent voor óf tegen – er zit geen licht tussen. Ik denk: jongens, laat elkaar. Koel eens lekker af.”

Op tinder kun je geen blauwtje lopen

Hij beschouwt zichzelf wel als een ‘pleaser’. Guido Weijers: „Ik wil dat iedereen het op deze wereld fijn heeft. Harde grappen, prima, maar de intentie is wel dat we vol goede moed het nieuwe jaar in gaan. Al die jongeren die tegenwoordig bij het minste geringste in een depressie schieten… Het komt allemaal door de druk die we ons zelf opleggen. Tegen hen zou ik willen zeggen: overleven gaat niet vanzelf, tegenslag hoort erbij. In de kroeg kun je blauwtje lopen, op Tinder niet.

Het leven online kent weinig teleurstellingen. De mensen die worden gevolgd op social media hebben een fantastisch leven – in drie jaar miljonair dankzij de crypto. Jongeren krijgen daardoor een krankzinnig wereldbeeld. Niemand vergelijkt zich met de 30 anderen in de klas, maar met de rest van de wereld. Social media zijn in die zin echt toxisch.”

Overbevolking

De kleinkunstenaar zelf is altijd begaan geweest met het milieu, met de uitputting van de aarde en het structurele misbruik van plant en dier. Zo werd hij in 2007 verkozen tot meest sexy vegetariër. Ook in zijn Oudejaarsconference kan en wil Guido Weijers niet om de nakende catastrofe van een wereldwijde milieuramp heen.

„De overbevolking is een gigantisch probleem – we vreten letterlijk alles kaal. We hebben geen overgewicht, maar gewicht over. Bovendien pleit ik voor kinderafslag in plaats van kinderbijslag. Geef mensen zonder kinderen een overheidsbonus. Het wordt op deze planeet veel te druk.

We hebben inmiddels flamingo’s in Zeeland en de bijeneter in Zuid-Limburg, nota bene een vogeltje uit Afrika. Iedereen, mens en dier, komt deze kant op. Er zijn gebieden op deze aarde die inmiddels zó warm zijn dat je er niet meer kunt leven. De exodus die op gang komt is ook op een andere manier verklaarbaar: wie zoekt er tenslotte geen veiligheid en geluk? En het wrange is: de aarde warmt op en deze winter zitten we allemaal in de kou.”

Hendriëlle ziet op tegen kerst: ‘Mijn broertje wil geen contact meer met mij’