Arno Gelder Entertainment 5 nov 2022, 07:02

Leestijd: 9 minuten

Voetbalmascottes: zwijgzaam, maar met een vrolijke missie

Ze zijn in voor en tegenspoed en bij weer en wind het altijd opgewekte uithangbord van de club. Voetbalmascottes zijn gepassioneerde fans en vrijwilligers die een snerpend fluitconcert, een bierdouche of scheldpartij vanuit het ‘vijandelijke’ vak op de tribune graag voor lief nemen. Want er gaat niks boven hun ‘eigen cluppie’ waarvoor ze zich voor, tijdens en na de wedstrijd letterlijk in het zweet werken.

Dit weekend hobbelen ze weer door de vaderlandse stadions, de mascottes. Metro sprak met enkelen van hen (en met sommigen ook echt niét).

Ook de voetbalmascottes zijn maar mensen. Toen Queen Elisabeth II in september overleed betuigden de mascottes van de clubs in de Engelse Premier League hun respect aan de vorstin door met gebogen kop (net als in ons land zijn de mascottes in het Verenigd Koninkrijk vooral dieren) een minuut stilte in acht te nemen. Vooral Cyril the Swan, het uithangbord van Swansea City, had het zichtbaar te kwaad. De Britse koningin was immers officieel Swan Keeper van alle zwanen in Engeland en Wales, een soort beschermvrouwe derhalve. Cyril stond eenzaam langs de lijn, de gevederde kop diep gebogen, de snavel treurig naar het gras wijzend.

Cyril the Swan paying respect to his former owner Queen Elizabeth II pic.twitter.com/k6dDx0wBEM

— Mascots Minute Silence (@MascotSilence) September 13, 2022

Voetbalmascottes in Nederland

Ook Nederland kent een rijke en bontgekleurde variatie aan voetbalmascottes in het betaalde voetbal. Ze luisteren naar namen als ijsbeer Groby (FC Groningen), paard Rossi (FC Twente), mijnwerker Koempeltje (Roda JC, een ode aan het mijnverleden van Kerkrade) en het olijke tweetal Herry & Berry (AZ) en hebben één ding gemeen: hun onvoorwaardelijke clubliefde en hondstrouw. Ze hijsen zich elk weekend in een manshoog pak met schoenen die maat 66 ruim ontstijgen en warmen het stadion met hun ‘gekke fratsen’ op in aanloop naar het aanstaande voetbaltreffen.

IJzeren wet: mascottes blijven altijd anoniem

Een andere overeenkomst: voetbalmascottes zijn in de regel van het zwijgzame type. Een interviewverzoek met Feyenoord-mascotte Coentje (vernoemd naar voetballegende Coen Moulijn) wordt door de Rotterdamse club beleefd afgehouden. „Coentje zegt nu eenmaal niks.” Ook Phoxy van PSV is niet voor commentaar bereikbaar. „Die ligt lekker in zijn hol te slapen”, aldus de PSV-zegsman. Bovendien is de anonimiteit van de man/vrouw in het mascottepak een absolute voorwaarde. Zo zullen we nooit weten wie zich geregeld als Tiger en Tigergirl (FC Utrecht) uitdossen. De illusie van twee vrolijke roofdieren dient met het oog op met name de jongste aanhangers te allen tijde te worden bewaard. Je zegt tenslotte ook niet dat Sinterklaas niét bestaat.

Storky, de ooievaar van ADO Den Haag, wordt al zestien jaar letterlijk ‘ingevuld’ door dezelfde persoon. Het is zijn lust en zijn leven. „Ik ben van jongs af aan een enorme ADO-fan. Dat ik dat ook met Storky mag laten zien is natuurlijk fantastisch.” Net als zijn collega’s in de vaderlandse voetbalstadions beoefent hij zijn ambacht in de strikte anonimiteit. Ooit zette hij nietsvermoedend zijn ooievaarskop af, terwijl plots een ADO-speler met kind naderde. De kleine bleek na de confrontatie met zijn onthoofde held ontroostbaar – Storky bleek geen uit de kluiten gewassen knuffel maar een mens van vlees en bloed. „Dat gebeurt me niet meer.” Niemand mag uitvogelen wie de ooievaar (het stadswapen van Den Haag) tot leven brengt. „Kinderen geloven heilig in Storky”, zegt hij. „Dat zie ik aan die koppies op de kidstribune.”

Voetbalmascottes gaan niet als een gek te keer

Ook Forzi van Fortuna Sittard gelooft dat de kracht van de mascotte in de illusie ligt. De ‘bespeler’ hult zich al zeven jaar geheel vrijwillig in het pak van de vriendelijke Romeinse soldaat die Forzi verbeeldt. „Elke keer is dat weer een belevenis – het wordt nooit routine.”

Met zijn opa ging hij al trouw naar de thuiswedstrijden van Fortuna, het is zijn club. „Ik beleef er veel plezier aan, al is het soms hard werken. Als het warm is drijf je dat pak uit. Ik draag er altijd en een T-shirt en een spijkerbroek onder. Die zijn compleet doorweekt.” Maar als hij bijvoorbeeld op het Kidsplein van de vereniging rondbanjert vergeet hij alle ongemak. „Kinderen vermaken is toch het leukste wat er is. En ja, je moet je altijd realiseren dat je het visitekaartje van de club bent, het boegbeeld. Je moet niet als een gek in zo’n pak tekeergaan.”

Toch is het in de wereld van de voetbalmascottes niet altijd pais en vree. In februari van dit jaar rukte een groot aantal mascottes op richting Het Binnenhof in Den Haag om te demonstreren tegen het coronabeleid van de overheid en de mager gevulde voetbalstadions die dat tot gevolg had. ADO’s Storky wist uiteraard de weg en zo stonden de mascottes in het hart van de democratie uiterst zwijgzaam te protesteren. Al kon er nog wel een lederen voetbal af voor minister Conny Helder van Langdurige zorg en Sport.

En in september zorgde een rel rond Heero, de hoogblonde Viking van SC Heerenveen, letterlijk voor wereldnieuws. De man die al sinds 2000 het pak van Heero bemant, nota bene de oudste mascotte uit het Nederlandse betaalde voetbal, werd door de clubleiding op non-actief gesteld omdat hij ‘leden van het managementteam zou hebben bedreigd.’ Het welles-nietes spel dat daarop volgde resulteerde in een heuse rechtszaak waarbij de rechter de club terugfloot. Overigens is de man achter Heero, anders dan het gros van de voetbalmascottes, in vaste dienst bij Heerenveen als onderhoudsmedewerker. Dat compliceerde de zaak. Heero reageerde op de uitspraak volgens zijn advocaat op de geheel in de zwijgzame stijl van de voetbalmascotte. „Hij zei ‘yesssssss.’ Veel meer heeft hij niet gezegd: hij was sprakeloos.”

Een groot mimespel dat uithoudingsvermogen eist

Volgens Michel van ’t Ende, eigenaar van Van ’t Ende Productions dat onder meer live entertainment in themaparken verzorgt, dienen voetbalmascottes altijd ‘zeer scherp’ te zijn op interactie met het publiek. Skin acting, zoals het vak in de branche heet, vergt meer bedrevenheid dan wellicht op het eerste oog zichtbaar is. ,,Het is eigenlijk een groot mimespel dat veel uithoudingsvermogen vereist”, zegt hij. „Het is aanpoten in zo’n zwaar pak dat vaak 10 kilo weegt.”

Van ’t Ende heeft in het land vele mascottes rondlopen. Binky het varkentje in Kinderparadijs Malkenschoten, Loetje de Koe in speelboerderij de Drentse koe en Rexie & Lila in Dinoland Zwolle om er enkelen te noemen. Voetbalmascottes heeft hij niet onder zich, maar in functieoefening en uitstraling verschillen mascottes volgens hem nauwelijks. „Dat het meestal dieren zijn heeft te maken met de knuffelbaarheid. Mascottes moeten vooral aaibaar zijn. En mogen nooit, ik herhaal: nooit uit hun rol vallen.”

https://twitter.com/JosMekkes/status/1114223785027223552

Magie twaalfde man en vrouw

Ook de KNVB beschermt zorgvuldig de identiteit van degenen die zich in de pakken van Dutchy (leeuw) en Kicky (leeuwin) wurmen. Marketeer Stefanie Witvliet: „We koesteren de magie van onze twaalfde man en vrouw, zoals we onze mascottes beschouwen.” Wel wil ze kwijt dat de bond een beroep doet op een poule van vrijwilligers die de pakken bemannen/bevrouwen. En dat voor de allerkleinsten onder de grote schare Oranjefans de illusie in stand moet blijven dat de twee leeuwen in de bossen van Zeist hun biotoop hebben gevonden en daar, gelukkig tandeloos, bivakkeren.

Op de site van KNVB staan zelf heuse ‘paspoorten’ van Dutchy en Kicky. Dutchy viert zijn verjaardag 25 juni, is geboren in het Koninkrijk der Nederlanden en kent als eigenschappen ‘sterk, niet bang, wil graag winnen en geeft niet snel op.’ Kicky (lengte: 175 centimeter, kleur vacht: oranje-geel) wordt gekarakteriseerd als ‘de vrolijkste en meest enthousiaste Oranjefan, zo sterk als een leeuw, een echte winnaar’. Witvliet: „We zorgen er voor dat de twee zoveel mogelijk aanwezig zijn op open trainingen, wedstrijddagen en andere Oranje-activiteiten. En, vaste prik: ze gaan op de foto met de fans. Kinderen, maar net zo goed volwassenen.”

Kale mannen krijgen een aai over hun bol

Ook dat merkt de man die geregeld in de huid van leeuw RiKCy, de mascotte van RKC Waalwijk, kruipt. „Volwassenen reageren vaak net zo kinderlijk leuk als hun kinderen Zo’n pop is toch manshoog en indrukwekkend.” Voor hij mascotte werd was hij ballenjongen – zijn vader was steward en derhalve is hij gepokt en gemazeld bij RKC. Graag mag hij wat rebelse elementen in zijn optreden in het Mandemakers Stadion te Waalwijk verwerken. „Soms ga ik expres naar onze harde kern op Hoekie EE toe om ze lekker op te zwepen. Of ik sla op hun trommel. Of ik hang ineens aan het hek. En als ik kale mannen tegenkom… die krijgen van mij altijd een aai over hun bol.”

Natuurlijk, hij heeft ook wel eens wat uit te staan met het publiek, in het bijzonder de gasten. „Je krijgt wel eens wat naar je hoofd geslingerd. ‘Oprotten’ hoor je dan ineens. Of je krijgt een aangevreten broodje frikadel naar je kop. Of een kletterende bierdouche. Ze moesten eens weten hoe duur het is om dat pak te laten stomen.” Met de jongste fans van de Brabantse club heeft hij een nauwe band. „Prachtig hoe ze je staan aan te gapen. En dat zo’n kleine ineens vraagt: ‘Waarom kun jij niet praten?’ Ja, leg dat dan maar eens met handen en voeten uit.”

Kippenvel en tranen in mijn ogen

Haagse Storky heeft op gezette tijden evenzeer te maken met enige opwinding in het stadion. Maar hij kent zijn pappenheimers: hij stamt uit een echte ADO-familie. „Toen ik drie maanden was, stond m’n Maxi-Cosi al op de tribune.” Zijn ouders, ooms, tantes en grootouders waren of zijn nog altijd in touw voor de club als suppoost, steward of caissière. Toen hij werd benaderd voor Storky, twijfelde hij geen seconde. „Een grote eer. Als ik het veld opkom en naar Midden-Noord zwaai, krijg ik nog steeds kippenvel en tranen in mijn ogen.”

Hij weet, het Haagse voetbalpubliek is bepaald niet fijnzinnig gebekt. Niet zelden vliegen de kankers, homo’s en mongolen hem om de oren. ,,Ach, ik laat dat langs me afglijden. Het is Haags jargon, net zo goed als in Rotterdam, Amsterdam en Utrecht dingen worden geroepen. Maar… ik vind het geweldig om met alle geledingen binnen de club in aanraking te komen. De blindentribune, kinderfeestjes op de club, de harde kern, de skyboxen…” Op die gelukzalige momenten voelt hij het gewicht van de vogelkop – ruim 8 kilo – niet meer, evenmin als de hitte en het klamme zweet in zijn kostuum. „Je bent ambassadeur. Gaat met mensen op de foto, danst op O, O Den Haag, wipt even bij de businessunits aan… Je brengt iedereen in de stemming.

Wat ik écht heel mooi vind aan de mascotte is als ik, met spelers van ADO, een bezoek breng aan het ziekenhuis, aan een doodziek kind dat ADO-fan is. Ja, dan krijg ik echt een brok in m’n keel. Dan denk ik: hier doe ik het voor. Weet je, ze mogen me gerust vragen de rest van mijn bestaan Storky te zijn.”

Holly Mae Brood is hacker in Netflix-film The Takeover: ‘Maar ik typ nog met twee vingers’